Κάργας

Αρχές του 17ου αιώνα. Οι Οθωμανοί επικρατούν σε όλη την Ανατολή. Οι Κυκλάδες, και φυσικά η Σύρος, είναι υπό Οθωμανική κυριαρχία. Ο αντιβασιλιάς της Νάπολης έχει τσακωθεί με τους Ενετούς. Στέλνει ένα μικρό στόλο παντού όπου μπορεί για να καταδιώξει τους Ενετούς. Οι Ενετοί εκείνη την περίοδο είναι σύμμαχοι με τους Οθωμανούς. Για να πετύχει το σκοπό του ο αντιβασιλιάς της Νάπολης, διαδίδει πως έχει την υποστήριξη του Πάπα και των ντόπιων κατοίκων, με την υπόσχεση να τους απελευθερώσει από τους Τούρκους. Βοήθεια δεν πήρε καμιά. Ωστόσο, κάποια πλοία του έπιασαν στο λιμάνι της Σύρου για λίγες μέρες μαζί με ένα μαλτέζικο, συμμαχικό των Ναπολιτάνων. Ύστερα έφυγαν.

Επίσκοπός (καθολικός, καθώς η συντριπτική πλειονότητα των Συριανών εκείνη την εποχή ήταν καθολικοί) στη Σύρο ήταν ο Ιωάννης Ανδρέας Κάργας, αγαπητός, όπως λέει ο βιογράφος του Pinzani, από όλο τον κόσμο. Ο Σουλτάνος γίνεται έξω φρενών με τους Συριανούς και στέλνει τον Καπουδάν Αλή Πασά (όχι των Ιωαννίνων βέβαια) να τους τιμωρήσει. Στο νησί φθάνει ο καπετάνιος στις 15 Οκτωβρίου 1617 και δεν βρίσκει σχεδόν κανένα. Ο λαός, βλέποντας να καταφθάνει το πολεμικό πλοίο, σκόρπισαν στα βουνά. Μόνος να τους υποδεχθεί έμεινε ο Επίσκοπος, μαζί με ένα ιερέα, το Μιχαήλ, και ένα φίλο του Επίσκοπο Τήνου. Η Τήνος ήταν υπό την επιρροή των Ενετών, φίλων των Τούρκων εκείνο τον καιρό.

Ο Κάργας και ο Μιχαήλ αλυσοδέθηκαν και ανακρίθηκαν.

-Συ και ο Πάπας ενεργείτε συνωμοσίες μετά των εχθρών του Σουλτάνου για να εισαγάγετε κατασκόπους, άρπαγες τόπων και νήσων της αυτοκρατορίας του;

-Όχι, ούτε εγώ ούτε ο Πάπας κάνομε τέτοια πράγματα.

-Και γιατί, τότε καλέσατε τις ναπολιτάνικες και μαλτέζικες γαλέρες στο λιμάνι σας με την πρόθεση να καταλάβουν το νησί για τον αντιβασιλέα της Νάπολης στο όνομα του Πάπα; Γιατί τους δώσατε τροφές και χρήματα;

-Είναι συκοφαντία. Δέστε το λιμάνι. Ούτε ναπολιτάνικα ούτε μαλτέζικα καράβια υπάρχουν.

-Δεν υπάρχουν, αλλά ήταν εδώ πριν από λίγες μέρες. Να φέρεις εδώ τους κατοίκους να τους ανακρίνω.

-Δεν είναι δυνατό να τους συγκεντρώσω, αφού είναι σκόρπιοι στο νησί.

-Θα πληρώσετε όλοι με σφαγή. Σου προτείνω όμως να γίνεις Τούρκος, για να γλιτώσετε.

Ο Κάργας όμως του δήλωσε ότι είναι έτοιμος να υποστεί οποιαδήποτε τιμωρία και οποιοδήποτε είδος θανάτου παρά να απαρνηθεί το Χριστό και την πίστη του. Την άλλη μέρα έγινε ο απαγχονισμός από το κατάρτι. Γράφει ο βιογράφος του (όπως το μεταφέρει ο Τιμολέων Αμπελάς): «Δεν πορεύεται τόσον εύθυμος ο νυμφίος να εορτάσει τους γάμους του ούτε τόσον ιλαρός νέος πρίγκηψ ανεβαίνει εις τον θρόνον του όπως ούτος βαίνει προς τον θάνατον».

Ο Ιωάννης Ανδρέας τιτλοφορείται από την καθολική εκκλησία μακάριος (beatus). Αναφέρονται αρκετά θαύματα που έκανε μετά το θάνατό του, όπως στο Θωμά Σιγάλλα, την Ειρήνη Ρούσσου και άλλους.

Είμαι καχύποπτος. Ο Ιωάννης Ανδρέας Κάργας υπήρξε ένας πρωτομάρτυρας του έθνους. Πριν από το Λάμπρο Κατσώνη, το Ρήγα Φεραίο ή οποιονδήποτε άλλον. Ωστόσο, το επεισόδιο που αφηγήθηκα δεν αναφέρεται από τις επίσημες ιστορίες ούτε τις εγκυκλοπαίδειες. Μόλις το 2014 δόθηκε το όνομά του σε δρόμο της Σύρου. Κι όμως ήταν σημαντικό ό,τι έκανε για τον υπόδουλο λαό. Υπήρξε μάρτυρας του Χριστού και της πίστης. Του δόθηκε ο τίτλος του μακαρίου από την καθολική εκκλησία. Και επίσημα αναγνωρισμένα θαύματα έκανε μετά το θάνατό του. Γιατί όχι ο τίτλος του Αγίου άραγε; Νάπαιξε ρόλο που ήταν μειονότητα, καθολικός μεταξύ ορθοδόξων Ελλήνων και Έλληνας μέσα στην Καθολική εκκλησία; Τέλος πάντων. Αν πέρασε απαρατήρητη ή υποβαθμισμένη η θυσία του Ιωάννη Ανδρέα Κάργα από επίσημα κανάλια, όμως δεν διέφυγε από το αλάνθαστο κριτήριο του ελληνικού λαού. Το όνομά του έγινε παροιμιώδες. Όταν θέλει να πει ο λαός για κάποιον πως αντιστέκεται με παρρησία και θάρρος έξω από κάθε λογική, λέει: «Αυτός κάνει τον Κάργα!»

Την ίδια εποχή μαρτύρησαν υπό παρόμοιες συνθήκες δύο ορθόδοξοι αρχιερείς, ο φιλόσοφος Διονύσιος Τρίκκης και ο Σεραφείμ Φαναρίου και Νεοχωρίου. Ο Διονύσιος ήταν πολύ μορφωμένος αρχιερέας που ξεσήκωσε εξεγέρσεις των Ηπειρωτών. Έγινε βίαιη αιματηρή καταστολή και ο Διονύσιος είχε μαρτυρικό θάνατο. Μετά το θάνατό του, η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου τον καθαίρεσε! Ο Σεραφείμ κατηγορήθηκε ότι μετέσχε στην εξέγερση του Διονυσίου και γι΄ αυτό βασανίσθηκε για να ασπασθεί το Μουσουλμανισμό και να γλιτώσει. Αρνήθηκε να αλλαξοπιστήσει και είχε μαρτυρικό θάνατο. Η Εκκλησία τον κατέταξε στους Αγίους. Η ομοιότητα του Κάργα με τους άλλους δύο μάρτυρες έγκειται στο μαρτυρικό θάνατό τους με άρνηση να απαρνηθούν την πίστη τους στο Χριστό. Διέφερε ο Κάργας από τους άλλους ότι με τη θυσία του, πέρα από τις συνέπειες στον ίδιο για το πιστεύω του, έσωσε και το ποίμνιό του από σφαγή.

Ή φράση «κάνει τον Κάργα» ενέχει κάποια σκωπτική διάθεση. Την ίδια όπως η φράση «σαν σ΄ αρέσει, Μπάρμπα Λάμπρο, ξαναπέρασε απ΄ την Άντρο». παροιμιώδης για την πανωλεθρία του Λάμπρου Κατσώνη. Την ίδια όπως η επωνυμία του Διονυσίου σε «Σκυλόσοφο». Τέτοιες σκωπτικές εκφράσεις έχουν την έννοια του «αφού δεν έχεις τις ουσιαστικές δυνάμεις, τι θες και αντιστέκεσαι; θα φας τα μούτρα σου. Καλά να πάθεις!». Τελικά, μου φαίνεται, ο λαός είναι πραγματιστής. «Όταν δεν μπορείς να δαγκώσεις το μισητό χέρι που βρίσκεται μπροστά σου, φίλησέ το», έλεγε ένας άνθρωπος που τον θαύμαζα. Αλλιώς, και εσύ κινδυνεύεις (δικαίωμά σου!), αλλά και πολλοί άλλοι γύρω σου.

Βέβαια δεν είναι μόνον άτομα που «κάνουν τον Κάργα». Μπορεί και έθνη ολόκληρα. Δεν μπορώ να αποφύγω σήμερα τους συνειρμούς με τη γειτονική χώρα που τα βάζει με το γίγαντα βόρειο γείτονά της. Όπως ο Κάργας στηριζόταν στον Πάπα, που ωστόσο δεν ήταν παρών κι όπως και οι τρεις μάρτυρες που ανέφερα στηρίζονταν στον Ιησού, που όμως τους περίμενε στους ουρανούς, έτσι και η γειτονική χώρα στηρίζεται στο ΝΑΤΟ. Και «κάνουν τον Κάργα» στους Ρώσους. Το ότι η συμμαχία δικαιολογεί την Τουρκία για τις παραβιάσεις του Ελληνικού εναέριου χώρου δεν σημαίνει και πως θα διακινδυνεύσει παγκόσμιο πόλεμο αν υποστεί δυσβάστακτες πιέσεις από τους Ρώσους η γειτονική χώρα. Από την άλλη, αν περιμέναμε τη βεβαιότητα της νίκης για να εξεγερθούμε κατά της τυραννίας, δεν θα είχε γίνει το 1821. Εμείς σκεφτόμαστε λιγάκι χαιρέκακα για ό,τι τυχόν πάθουν οι γείτονές μας από τους βόρειους γείτονές τους. Και, λίγο σκωπτικά, λέμε: «Κάνουν τον Κάργα».