Μεγαλοϊδεατισμός

Στην ιστορία αναφέρονται πολλές αυτοκρατορίες: Μια κεντρική εξουσία που ελέγχει με την ισχύ της μεγάλη περιοχή κατοικημένη από ποικίλους λαούς με διαφορετική γλώσσα, θρησκεία, έθιμα κλπ. Συνήθως ένας από αυτούς τους λαούς είναι ο κυρίαρχος. Από την μυθολογική εποχή υπάρχουν οι εκτεταμένες μοναρχίες, Βαβυλωνίων, Αιγυπτίων, Περσών, Ασσυρίων κλπ. Η ενοποιημένη εξουσία επέτρεψε να γίνουν μεγάλα, σπουδαία έργα που έχουν μείνει αιώνια μνημεία παλιών πολιτισμών. Από την άλλη, η ποικιλία των λαών εμπόδιζε την επικοινωνία των υπηκόων μεταξύ τους. Ο μύθος του Πύργου της Βαβέλ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπου η αδυναμία των εργαζομένων, μεγάλου αριθμού πολυεθνικών δούλων, να συνεννοούνται μεταξύ τους εμπόδισε την οικοδόμηση του μεγαλόπνοου, αλαζονικού έργου. Αντίθεση σ΄ αυτό το σχήμα υπήρξαν τα κράτη-πόλεις των Ελλήνων. Η δομή τους είναι που δημιούργησε τον αξεπέραστο πολιτισμό που επέζησε και μετά την κατάρρευση των Ελληνικών πολιτειών με το Φίλιππο και τον Αλέξανδρο. Στη συνέχεια υπήρξαν μεγάλες και μακρόζωες αυτοκρατορίες, θυμίζω, μερικές, Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Οθωμανική, Αγγλική, Κινεζική κλπ. Σε όλες τις περιπτώσεις, κάποτε, μετά από κάποιους αιώνες, οι αυτοκρατορίες έληξαν κυρίως από αυτοαποσύνθεση, με αφορμή κάποια επίθεση απέξω, που στον καιρό της ακμής, θα είχε αντιμετωπισθεί σχετικά εύκολα.

Μετά την Αμερικανική και Γαλλική επανάσταση κυρίως, επικράτησαν τα κράτη-έθνη. Κάποιοι λαοί θεώρησαν ότι είναι οι γνήσιοι απόγονοι και κληρονόμοι της παλιάς μεγάλης μοναρχίας, έκαναν ένα κράτος, εξουδετέρωσαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τις μειονότητες, άλλοτε αφομοιώνοντας, άλλοτε διώχνοντας, άλλοτε σφάζοντας τες. Ένα στοιχείο που επέτρεψε τη δημιουργία των κρατών-εθνών ήταν, είπαμε, η πίστη πως ήταν οι κληρονόμοι παλιών ένδοξων λαών. Καλό αυτό, αλλά, ταυτόχρονα δημιουργεί ονειροφαντασίες, αναβίωσης της παλιάς δόξας. Σε καμιά περίπτωση δεν μπόρεσε να αναστηθεί μια παλιά αυτοκρατορία. Στο κάτω κάτω, η αυτοκρατορία στηριζόταν στη συμμετοχή ποικίλων λαών, ενώ το κράτος-έθνος σε μια μονοεθνική συγκρότησή του. Τα δύο είναι ασύμβατα. Κι όμως είδαμε τέτοιες ονειροφαντασίες, που τις θυμόμαστε. Εμείς είχαμε τη μεγάλη ιδέα να ξαναγίνουμε η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, με πρωτεύουσά μας την Πόλη. Ως αποτέλεσμα, είχαμε τη μεγαλύτερη καταστροφή που έχει συμβεί στην υπερτρισχιλιετή ιστορία μας το 1922. Δεν είμαστε όμως οι μόνοι. Με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, δημιουργήθηκε η μεγαλοϊδεατική στάση της Βουλγαρίας, που έληξε με τους Βαλκανικούς πολέμους. Ο B. Mussolini ονειρεύθηκε την ανασύσταση του μεγάλου Ρωμαϊκού κράτους, ώσπου έσπασε τα μούτρα του αντιμετωπίζοντας την Ελληνική αντίσταση. Ο A. Hitler ζήλωσε τη δόξα του Καρλομάγνου. Η Βρετανική αυτοκρατορία ήταν η μεγάλη νικήτρια στο δεύτερο ΠΠ, που έγινε τελικά η αιτία της κατάρρευσής της, με την απώλεια των αποικιών της παντού. Μεγάλη ιδέα έχουν λίγ΄ ως πολύ όλα τα έθνη, οι Αλβανοί ονειρεύονται μεγάλη Αλβανία και σήμερα η Τουρκική ηγεσία κάνει το παν για να κινητοποιήσει το λαό της χώρας της για την αναβίωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σημαντικός στόχος της είναι η δική μας πατρίδα. Στις μεγαλοϊδεατικές ιδέες αντιστέκεται ολόκληρη η ανθρωπότητα. Ο Αυστρουγγαρικός μεγαλοϊδεατισμός κατέρρευσε με τον πρώτο ΠΠ. Ο νεο-σουλτάνος, ικανός ηγέτης, παίζει μεταξύ των μεγάλων σύγχρονων δυνάμεων. Για να εξασφαλίσει την ανοχή των ΗΠΑ στη στάση τους απέναντι στον Ελληνισμό, Αιγαίο και Κύπρο, αποφάσισε να τις εκβιάσει ερωτοτροπώντας με τη Ρωσία, όταν αγόρασε τους S300. Το παράκανε και οι Ρώσοι βομβάρδισαν Τουρκικές δυνάμεις στη Συρία. Αλήθεια, τι δουλειά έχει ένας στρατός έξω από τη χώρα του; Τουρκικές ένοπλες δυνάμεις σε Κύπρο, Λιβύη, Αζερμπαϊτζάν, Συρία κλπ; Τελευταία, η Αμερικανική πολιτική αποφάσισε να γίνει αυστηρότερη στην Τουρκία. Ο πονηρός ηγέτης όμως ετοιμάζεται να στείλει στρατό και στην Ουκρανία για να καλοπιάσει τους Αμερικανούς και να εμπλέξει Ευρώπη, Αμερική και ΝΑΤΟ στην υπόθεση. Η Τουρκία δεν έχει να κερδίσει άμεσα τίποτε. Όμως θα κερδίσει έμμεσα, ελπίζει, την ευνοϊκή στάση των συμμάχων της. Και εμείς ενδέχεται να βρεθούμε σε δύσκολη θέση. Τι θα κάνουμε, αν Αμερική, ΝΑΤΟ και ΕΕ αποφασίσουν να σταθούν στο πλευρό των Τούρκων στην Ουκρανία, για να κερδίσουν κουπόνια εναντίον της Ρωσίας; Ο ναρκισσισμός και μεγαλοϊδεατισμός της νεοτουρκίας είναι τόσο μεγάλος που νομίζει πως μπορεί να επιβάλει μια νέα Οθωμανική Αυτοκρατορία, με αμιγή τουρκικό πληθυσμό όμως, με εκτεταμένες εθνοκαθάρσεις και γενοκτονίες, με επαναφορά ισχυρού πατριαρχικού δικαίου σε βάρος των γυναικών, με προσβολή των αξιωματούχων της ΕΕ, με αποστολές Τουρκικών δυνάμεων έξω από τα σύνορα της επικράτειάς της. Ωστόσο, η εσωτερική φθορά, όπως τα οικονομικά προβλήματα που γιγαντώνονται, οι διαμαρτυρίες των διανοουμένων, αντιφρονούντων και αλλοεθνών και η ολοένα ευρύτερα επεκτεινόμενη παγκόσμια κατακραυγή απειλούν καίρια τον Τουρκικό μεγαλοϊδεατισμό. Βέβαια σπάνια μια αυτοκρατορία πέφτει χωρίς απρόβλεπτους βαθμούς αναστάτωσης. Κι εμείς βρισκόμαστε στην άμεση γειτονία και στόχοι των αλλαγών που μπορούμε να προβλέψουμε.

Έχομε άραγε ικανή ηγεσία που να μας βγάλει έξω από το δίλημμα; Να επιμείνουμε στην τήρηση τέτοιας στάσης απέναντι στη Ρωσία, για το θέμα της Ουκρανίας, όπως έχει τηρηθεί απέναντι στην Τουρκία για το θέμα της Κύπρου; Και να επιμείνουμε να λυθούν οι διαφορές των λαών με βάση το διάλογο; Φοβούμαι πως το σύστημά μας δεν επιτρέπει τέτοια θαρραλέα και εθνικά υπερήφανη στάση. Η όποια κυβέρνηση στηρίζεται στις ψήφους μιας ολιγαρχίας που την ψηφίζει, και που δεν της επιτρέπει να πάρει γενναίες αποφάσεις. Και η όποια αντιπολίτευση στηρίζεται στις ψήφους της δικής της ολιγαρχίας, με στόχο να γίνει αυτή κυβέρνηση, χαλίφης στη θέση του χαλίφη. Η βούληση του λαού δεν εκδηλώνεται πουθενά· εκδηλώνεται η βούληση των κομμάτων, που, αναγκαστικά, σκέφτονται το συμφέρον της δικής τους παράταξης μάλλον παρά του έθνους. Οι διαδηλώσεις, σαν εκείνες που είδαμε π.χ. στην εποχή που είχε ξεσηκωθεί μεγάλο πλήθος στα θέματα των ταυτοτήτων, της Μακεδονίας κλπ, φυσικά δεν απηχούν τη βούληση του λαού, εφόσον σ΄ αυτές δεν μετέχουν υποχρεωτικά όλοι οι Έλληνες, αλλά ξανά μιας ολιγαρχίας που κινητοποιείται από δημαγωγικά κομματικά συμφέροντα. Παρόλα αυτά, η πίεση του λαού πάνω στους ηγέτες του πρέπει να εκδηλωθεί με κάθε τρόπο, προς την κατεύθυνση της όσο γίνεται μεγαλύτερης αυτοσυγκράτησης στα μαχαιρώματα καθεμιάς παράταξης στις άλλες.

Η κατάρρευση της μεγάλης δύναμης ακολουθεί αρκετά προδιαγεγραμμένη πορεία. Ο Ένας δεσπόζει πάνω σε όλους. Αργά ή γρήγορα χρειάζεται βοήθεια και τότε στηρίζεται σε μια μειονότητα, εθνοτική, θρησκευτική, οικονομική κλπ, που καταπιέζει τις άλλες. Οι άλλες αρχίζουν να αντιδρούν και αρχίζουν οι αποσχιστικές τάσεις. Η διάλυση είναι πια προ των πυλών. Αρκεί μια τυχαία εξωτερική αφορμή για να την επιφέρει.