Γάμος

Η συμπεριφορά μας είναι άλλοτε αντίδρασή σε ερεθίσματα που εισπίπτουν στις αισθήσεις μας (αντανακλαστικά) και άλλοτε, σαν από ταλάντωση, όπως περιοδικά χωρίς ερέθισμα διψάμε, πεινάμε και κάνομε τις κατάλληλες κινήσεις για να ικανοποιήσουμε τη βούλησή μας. Τα αντανακλαστικά είναι συγγενή και επίκτητα (εξαρτημένα). Πάνω στα συγγενή στηρίζεται το απαραβίαστο των φυσικών και βιολογικών νόμων, τους οποίους είναι αδύνατο να παρακάμψουμε.

Τα επίκτητα αρχίζουν να σχηματίζονται από τη στιγμή που γεννιόμαστε στηριζόμενα στα συγγενή αντανακλαστικά. Οι άνθρωποι δημιουργούμε και δευτεροβάθμια εξαρτημένα αντανακλαστικά που βασίζονται σε προσχηματισμένα πρωτοβάθμια. Τα εξαρτημένα αντανακλαστικά είναι οι συνήθειές μας και η ανάπτυξή τους αποτελεί το φυσιολογικό υπόστρωμα της μάθησης.

Τα ζώα ζουν σε αγέλες ή κοινωνίες, ανάλογα με το είδος των αντανακλαστικών τους. Οι άνθρωποι, καθώς σχηματίζομε δευτεροβάθμια εξαρτημένα αντανακλαστικά, επιλέγομε πόσο αγελαία ή κοινωνικά θέλομε να ζούμε. Είμαστε πολιτικά ζώα. Οι νόμοι περιορίζουν την ελευθερία μας. Οι περιορισμοί μπορεί να είναι απόλυτοι, όταν είναι βιολογικά προγραμματισμένοι, και ισόβιοι. Οι κοινωνικοί νόμοι είναι εξίσου ισχυροί, αλλά, αν δεν ασκούνται, εξασθενούν, ενώ η κοινωνία έχει την ευχέρεια να τους τροποποιεί.

Η ανθρώπινη κοινωνία σχηματίζεται κάπως έτσι. Μεταξύ των ατόμων υπάρχουν δεσμοί, ως εξαρτημένα αντανακλαστικά. Κάποια από αυτά είναι πολύ ισχυρά, διότι αρχίζουν να σχηματίζονται από τις πρώτες στιγμές της ζωής μας. Κύριο ανάμεσά τους είναι η σχέση μεταξύ νεογνού και τροφού του. Η συμπληρωματική κατασκευή της προέχουσας μητρικής θηλής με την εισέχουσα κοιλότητα του βρεφικού στόματος, η ηδονική διέγερση αυτών των οργάνων και η αμοιβαία εσωτερική ικανοποίηση με την πλήρωση του βρεφικού στομάχου από τη μια και την αποσυμφόρηση του μητρικού μαστού από την άλλη είναι ιδιαίτερα ευχάριστες. Αυτά τα αισθήματα συνδέονται με την αίσθηση που προκαλεί η εγγύτητα των δύο μελών του ζεύγους και δημιουργούν το πρότυπο συναίσθημα της αγάπης. Αυτή, έτσι πρώιμα που δημιουργήθηκε, είναι μακρόβια και ισχυρή, αν και φυσικά, δεν είναι αναγκαστικά ισόβια, όπως κανένα εξαρτημένο αντανακλαστικό δεν είναι.

Παράλληλα εμφανίζεται μια άλλη αγάπη, μεταξύ ετεροφύλων. Στηρίζεται κι αυτή στη συμπληρωματική κατασκευή ηδονικών ανατομικών μορίων (πέος σε στύση, κόλπος) και την αμοιβαία εσωτερική ικανοποίηση. Πάλι σχηματίζεται ένας ισχυρός αμοιβαίος δεσμός που διαρκεί περισσότερο από την ερωτική πράξη, όχι όμως αναγκαστικά ισόβια.

Με τις εξαιρετικές ικανότητές του ο άνθρωπος (μοναδικά αντανακλαστικά και αντιπαράθεση του αντίχειρα με τα λοιπά δάκτυλα) με τις πολυχιλιετίες απέκτησε μοναδικές δυνατότητες. Αντιμετώπισε το κρύο με τη φωτιά, την τριβή με τον τροχό και έμαθε να κατασκευάζει εργαλεία (και όπλα). Με το τόξο του προλάβαινε και το πιο γοργοπόδαρο θήραμα, ενώ σκότωνε και το χειρότερο αρπακτικό θηρίο, πριν έλθει σε επαφή με τα φοβερά νύχια και δόντια του. Έτσι άρχισε να γίνεται ο αφέντης των ζωντανών όντων πάνω στη γη. Το κυνήγι του έγινε τόσο πλούσιο, που μπορούσε να μην το καταναλώσει όλο αμέσως. Το φύλαγε ζωντανό να αναπαράγεται υπό τον έλεγχό του για όποια στιγμή το χρειαστεί. Το επισιτιστικό πρόβλημα λύθηκε. Δημιούργησε όμως νέο πρόβλημα, τη βία.

Η αποθηκευμένη αναπαραγόμενη τροφή (κεφάλαιο) ήταν ισχυρό κίνητρο ένας άλλος άνθρωπος να θελήσει να τη σφετεριστεί. Τα ζώα δεν επιδίδονται σε κανιβαλισμό, καθώς οι αντίπαλοι είναι εξίσου ισχυροί και επικίνδυνοι. Η βία σταματά πριν από την τελική έκβαση. Τώρα όμως που το γέρας δεν είναι το σώμα του άλλου για να φαγωθεί, αλλά μια περιουσία που εξασφαλίζει από την πείνα ισόβια, αξίζει τον κίνδυνο. Στη βία οι άντρες υπερέχουν, καθώς, κατά μέσον όρο είναι ισχυρότεροι από τις γυναίκες. Οι άνδρες επομένως είναι εκείνοι που κυρίως επιτίθενται να κλέψουν ξένη περιουσία και αντίστοιχα να υπερασπιστούν τη δική τους. Έχουν ανάγκη τις γυναίκες για τη γενετήσια ικανοποίησή τους, και αυτές τους χρειάζονται για τη διατροφή τους. Έτσι στην πρωτόγονη οικογένεια (μητέρα, παιδιά) εισάγεται τρίτος, ο άντρας. Αυτός χρειάζεται τα παιδιά του, διότι όταν γεράσει, δεν θα μπορεί να υπερασπίζεται πια το βιος του και, επομένως τα φροντίζει, όσο είναι μικρά. Νέα αντανακλαστικά θετικών σχέσεων αγάπης σχηματίζονται.

Η κοινωνία όμως εξελίσσεται. Οι γυναίκες έπαψαν πια να εξαρτώνται από τον άντρα, καθώς χειραφετήθηκαν οικονομικά. Ο ερωτικός δεσμός, αν και μακρόβιος, δεν είναι ισόβιος. Και βλέπομε με ασυνήθιστη ταχύτητα να αυξάνονται τις τελευταίες δεκαετίες τα διαζύγια. Ο ισόβιος δεσμός είναι υπέροχο. Όταν έχουν κοιμηθεί οι ερωτικές αισθήσεις, μένει ένα κράτημα του χεριού, μια τρυφερή κουβέντα, η αγαπημένη ανάσα δίπλα σου, που δίνει κουράγιο να αντιμετωπιστεί το μοιραίο που δεν θα αργήσει. Η κοινωνία προσπαθεί να τον επιβάλλει με το θεσμό του γάμου. Όμως δεν είναι πάντοτε έτσι. Πριν από αυτό μπορεί να έχει δημιουργηθεί άλλος δεσμός. Γι΄ αυτό και για πολλούς άλλους λόγους το ζευγάρι, που δεν αλληλεξαρτάται πια, τσακώνεται. Τι πρέπει να κάνει η κοινωνία;

Αυθαίρετα, η κοινωνία πρέπει να δώσει προτεραιότητα στα παιδιά. Όταν οι ενδοοικογενειακές διαφωνίες εξελιχθούν σε βία το ζευγάρι πρέπει να χωρίσει. Είναι για όλους καλύτερο, ώστε να μη φτάνουμε σε θανάσιμη βία (που τη βλέπομε επίσης να αυξάνεται με συζυγο-πατρο-παιδο-κτονίες).

Όταν ο πατέρας είναι άγνωστος, αυτή είναι μια φυσική οικογένεια. Αν η μητέρα δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις αυξημένες ανάγκες, η λύση είναι να τεκνοθετηθεί το παιδί. Καθώς απομακρυνόμαστε από τη φυσική οικογένεια τα πράγματα περιπλέκονται. Η τυπική οικογένεια με πατέρα, μητέρα, παιδιά είναι ένα καλό πρότυπο για να ασκηθεί το παιδί πώς να συμπεριφερθεί στην κοινωνία όταν ανεξαρτητοποιηθεί. Αποτελεί κάπως περίληψη της κοινωνίας. Ένα ζευγάρι μπορούν να προβούν σε τεκνοθεσία. Το φαινόμενο απαντάται και στα ζώα. Τα κλωσόπουλα εκκολάφθηκαν από τα αβγά που επώασε, όχι γέννησε, η κότα. Το παιδί που πέθανε ο ένας γονιός του δεν είναι χωρίς δύο γονείς, ο ένας ζει στις αναμνήσεις του και στη μνήμη του περιβάλλοντός του. Όμως, επιτρέπεται τεκνοθεσία μονοφυλετική; Η οικογένεια που θα σχηματιστεί δεν είναι πρότυπο κοινωνίας. Στα ζώα τεκνοθεσία από αρσενικό δεν υπάρχει. Δύο ομόφυλοι που αγαπιόνται έχουν ελευθερία βούλησης και κάθε δικαίωμα να συζήσουν με όση προστασία μπορεί να προσφέρει η κοινωνία στη συμβίωσή τους. Όμως δεν αποτελούν πρότυπο κοινωνίας που είναι αμφίφυλη. Το ανώριμο παιδί δεν έχει ελεύθερη βούληση.

Η κοινωνία οφείλει να προσφέρει επαγγελματικές και οικονομικές συνθήκες που δεν απομακρύνουν το αντρόγυνο, για μείωση των διαζυγίων, και ευκολότερο διαζύγιο για τα διαφωνούντα ζευγάρια, για συνεννόηση μεταξύ τους για χάρη των παιδιών. Η πατρο-τεκνοθεσία και η ομο-φυλετική τεκνοθεσία δεν μου φαίνονται σωστή λύση.