Συμπληρωματική και Δυναμική σχέση

Δύο οντότητες, ενδέχεται να ενωθούν σε μία, όχι λόγω της βούλησης κάποιου που τις ενώνει, αλλά υπείκουσες σε τυχαίες συνθήκες. Η μία είναι δομική, στο χώρο. Αν τύχει η κατασκευή τους να είναι αμοιβαία συμπληρωματική (σχήμα), καθώς αυτόματα διαρκώς κινούνται, όταν κάποια στιγμή βρεθούν η μια απέναντι στην άλλη, τείνουν να ενωθούν. Η συμπληρωματική δομή όμως δεν αρκεί, χρειάζεται και την άλλη συνθήκη, δυναμική, αμοιβαία έλξη που προωθεί την ένωση ή αμοιβαία άπωση που τείνει να τις χωρίζει. Αμοιβαία έλξη υπάρχει μεταξύ δυο οποιωνδήποτε υλικών σωμάτων, και ονομάζεται βαρύτητα. Υπάρχει όμως και μεταξύ βόρειου και νότιου πόλου ενός μαγνήτη, όπως και μεταξύ θετικού και αρνητικού ηλεκτρισμού. Αντίθετα, άπωση υπάρχει μεταξύ ομώνυμων πόλων του μαγνήτη και μεταξύ ομώνυμων ηλεκτρικών φορτίων. Όπως και να είναι οι δυο αυτές συνθήκες είναι που υπάρχουν σε κάθε δημιουργία νέων μορφών, είτε φυσικών είτε βιολογικών είτε ψυχολογικών είτε κοινωνικών.

Στο φυσικό κόσμο οι πυρήνες των ατόμων περιβάλλονται από ηλεκτρόνια. Στην εξωτερική στιβάδα τους υπάρχει μια τάση να υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός από αυτά. Αν λείπει ένα, είναι σα να υπάρχει μια λακκούβα, μια εσοχή, στο σύστημά τους. Αν περισσεύει κάποιο, είναι σα να υπάρχει μια προεξοχή. Τέτοια λακκούβα μπορεί να υπάρχει εύκολα σε ένα άτομο υδρογόνου, ενώ προεξοχή σε ένα άτομο οξυγόνου. Καθώς τα ηλεκτρόνια είναι οι φορείς του αρνητικού ηλεκτρισμού, το ελλειμματικό υδρογόνο είναι θετικά φορτισμένο, ενώ το οξυγόνο με το περίσσευμα, είναι αρνητικά. Έτσι στα δύο αυτά άτομα συνυπάρχουν τέλεια οι δύο συνθήκες που προαναφέραμε, η δομική συμπληρωματικότητα και η ελκτική δύναμη. Κι ενώνονται για να σχηματίσουν νερό. Το νερό, με τη σειρά του ευνοεί την ένωση των πιο ποικίλων ατόμων μεταξύ τους. Γίνεται το ίδιο δίπολο. Από τη μια μεριά του συγκεντρωμένα τα υδρογόνα από την άλλη τα οξυγόνα, από τη μια μεριά του θετικό, από την άλλη αρνητικό. Έτσι σα να προσκαλεί ποικίλα άτομα που τριγυρίζουν γύρω του και συμβάλλει στην ένωσή τους. Κάνει την προξενήτρα σε ένα σωρό γάμους ατόμων. Χωρίς αυτό δεν ήταν δυνατό να υπάρξει το καμάρι της δημιουργίας, η Ζωή.

Τα ζωντανά όντα στην αρχή, ως μονοκύτταροι οργανισμοί, ήταν αυτοδύναμα. Άρχισαν όμως να οργανώνονται σε κοινωνίες πολυκύτταρων οργανισμών. Αυτή η διαδικασία απαιτούσε να χωρισθούν σε δύο συμπληρωματικές δομές, μία, η αρσενική, χαρακτηριζόταν από την ύπαρξη μιας προεξοχής, η άλλη, θηλυκή, από μια έλλειψη. Αυτή η κατασκευή εξασφαλίζει με τον καλύτερο τρόπο τη δημιουργία απογόνων. Όλοι μας έχομε πλεονεκτήματα και ελαττώματα. Τέτοια υπάρχουν και στους φορείς της κληρονομικότητάς μας, τα μόρια DNA. Τα ελαττώματα προκύπτουν από τυχαία σφάλματα που υπάρχουν σε κάθε αντιγραφή. Όμως είναι απίθανο να είναι τα ίδια και στους δύο γονείς. Έτσι από την ένωσή τους προκύπτει η νέα δημιουργία στην οποίαν τα σφάλματα που κληρονομήθηκαν από καθένα γονιό, εξουδετερώνονται από την ορθότητα των αντίστοιχων σημείων του άλλου. Το προϊόν της ένωσης είναι έτσι οριακά πιο ισχυρό από καθένα γονιό. Κάπως έτσι εξασφαλίζεται η εξέλιξη.

Σε ψυχολογικό επίπεδο είναι δύσκολο να δούμε αυτές τις συνθήκες, διότι εξορισμού, τα ψυχολογικά, νοητά, φαινόμενα δεν είναι αισθητά και επομένως δύσκολα μιλάμε για δομές. Παρόλα αυτά, οι στάσεις μας μπορούν να χαρακτηρίζονται ως θετικές και αρνητικές. Στις πρώτες υπάρχει θετική ανάδραση, έτσι που αντιδρά το άτομο με τρόπο που εντείνεται η επίδραση ενός ερεθίσματος. Το αντίθετο ισχύει στις αρνητικές. Σ΄ αυτή τη βάση, μπορούν δυο άτομα να "ταιριάζουν" ή όχι, να γίνονται φίλοι ή ερωτικοί σύντροφοι, με βραχύτερη ή μακρότερη διάρκεια. Αν είναι βέβαια συμπληρωματική η συμπεριφορά τους και εφόσον υπάρχει αμοιβαία έλξη.

Σε κοινωνικό επίπεδο τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο σύνθετα. Μια πολιτεία μπορεί, χάρη στη γεωγραφία και το κλίμα της, αλλά και την ικανότητα των πολιτών της, να παράγει σε περίσσεια κάποια προϊόντα, που αν δεν καταναλωθούν έγκαιρα, θα φθαρούν και ο κόπος για την παραγωγή τους θα πάει χαμένος. Από την άλλη, ενδέχεται η πολιτεία αυτή να έχει έλλειψη κάποιων προϊόντων που χρειάζεται, αλλά δεν τα παράγει, ενώ τα παράγει μια άλλη. Αυτή η συμπληρωματικότητα μεταξύ τους είναι η βάση του εμπορίου και μιας δημιουργικής σχέσης μεταξύ τους. Κάτι ανάλογο γίνεται και μεταξύ των πολιτών μιας χώρας, χάρη στην ειδίκευση που έχει αναπτύξει καθένας. Αυτά όμως δεν αρκούν. Μη ξεχνάμε, όπως είπαμε, ότι εκτός από τη συμπληρωματικότητα, παίζει ρόλο και η δυναμική σχέση έλξης και άπωσης, φιλίας (φιλότητας) και διαμάχης (νείκους). Ενώ για τη συμπληρωματική σχέση διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο η επιστήμη, για την αμοιβαία έλξη, κυρίαρχο ρόλο παίζει η τέχνη, εικαστική στο χώρο και παραστατική στο χρόνο. Νιώθω Έλληνας μαζί και με τον άγνωστο διπλανό μου όταν και οι δυο αντικρίζουμε τον Παρθενώνα και νιώθουμε κι οι δυο τα ίδια θετικά συναισθήματα, την ίδια περηφάνια για το έργο των προγόνων μας. Το ίδιο νιώθομε κοινή συγκίνηση όταν ακούμε τον εθνικό μας ύμνο, γενικά όταν όλοι οι Έλληνες χαιρόμαστε και συγκινούμαστε με τα ίδια εικαστικά και παραστατικά έργα.

Αυτές οι σκέψεις οδηγούν σε πολιτικά διδάγματα. Ισχύουν σε όλους τους λαούς, οπωσδήποτε όμως σε μας που, για ποικίλους λόγους βαρυνόμαστε με πολιτική πόλωση που έχει φτάσει ως τον εμφύλιο πόλεμο. Στον πολιτικό προγραμματισμό των κομμάτων, που κάποτε θα γίνουν εξουσία οφείλει να υπάρχει μέριμνα όχι μόνο για τη συμπληρωματική ανάπτυξή μας, για μια παραγωγή που θα βοηθήσει τη συμπληρωματική σχέση μας με άλλα κράτη, όχι μόνο για τις αμυντικές δαπάνες, που βέβαια είναι απαραίτητες, όχι μόνο για τις ανάγκες λειτουργιών με παθητικό ισολογισμό, όπως είναι η παιδεία, η υγεία, η ασφάλεια, αλλά και για πολιτιστικές δαπάνες. Αυτές μπορούν να προαγάγουν τη συναισθηματική ενότητά μας τουλάχιστον τόσο όσο προάγει την ενότητά μας η παιδεία μας με συμπληρωματικό προσανατολισμό. Δαπάνες που να ενισχύουν τη μουσική, το χορό, το θέατρο, την ποίηση, τη ζωγραφική, τη γλυπτική, την αρχιτεκτονική κλπ. Και να μην ξεχνάμε πως τα πολιτιστικά προϊόντα, αν και δεν είναι χειροπιαστά όσο οι υλικές δημιουργίες, είναι τα πιο διαρκή στοιχεία στη ζωή ενός έθνους. Μπορεί να διαλυθεί μια πολιτεία, αλλά να μένει ο πολιτισμός της, όπως έγινε την εποχή των προγόνων μας. Η παράδοσή μας με λαϊκούς ζωγράφους και λαϊκή μουσική είναι ολοζώντανη. Αυτή την παράδοση πρέπει να ενισχύσει προγραμματισμένα ο πολιτικός προγραμματισμός μας.