Εξέλιξη

" Τὰ πάντα ρεῖ", φωνάζει ο Ηράκλειτος. Όλα αλλάζουν. Όταν κάτι παύει να αλλάζει, είναι πεθαμένο, σαν τη θαυμάσια διεθνή λατινική γλώσσα που κανένας λαός πια σήμερα δεν τη μιλά για να εξελίσσεται. Όλα;

Κι όμως υπάρχει κάτι που δεν αλλάζει σε μας. Είναι το DNA μας, ισχυρίζονται οι βιολόγοι. Πραγματικά το DNA είναι ένα πολύπλοκο πρωτεϊνικό μόριο που έχει την ικανότητα να αναπαράγει διαρκώς αντίγραφα του εαυτού του. Γι΄ αυτό αποτελεί ταυτότητα του καθενός μας. Είναι σαν τα αρχιτεκτονικά σχέδια. Ακόμη κι όταν καταρρεύσει ένας ναός, αν διατηρούνται τα σχέδιά του, αυτός μπορεί να οικοδομηθεί ξανά ίδιος, στο πρότυπό τους, το DNA του. Είναι όμως έτσι; Οι βιολόγοι πάλι λένε ότι τα είδη εξελίσσονται. Μα πώς, αν το DNA τους διατηρείται σταθερό;

Υπάρχει κι άλλο ένα πρόβλημα. Τι θα πει εξέλιξη; Είναι βέβαια μια αλλαγή προς το καλύτερο. Δηλαδή; Από απόλυτα υποχρεωτική συμπεριφορά των όντων λόγω των φυσικοχημικών ιδιοτήτων τους, η αλλαγή προσανατολίζεται σε ολοένα μεγαλύτερη προσαρμογή της με ανταπόκριση στο περιβάλλον τους. Ο Άνθρωπος, η κορωνίδα της δημιουργίας, έχει ανυπέρβλητη ικανότητα να μαθαίνει και να ανταποκρίνεται με βάση αυτή τη μάθηση στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Ο ρόλος της κληρονομικότητας, του πώς γεννιόμαστε, δεν παύει. Αν κάποιο παιδί γεννηθεί με φωκομέλεια (συγγενής ανωμαλία, προκαλούμενη και από τη θαλιδομίδη, όπου τα μέλη είναι υπανάπτυκτα), είναι αδύνατο να γίνει πιανίστας. Από την άλλη, ένας γεννημένος μυϊκά ασθενικός τύπος, αν γυμνάζεται συνεχώς σε όλη τη ζωή του, μπορεί να γίνει ισχυρότερος από ένα μυώδη τύπο που έχει ζήσει ισόβια νωχελικά.

To DNA λοιπόν αλλάζει, από ποικίλους συνήθως αδιευκρίνιστους, παράγοντες. Αναφέρθηκε ήδη μια χημική ουσία, η θαλιδομίδη που το μεταβάλλει. Κοσμική ακτινοβολία και άλλοι, συνήθως άγνωστοι, παράγοντες, το επηρεάζουν. Το αποτέλεσμα είναι τις περισσότερες φορές εκφυλιστικό, όμως δεν αποκλείεται, σπάνια, να είναι και θετικό. Μια κληρονομική νόσος του αίματος (δρεπανοκυτταρική αναιμία) προκαλεί αναιμία και άλλες συνοδούς μειονεξίες. Όμως, αυτό, το κακό, αίμα είναι πιο ανθεκτικό από το φυσιολογικό στο πλασμώδιο της ελονοσίας και σε περιοχές με ελονοσία είναι πολύ συχνή. Έλληνας ερευνητής (Φέσσας) παρατήρησε πως στον κάμπο, όπου υπάρχουν κουνούπια και ελονοσία, η νόσος είναι πολύ πιο συχνή από τα βουνά στον ίδιο νομό, χωρίς κουνούπια. Φανταστείτε τώρα τέτοιες αλλαγές όχι στα πλαίσια δεκάδων ή εκατοντάδων ετών, αλλά μυριάδων ή εκατομμυρίων ετών και θα φανταστείτε πιο εύκολα, έναν τρόπο για να γίνεται η εξέλιξη των ειδών. Εμάς όμως μας ενδιαφέρουν συνήθως αλλαγές που γίνονται μέσα σε λίγες γενιές.

Έτυχε να διαβάζω προ ημερών κάποια άρθρα στο διαδίκτυο για μας. Ξέρατε πως υπάρχουν νέγροι στην Ελλάδα; Εννοώ, Έλληνες, ντόπιοι νέγροι, γεννημένοι από πολλές γενιές στην πατρίδα μας. Με Ελληνική συνείδηση. Υπάρχει ένα χωριό στη Θράκη, το Άβατο, με τέτοιες οικογένειες. Οι παλιοί θυμούνται πως πριν από 2-3 γενιές όλοι ήταν κατάμαυροι, τυπικοί Αφρικανοί. Λέγεται ότι τους είχαν φέρει οι Τούρκοι μπέηδες ως δούλους και παρέμειναν ελευθερωμένοι μετά το 1923. Τώρα, δύσκολα βρίσκει κανένας αμιγή νέγρο πια. Είναι οι περισσότεροι μιγάδες, το χρώμα τους "παρδαλό", λένε, αφού, κυρίως από την κατοχή και μετά άρχισαν οι μικτοί γάμοι με λευκά ταίρια. Είναι μουσουλμάνοι, με Τουρκικά ονόματα, αλλά μιλούν άριστα τα Ελληνικά και έχουν υπηρετήσει πιστά την πατρίδα μας. Τέτοιος, από άλλο μέρος, είναι ένας διεθνής θρύλος που διαλαλεί την Ελληνικότητά του, ο Γιάννης Αντετοκούνμπο.

Η εξέλιξη όμως δεν αφορά μόνο τα σωματικά χαρακτηριστικά. Πολύ περισσότερο αφορά τα επίκτητα. Ανάμεσά τους κορυφαίο είναι η γλώσσα. Όταν αναμειγνύονται αλλόγλωσσοι λαοί, στην αρχή υπάρχει συχνά αντιπαλότητα, με προσπάθειες εκτόπισης ή αφανισμού των άλλων, ακολουθεί η μείξη τους και έπειτα η αφομοίωσή τους, τα κοινά ήθη και έθιμα. Η πατρίδα μας είχε πάντοτε τέτοιους επήλυδες που άλλοτε έφθαναν στον τόπο μας ειρηνικά άλλοτε βίαια και ακολουθούσε αυτή η πορεία. Το άλλο άρθρο λοιπόν που έπεσε στην αντίληψή μου έχει τίτλο: "Un Lexique Macédonien du XVI Siècle". Η γλώσσα του αποδίδεται με Ελληνικούς χαρακτήρες, είναι πολύ κοντά στη σύγχρονη γλώσσα των βορειομακεδόνων, αλλά περιέχει αρκετές ελληνικές εκφράσεις. Κανένας δεν ξέρει ακριβώς ποια γλώσσα μιλούσαν οι αρχαίοι Μακεδόνες, αλλά, ως φαίνεται, σημαντικό μέρος τους μιλούσαν μια ιδιωματική Ελληνική διάλεκτο, έτσι που ο Δημοσθένης να τους χαρακτηρίζει βαρβάρους, ενώ η άρχουσα τάξη τους μιλούσε την Ιωνική διάλεκτο, που τελικά επικράτησε με τη μορφή της "κοινής Ελληνικής". Δεν ξέρομε πώς μιλούσαν, διότι ήταν οι μόνοι αγράμματοι από τους Έλληνες, αφού η ανάγνωση και η γραφή δεν τους ενδιέφεραν: Ήταν οι μόνοι Έλληνες που ήταν υπήκοοι ενός βασιλιά. Στο μέτρο που η γλώσσα είναι μια εκδήλωση της μείξης λαών, μπορεί κανένας να εικάσει ότι το αναφερόμενο Μακεδονικό λεξικό του 16ου αιώνα αντικατοπτρίζει το βαθμό μείξης τότε στη συγκεκριμένη περιοχή.

Τρίτο κείμενο. Είναι επιστολή του ήρωα Παύλου Μελά προς τη γυναίκα του: "Ἀνερχόμεθα καὶ ἡμεῖς εἰς τὸ χαγιάτι καὶ τὰ "ντόμπρο βέτσερ" τῶν γυναικῶν (δὲν γνωρίζουν λέξιν ἑλληνικά) καὶ τὰ "καλῶς ὡρίσατε, ἀδέλφια" τῶν ἀνδρῶν δίδουν καὶ παίρνουν. Τὸ ἀπόγευμα περὶ τὰς 5 μ.μ., κατόπιν προσκλήσεως τοῦ Κώτα, συνεκεντρώθησαν εἰς τὸ δωμάτιόν μας 12 προύχοντες - μετέφραζεν ὁ Πύρζας - ὡμίλησε, μακεδονικὰ, ὁ Κώτας. Ἒμαθα καὶ ολίγας μακεδονικὰς λέξεις, ποὺ λέγω εἰς τὰς γυναῖκας καὶ μητέρας πρὸ πάντων καὶ ἐνθουσιάζονται μαζὶ μου..."

Τι θέλω να πω με όσα γράφω; Η επιδίωξή μας για μια "καθαρότητα" του γένους μας είναι μια βαρύτατα αρνητική ουτοπία που στηρίζεται στη φοβία μας ότι μπορούν να μας "μιάνουν" οι ξένοι. Αντίθετα, η αυτοπεποίθησή μας για την ισχύ του πολιτισμού μας, που επιτρέπει τη μείξη μας με άλλους λαούς, επεκτείνει τον ελληνισμό, αυτό τον υπέροχο ελληνισμό για τον οποίον είμαστε υπερήφανοι. Η συντριπτική πλειοψηφία των σλαβόφωνων κατοίκων της Μακεδονίας ενώθηκαν μαζί μας πριν από έναν αιώνα, για να μη γίνουν βούλγαροι. Εμείς στη συνέχεια τους αποκλείσαμε τη δυνατότητα να γίνουν έλληνες. Οι τότε φωτεινοί ηγέτες, Παύλος Μελάς, Ίων Δραγούμης, Ελευθέριος Βενιζέλος, Πηνελόπη Δέλτα, Στρατής Μυριβήλης και άλλοι, το έβλεπαν ξεκάθαρα. Γιατί εμείς οι τόσο κοντινοί απόγονοί τους, δεν μπορούμε να το αντιληφθούμε; Και γιατί θέτομε έτσι την πατρίδα μας και την ταυτότητά μας σε κίνδυνο; Είναι το δόλωμα της καρέκλας; Μα άσ΄ τους αυτούς. Δεν υπάρχει κυβέρνηση, οσοδήποτε καλή που να μην κάνει λάθη. Ούτε υπάρχει κυβέρνηση, οσοδήποτε κακή, που να μην κάνει κάποια πράγματα σωστά.