Ανασφάλεια ή ενημέρωση;

Σε έναν κόσμο, όπου η ανασφάλεια πλέον, όχι μόνο είναι διάχυτη σε όλους, αλλά επιπλέον καλλιεργείται ως μέσο πίεσης, ή χειραγώγησης προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις, η μόνη απάντηση, είναι η ενημέρωση, προκειμένου να μπορούμε να κατανοήσουμε τι ακούμε, από ποιους το ακούμε και ποιος είναι ο λόγος που μας προκαλεί ανασφάλεια.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τη νέα επιδημία – που ως κακόγουστο αστείο, η ονομασία του ιού μοιάζει με το επώνυμο της γράφουσας – και πώς ξαφνικά, πάλι, βρισκόμαστε βομβαρδισμένοι από πληροφορίες για θανάτους, κινδύνους, πανικούς, πανδημίες κ.α.

Αρχικά, θα πρέπει να κατανοήσουμε τι ακούμε και τι διαβάζουμε. Ο κορωναϊός, μπορεί να είναι μία λέξη που εισάγεται, για τους περισσότερους από εμάς, στο λεξιλόγιό μας εν έτει 2020, ωστόσο πρόκειται για τύπο ιού, που είναι εδώ και δεκαετίες (1960) γνωστός στην ιατρική κοινότητα. Δεν υπάρχει μόνο ένας κορωναϊός, αλλά ένας τύπος πολύ κοινών ιών, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους δεν είναι καθόλου απειλητικοί για έναν υγιή άνθρωπο, καθώς προκαλούν συνήθως συνάχι, πονόλαιμο, άντε και λίγο πυρετό.

Βεβαίως, υπάρχουν περιπτώσεις που αυτοί οι ιοί μεταλλάσσονται (όπως όλοι οι ιοί) και μεταδίδονται προκαλώντας πολύ σοβαρότερα συμπτώματα. Αξίζει εδώ να σημειωθεί, ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ένας κορωναϊός, προκαλεί επιδημία – εφόσον μεταδίδεται όπως ακριβώς και η κοινή γρίπη – καθώς το 2012 και 2015 είχαν σημειωθεί πάνω από 850 θάνατοι, κυρίως στις χώρες της Μέσης Ανατολής (Middle East Respiratory Syndrome – MARS), που χονδρικά έχουν πληθυσμό πάνω από 300 εκατομμύρια, και την Κίνα αντίστοιχα και ενώ παλιότερα, το 2003 και πάλι είχαμε πάνω από 750 θανάτους, από άλλο στέλεχος κορωναϊού, το SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome).

Είναι σημαντικό να βλέπουμε πόσοι θάνατοι σημειώνονται, αλλά εξίσου σημαντικό είναι να εξετάζουμε και τον πληθυσμό. Δηλαδή 300 θάνατοι σε έναν πληθυσμό των 100.000 κατοίκων, είναι σοβαρός λόγος να ανησυχεί κανείς, αλλά 300 θάνατοι σε πληθυσμό 1 δισεκατομμυρίου κατοίκων είναι κάτι τελείως διαφορετικό.

Τόσο στις παραπάνω περιπτώσεις, όσο και στην περίπτωση που αντιμετωπίζεται αυτή την περίοδο, η κυριότερη απειλή του ιού αφορά στο αναπνευστικό σύστημα, καθώς προκαλεί σε βαριές περιπτώσεις πνευμονία και άλλες σοβαρές λοιμώξεις.

Αυτό, όμως, που θα πρέπει να δούμε σε αντιδιαστολή, είναι, ότι και η απλή – απλούστατη γρίπη, αυτή που συνήθως κολλάμε μόλις ανοίξουν τα σχολεία και αρχίσει η συλλήβδην εξάπλωσή της, ή το κοινό κρυολόγημα, αυτό που κολλάμε όταν δεν ακούμε τη μητέρα μας που μας λέει “Ζακέτα να βάλεις!” (και για το οποίο ευθύνεται επίσης κάποιος ιός – Ακούς, μαμά;), ευθύνονται για εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους παγκοσμίως, σε ετήσια βάση, προσβάλλοντας επίσης το αναπνευστικό σύστημα, προκαλώντας επίσης πνευμονία σε άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό, όπως βρέφη, υπερήλικες, ή πάσχοντες από άλλες ασθένειες.

Στη συνέχεια πρέπει να σκεφτούμε, από ποιους ακούμε ή διαβάζουμε τις πληροφορίες; Από τις ειδήσεις, ειδησεογραφικά σάιτ και blogs, εφημερίδες, κλπ.

Λαμβάνουμε πάντοτε υπόψιν, ότι κάθε δημοσιογράφος, προσπαθώντας να εξασφαλίσει το ενδιαφέρον του κοινού, δεν θα χρησιμοποιήσει ποτέ κάποιο τίτλο που να λέει “Κοινός τύπος ιού, έχει προκαλέσει σχετικά μικρό αριθμό θανάτων σε σχέση με άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις και οι γιατροί συνιστούν την τήρηση των κανόνων υγιεινής για την πρόληψή του”. Αντίθετα, προκειμένου να εξασφαλίσει ότι ο αναγνώστης ή τηλεθεατής θα διαβάσει ή θα δει το ρεπορτάζ του, θα χρησιμοποιήσει τίτλους όπως “Τρόμο προκαλεί ο κορωναϊός”, ή “Ραγδαία εξάπλωση του κορωναϊού – Σε εγρήγορση τα νοσοκομεία σε όλη τη χώρα” (λες και οι γιατροί περίμεναν τη γρίπη για να βρίσκονται σε εγρήγορση).

Αν παρατηρήσουμε με ψυχραιμία, οι κραυγαλέοι τίτλοι σε ηλεκτρονικές σελίδες ή εφημερίδες, ή τα γεμάτα αγωνία σούπερ στα δελτία ειδήσεων, συνοδεύονται πρωτίστως από τον αριθμό των θανάτων, ή την πορεία εξάπλωσης του ιού, αλλά στη συνέχεια, “μουρμουρίζονται” επίσης πληροφορίες, για το πόσο κοινός είναι ο ιός, ενώ αν υπάρχει άποψη γιατρού, θα τον ακούσετε να λέει, ότι δεν υπάρχει μεν σχετικό εμβόλιο, αλλά προλαμβάνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, όπως το κοινό κρυολόγημα.

Τέλος, θα πρέπει να αναρωτηθούμε για ποιο λόγο αυτή η πληροφορία μας δημιουργεί ανασφάλεια. Είναι η ουσία της πληροφορίας; Αν είμαστε υπερήλικες, με αδύναμο ανοσοποιητικό, υφιστάμενες παθήσεις του αναπνευστικού κλπ, τότε ίσως ναι. Αν όχι, τότε την ανασφάλεια δεν μας την προκαλεί η ουσία, αφού είναι ιδιαίτερα σπάνιες οι περιπτώσεις που υγιή άτομα κινδυνεύουν σοβαρά από τέτοιου είδους λοιμώξεις που προκαλεί ο κοροναϊός. Είναι το γεγονός, ότι δεν υπάρχει εμβόλιο για αυτόν; Όχι, διότι ούτε για το κρυολόγημα υπάρχει εμβόλιο και μια χαρά μπορούμε να προφυλαχτούμε αν πλένουμε τα χέρια μας συχνά, διατηρούμε αποστάσεις από άτομα που νοσούν και βάζουμε ζακέτα (λέει η μαμά). Επίσης, ακόμη και να κρυολογήσουμε ή κολλήσουμε γρίπη, παρ' ό,τι η αίσθηση είναι ιδιαίτερα δυσάρεστη, επιβιώνουμε.

Μήπως αυτό που μας προκαλεί την ανασφάλεια, είναι το γεγονός, ότι βομβαρδιζόμαστε από δραματικές αφηγήσεις, που σκοπό δεν έχουν απλώς την ενημέρωσή μας, αλλά και την δημιουργία συναισθήματος, στις οποίες είμαστε δεκτικοί αφού δεν έχουμε μπει στη διαδικασία να μάθουμε τι είναι αυτό που ακούμε;

Ανέκαθεν, ο άνθρωπος είχε ανασφάλεια μπροστά στο άγνωστο. Σε μία εποχή, που όλη η γνώση της ανθρωπότητας βρίσκεται στην παλάμη μας και αρκούν δύο – τρεις κινήσεις μας για να έχουμε πρόσβαση σε αυτή, καλό θα είναι, να ενημερωνόμαστε, να καταλαβαίνουμε, να αποκωδικοποιούμε. Και όχι μόνο σε ζητήματα επιστημονικά, ή ιατρικά, αλλά και σε πολιτικά, κοινωνικά και όποιου άλλου είδους πληροφορία μας προκαλεί ανασφάλεια.

Ίσως έτσι, θα ήταν λιγότερο εύκολο για κάποιους να μας χειραγωγήσουν και ίσως περισσότερο εύκολο για εμάς να λαμβάνουμε σωστές αποφάσεις και να διατηρούμε τη λογική μας.