Σαντορίνη: Εκρηκτικός μαγματικός θάλαμος στο Κολούμπο

Eνα νέο μαγματικό θάλαμο στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο, που θεωρείται μάλιστα ότι μπορεί να εκραγεί στο μέλλον, αν και όχι άμεσα, ανακάλυψαν οι επιστήμονες. Πρόσφατη δημοσίευση σε επιστημονικό περιοδικό από ομάδα ειδικών, στην οποία συμμετέχουν και Eλληνες, αποκαλύπτει ότι το σημαντικό αυτό εύρημα εντοπίστηκε χάρη στην έρευνα για πρώτη φορά με σεισμικά κύματα –καθώς «διέφευγε» από τις συμβατικές μεθόδους– και προτείνει να τεθεί υπό στενή παρακολούθηση.

Η δημοσίευση έγινε στο επιστημονικό περιοδικό «Geochemistry, Geophysics, Geosystems» από ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Κάγιεταν Κράπκιεβιτς από το Τμήμα Γεωεπιστημών του Imperial College του Λονδίνου. Στην ομάδα συμμετέχουν και δύο Eλληνες, η ηφαιστειολόγος Εύη Νομικού (Πανεπιστήμιο Αθηνών) και ο καθηγητής σεισμολογίας Κώστας Παπαζάχος (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο). Οι επιστήμονες πραγματοποίησαν υποθαλάσσια έρευνα, χρησιμοποιώντας τόσο τομογραφικές μεθόδους νέας γενιάς όσο και έρευνα με σεισμικά κύματα.

Χάρη στην έρευνα με σεισμικά κύματα εντοπίστηκε για πρώτη φορά ένας μαγματικός θάλαμος, σε βάθος 2-4 χλμ. κάτω από την επιφάνεια του πυθμένα. Ο ρυθμός αύξησής του είναι τέτοιος που το μάγμα παραμένει σε «υγρή» μορφή και δεν προλαβαίνει να ψυχθεί ή να κρυσταλλωθεί. Το σχήμα του θαλάμου μοιάζει με μανιτάρι, καθώς είναι λεπτότερος στη βάση και ευρύτερος στην κορυφή.

Οι επιστήμονες θεωρούν ότι αυτός ο μαγματικός θάλαμος μπορεί να αποτελεί «κλειδί» για την κατανόηση της έντονης σεισμικής δραστηριότητας της περιόδου 2006-2007 και του 2011-2012 στην περιοχή αυτή του ελληνικού ηφαιστειακού τόξου. Οι σεισμοί δείχνουν να σχετίζονται με την αύξηση των ποσοτήτων μάγματος που ανεβαίνουν από μεγαλύτερα βάθη προς τον μαγματικό θάλαμο. Oπως εκτιμάται, αυτός ο «ρηχός» μαγματικός θάλαμος είναι ανώτερο κομμάτι ενός ευρύτερου, πολυεπίπεδου συστήματος.

Πόσο επικίνδυνος είναι αυτός ο μαγματικός θάλαμος; Oπως εξηγείται στη δημοσίευση, η μακροπρόθεσμη εκτίμηση της κατάστασης εξαρτάται από τη συχνότητα εισροής νέου μάγματος στον θάλαμο, την ταχύτητα ψύξης του και τον τρόπο που επηρεάζει τον φλοιό γύρω του. «Eνας θάλαμος αξιόλογου μεγέθους περίπου 2 χλμ. κάτω από την επιφάνεια του πυθμένα είναι σοβαρή απειλή για μια έκρηξη στο μέλλον, ενώ το σχετικά μικρό βάθος της θάλασσας (περίπου 500 μέτρα) στο συγκεκριμένο σημείο θεωρείται ότι θα διευκολύνει, παρά θα εμποδίσει την έκρηξη», αναφέρεται. Αν το ηφαίστειο εκραγεί, καταλήγουν οι επιστήμονες, θα πρέπει να αναμένεται τσουνάμι και μια «στήλη» ύψους δεκάδων χιλιομέτρων με στάχτη και ελαφρόπετρα. Παρότι θα είναι μικρότερη από την πρόσφατη έκρηξη του ηφαιστείου Hunga-Tonga Ha’apai, σημειώνουν οι ειδικοί, μπορεί να έχει σοβαρότερες επιπτώσεις, λαμβάνοντας υπόψη την ύπαρξη σημαντικού πληθυσμού στη γειτονική Σαντορίνη και τη θαλάσσια και εναέρια συγκοινωνία στο Αιγαίο. «Η παρούσα κατάσταση του θαλάμου υποδεικνύει ότι μια έκρηξη είναι πιθανή (παρότι όχι άμεσα) με μεγάλες κοινωνικές επιπτώσεις, επομένως προτείνουμε την εγκατάσταση ενός μόνιμου σταθμού παρατήρησης που θα καλύπτει συνεχώς τη σεισμική δραστηριότητα και τη γεωδαισία του πυθμένα», καταλήγει η δημοσίευση.

Το πλοίο – γεωτρύπανο

Περισσότερα στοιχεία για τον μαγματικό θάλαμο στο Κολούμπο είναι δεδομένο ότι θα προκύψουν από την έρευνα του «Joides Resolution», του μεγαλύτερου ερευνητικού σκάφους των ΗΠΑ (ένα πλοίο – γεωτρύπανο), που πραγματοποιεί την ερευνητική του αποστολή. Στο πλοίο βρίσκεται ομάδα επιστημόνων από το Διεθνές Πρόγραμμα Εξερεύνησης των Ωκεανών (International Ocean Discovery Program, IODP), ανάμεσα στους οποίους και Ελληνες. Αποστολή του είναι να πραγματοποιήσει υποθαλάσσιες γεωτρήσεις σε βάθη που ποτέ δεν έχουν ερευνηθεί έως σήμερα, αποκαλύπτοντας έτσι πολύτιμα στοιχεία για τη γεωλογική ιστορία του ηφαιστειακού συγκροτήματος των Χριστιανών, της Σαντορίνης και του Κολούμπο.

Το ερευνητικό σκάφος – γεωτρύπανο λαμβάνει «καρότα» (στήλες) από τον πυθμένα σε βάθος έως 900 μέτρων, τα οποία τεμαχίζονται σε τμήματα και μελετώνται. Από τη διαδικασία αυτή θα εξαχθούν πολλά συμπεράσματα, που αφορούν τη χρονολόγηση των ηφαιστειακών εκρήξεων του παρελθόντος (άρα και τη συχνότητά τους), την έντασή τους κ.ά. Η αποστολή θα ολοκληρωθεί στις 10 Φεβρουαρίου, με την άφιξη του σκάφους στο Ηράκλειο.

πηγή: kathimerini.gr