Στην παραγωγή ή στην κατανάλωση

Δημήτρης Αντ. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας

Στα κράτη πάντα κάτι υπάρχει που περισσεύει. Αυτό πρέπει να διανεμηθεί. Νομή σημαίνει πρωταρχικά ο νόμος. Και η όποια εξουσία προσδοκάται να πάρει μια απόφαση. Σε ποιους να δώσει το περίσσευμα;

Μια σκέψη είναι να το δώσει σ΄ αυτούς που διέθεσαν κεφάλαια για να δημιουργηθεί το περίσσευμα. Αυτό είναι το θεμελιώδες δόγμα του καπιταλισμού. Μια άλλη είναι να τα δώσει σ΄ αυτούς που εργάστηκαν για να υπάρχει. Δόγμα του σοσιαλισμού. Η τρίτη είναι να τα κατανείμει σ΄ αυτούς που έχουν ανάγκη. Σ΄ αυτή την αρχή βασίζεται ο κομμουνισμός. Τα καθεστώτα μας, ιδίως τα τελευταία χρόνια είναι ένα κράμα από όλα αυτά. Επομένως μη σκοτίζεστε να πάρετε θέση ανάλογα με την πολιτική τοποθέτησή σας.

Μια διαφορετική αντίληψη είναι να διατεθεί το περίσσευμα ανάλογα με το τι σκοπεύει να κάνει η κυβέρνηση. Το κομμουνιστικό δόγμα ακούγεται κάπως σαν λαϊκισμός, που αμείβει την αργομισθία. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Στην αρχαία Αθήνα είχε περισσέψει ασήμι από τα ορυχεία του Λαυρίου. Ο Αριστείδης, αρχηγός των ευγενών, πρότεινε να μοιραστεί στους φτωχούς. Σα να ήταν κομμουνιστής! Ο αντίπαλός του ο Θεμιστοκλής όμως πρότεινε να δοθεί στους πλουσίους με τον όρο να κατασκευάσουν τριήρεις. Με αυτό τον τρόπο οι φτωχοί θα εύρισκαν δουλειά πρώτα στα ναυπηγεία και έπειτα σα ναύτες. Καπιταλιστής ο αρχηγός των δημοκρατικών! Ο λαός ψήφισε Θεμιστοκλή, εξοστράκισε το "δίκαιο" Αριστείδη και, με το στόλο που δημιουργήθηκε, οι Αθηναίοι νίκησαν αργότερα τους Πέρσες στη Σαλαμίνα. Εκείνη η νίκη στη Σαλαμίνα άλλαξε την πορεία του κόσμου, καθώς ο Αθηναϊκός πολιτισμός, που οι βάσεις του ισχύουν ως σήμερα, ιδίως στο δυτικό κόσμο, δημιουργήθηκε μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Αν οι Αθηναίοι είχαν νικηθεί, αυτός ο πολιτισμός δεν θα είχε υπάρξει.

Σήμερα αντιμετωπίζομε δύσκολα, πιο πολύπλοκα, οικονομικά προβλήματα. Ο πληθωρισμός αυξάνεται, σε λίγο μπορεί να καλπάζει. Καθημερινά βλέπομε τα αναγκαία είδη μας, τροφές κλπ να αυξάνεται η τιμή τους. Ο πολύς κόσμος δυσκολεύεται να τα βγάλει πέρα. Η κυβέρνηση με πολλή προσπάθεια, έπεισε και τους εταίρους μας να μας δανείζουν. Κάτι μπορεί να δώσει. Σε ποιον όμως; Να τα μοιράσει σε όλο το λαό θα ήταν μια σκέψη, προφανώς όχι και τόσο σωστή. Πολλοί είναι που θα τα ξοδέψουν για να καλύψουν όχι τις ανάγκες τους, αλλά μη αναγκαίες επιθυμίες τους. Ως ένα βαθμό, χρειάζεται κι αυτό. Αύξησε η κυβέρνηση μισθούς και συντάξεις. Ναι, μα το πρόβλημα δεν λύνεται. Η αύξηση της δυνατότητας του κόσμου να αγοράζει οδηγεί σε μεγαλύτερη αύξηση των τιμών, αφού υπάρχει ζήτηση. Καπιταλιστικό είναι το σύστημά μας. Ο πληθωρισμός χειροτερεύει. Να τα δώσουμε λοιπόν επιδοτώντας τα αναγκαία αγαθά. Αλλά κι αυτή η επιλογή ενισχύει την κατανάλωση, έστω και ανακουφίζοντας κάπως τον καταναλωτή. Πλουτίζουν βέβαια οι λιανέμποροι, οι σουπερμάρκετ. Ο πληθωρισμός όμως θα ανέβει, διότι πάλι η κατανάλωση επιδοτείται. Μήπως όμως θα ήταν πιο επωφελές να ενισχυθεί όχι η κατανάλωση, αλλά η παραγωγή; Μήπως η λογική του Θεμιστοκλή θα ήταν πιο σωστή; Το άκουσα να το λέει ένας γαλακτοπαραγωγός. Οι τιμές των πρώτων υλών αυξάνονται. Οι χοντρέμποροι που αγοράζουν από τον παραγωγό πιέζουν ασφυκτικά. "'Η μας τα δίνετε σε χαμηλή τιμή ή δεν αγοράζομε τίποτε και τα προϊόντα σας θα μείνουν να σαπίσουν".  Αν επιδοτηθούν οι παραγωγοί, θα έχουν περιθώριο να πουλήσουν φτηνά ό,τι παράγουν έτσι που να φτάσουν στο ράφι της σουπερμάρκετ σε χαμηλότερη τιμή. Η επιδότηση της κατανάλωσης αυξάνει τον πληθωρισμό. Η επιδότηση της παραγωγής τον μειώνει. Και βέβαια δεν είναι άδικο. Στην Ελλάδα οι παραγωγοί δεν είναι κροίσοι, είναι, οι περισσότεροι, φτωχοί αγροτοκτηνοτρόφοι. Αλλά και με τους πλουσίους έχομε πρόβλημα. Χωρίς επιδότηση δεν έχουν κέρδη, βάζουν λοιπόν λουκέτο στις επιχειρήσεις τους. Και η Ελλάδα έχει συστηματικά αποβιομηχανοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. Βέβαια, η χωρίς όρια επιδότηση έχει όρια που έχουν τεθεί από ξένους οργανισμούς, αυτούς που μας δανείζουν. Για να αποφεύγεται ο αθέμιτος ανταγωνισμός. Μπορεί όμως να γίνει με έμμεσους τρόπους. Με χαμηλή τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, με ταχεία διεκπεραίωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών, με τη δημιουργία συνεταιρισμών που μόνοι τους, χωρίς ενδιαμέσους μεταφέρουν τα προϊόντα τους στο λιανεμπόριο κοκ. Και προφανώς, με δημιουργία νέων επιχειρήσεων. Από αυτό, από ανάπτυξη είναι που έχομε κυρίως ανάγκη. Κι αυτό διότι από χρόνια, αλλά τώρα χειροτερεύει, περισσότερα αγαθά εισάγομε παρά εξάγομε. Τη διαφορά την καλύπτομε με δανεισμό που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα κληθούν να τον πληρώσουν τα παιδιά μας. Μα αυτό θέλομε;

Η Ελλάδα έχει ιδανικές κλιματικές συνθήκες για να γίνει ενεργοπαραγωγός, με ανανεώσιμες πηγές, ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά, κυματική ενέργεια, υδατοπτώσεις, αλλά και θαλάσσιες καλλιέργειες, ιχθύων, μαλακίων, οστρακοειδών κλπ. Και όλα αυτά με αξιοποίηση της ξεχασμένης γης μας, όπως είναι τα ξερονήσια μας και τα εγκαταλειμμένα χωριά των παππούδων μας, και όχι με καταστροφή του απαράμιλλου κάλλους του περιβάλλοντός μας με ανεμογεννήτριες που, πέρα από την καταστροφή της φύσης, σε λίγες δεκάδες χρόνια θα έχουν αχρηστευτεί και θα πρέπει να τις ανακυκλώσουμε, πολύ δαπανηρά, καθώς τα υλικά τους δεν είναι  εύκολα ανακυκλώσιμα. Ούτε με μετατροπή καλλιεργήσιμης γης σε φωτοβολταϊκά πάρκα. Μου φαίνεται εντελώς παράλογο να εισάγουμε πατάτες και λεμόνια και δεν ξέρω τι άλλο, ενώ την καλλιεργήσιμη γη μας την μετατρέπομε σε ηλεκτροπαραγωγά πάρκα. Καθώς δεν είναι πρόθυμος κανένας να μετακομίσει σε έρημους τόπους, η αρχή θα πρέπει να γίνει με έντονο κρατικό παρεμβατισμό, σα να ήταν σοσιαλιστικό κράτος. Όταν αρχίσουν να λειτουργούν τέτοιες επιχειρήσεις θα μπορούν να μοσχοπουληθούν σε ιδιώτες που θα δουν ότι μπορούν να έχουν κέρδη. Τέτοιες επιχειρήσεις ασμένως θα επιδοτηθούν από τους εταίρους μας που έχουν ανάγκη από ενέργεια. Θυμίζω ότι ο όρος επιδότηση σημαίνει χωρίς επιστροφή και φυσικά ούτε τόκο.

Όλα τα παραπάνω απαιτούν από τους άρχοντές μας φαντασία, δημιουργική ικανότητα με τεχνογνωσία και, προπάντων, πολιτικό θάρρος. Θάρρος, διότι όλα αυτά θα αποδώσουν μετά από μια πενταετία και στο μεταξύ θα γίνουν εκλογές. Όποια κυβέρνηση εφαρμόσει τέτοια μέτρα θα καταψηφιστεί, καθώς η κοινωνία θα έχει υποστεί τις αναγκαίες στερήσεις (λιτότητα), ενώ την απόδοση θα την εισπράξει η επόμενη κυβέρνηση μετά τις επόμενες εκλογές. Λυπάμαι, αλλά κανενός κόμματος το πρόγραμμα δεν περιλαμβάνει τέτοιο σχεδιασμό. Ούτε το κυβερνητικό κόμμα, αλλά ούτε και τα αντιπολιτευόμενα που αρκούνται να δείξουν ότι τα κυβερνητικά μέτρα είναι ανεπαρκή ή και επιζήμια. Είναι πασιφανές.