Αποικισμοί

Κάθε ζώο, από τα θηλαστικά τουλάχιστον, ξεκινά στην ασφάλεια της μάνας του. Καθώς μεγαλώνει και αυξάνονται οι ανάγκες του, δεν αρκείται στο μητρικό γάλα, ενώ κι η μητέρα εξαντλείται από τον υπέρμετρο θηλασμό. Αναγκαστικά γίνεται λοιπόν η απομάκρυνση από τη μητρική αγκαλιά. Φυσικά αυτή η πράξη έχει κινδύνους, όπως το να γίνει το ανώριμο ζωάκι η λεία ποικίλων θηρευτών. Ο άνθρωπος προχώρησε από την αναζήτηση έτοιμης τροφής στην παραγωγή της, καλλιέργεια της γης και εκτροφή ζώων. Γιατί τώρα το νέο ανθρωπάκι να επιθυμεί να απομακρυνθεί από μια τέτοια κοινωνία που του εξασφαλίζει αφενός την ικανοποίηση της πείνας του και αφετέρου κάποια προστασία έναντι άλλων κινδύνων;

Η συνεύρεση ομοειδών ζώων σε στενό συγχρωτισμό αυξάνει τις πιθανότητες για γονιμοποιήσεις. Όταν θέλουμε να πολλαπλασιάσουμε τα δέντρα μας φυτεύομε το ένα κοντά στο άλλο αποκλείοντας κάθε άλλου είδους βλάστηση και η γύρη μεταφέρεται με αυξημένες πιθανότητες από το ένα δέντρο στο άλλο. Και όταν εκτρέφουμε ένα κοπάδι συγκεντρώνομε τα ζωντανά σε ένα μέρος, οπότε ευνοείται η επαφή των αρσενικών με τις θηλυκές. Έτσι αυξάνονται και πληθύνονται τα κοπαδιαστά ζώα. Σε λίγο η διατροφή τους στον τόπο δεν αρκεί.

Όπως το παιδί απομακρύνεται από τη μάνα του και αυτή το προωθεί να φύγει, έτσι και μέλη μιας ομάδας ανθρώπων τείνουν να απομακρυνθούν από τον τόπο που τους τρέφει, διότι πια αυτός δεν επαρκεί. Στην ανθρώπινη κοινωνία αναπτύσσονται και άλλου είδους δυνάμεις. Η συνοχή της ομάδας διατηρείται χάρη στην εξουσιαστική δραστηριότητα κάποιων "αρχηγών". Αυτοί είναι τελικά οι υπεύθυνοι για το μοίρασμα των αποθηκευμένων αγαθών. Τους εποφθαλμιούν άλλοι. Βία εμφανίζεται. Οι ηττημένοι δεν μπορούν να μείνουν άλλο, είναι επικίνδυνο. Για τέτοιους λόγους αρχίζει η μετανάστευση. Υπάρχει βέβαια και το σπάνιο κίνητρο της ανθρώπινης περιέργειας. Οι βοσκοί ζουν νομαδικά οδηγούμενοι λίγ' ως πολύ εκεί όπου διαρκώς φυσικά τους οδηγεί το κοπάδι τους αναζητώντας τροφή. Κι αυτοί γνωρίζουν νέους τόπους και τη γνώση τους τη μεταφέρουν. Αυτό δημιουργεί κίνητρο και σε πολλούς άλλους να βρουν τέτοιους τόπους, όταν πιέζονται να αφήσουν τον τόπο τους.

Οι νεήλυδες δεν παύουν να έχουν επαφές με το μητρικό τους τόπο, αλλά αναπτύσσουν και τη δική τους ανεξαρτησία. Η Κέρκυρα ήταν αποικία των Κορινθίων. Αυτοί προσδοκούσαν υποταγή από τους αποίκους, αλλά και οι Κερκυραίοι επιδίωκαν την ανεξαρτησία τους, για τα δικά τους τοπικά συμφέρονται που δεν ταυτίζονταν πάντοτε με της μητρόπολης. Κάπως έτσι άρχισε ο Πελοποννησιακός πόλεμος. Αλλά κι οι μετανάστες Αγγλοσάξονες επιδίωξαν τη χειραφέτηση από τη μητρόπολη Αγγλία κι έγινε η Αμερικανική επανάσταση, που δημιούργησε ένα νέο έθνος.

Οι μετανάστες μπορεί να βρεθούν σε έρημο μέρος. Εκτιμούν τις τοπικές συνθήκες και αποφασίζουν να εγκατασταθούν. Συνηθέστερα όμως πηγαίνουν σε τόπους κατοικημένους από άλλους λαούς. Πρέπει τώρα να γίνουν δεκτοί από τους ντόπιους. Μερικές φορές οι ιθαγενείς είναι υποδεείς συγκριτικά με τους νεήλυδες. Οι ξένοι είναι καλύτερα οπλισμένοι και έρχονται έχοντας βιώσει μια μακρά επίπονη διαδρομή που τους έχει εξαγριώσει. Αρχίζουν οι εχθροπραξίες και όποιος επικρατήσει. Οι Ευρωπαίοι όταν έφθασαν στην Αμερικανική Ήπειρο βρήκαν τους ντόπιους σε χαμηλότερο επίπεδο ανάπτυξης, καθώς στo Νέο Κόσμο σπάνιζαν τα καλλιεργήσιμα φυτά, και τα εξημερώσιμα ζώα. Βρίσκονταν ακόμη στη φάση της καρποσυλλογής και του κυνηγιού. Με την υπεροπλία και την απληστία τους οι Ευρωπαίοι αποδεκάτισαν τον ντόπιο πληθυσμό και άρπαξαν τον πλούτο τους, εκείνο τον καιρό πολύτιμα μέταλλα κυρίως, χρυσό και άργυρο. Επικράτησαν και ανέπτυξαν τα δικά τους ήθη και έθιμα, που βασίζονταν κυρίως στο δίκαιο του ισχυροτέρου. Τώρα οι νεότεροι μετανάστες έπρεπε να προσαρμόζονται σ΄ αυτά τα έθιμα.

Στην πατρίδα μας έχομε μεγάλη γεωγραφική ανομοιογένεια. Σε σχετικά μικρή επιφάνεια έχομε δίπλα δίπλα ψηλά βουνά, κάμπους, θάλασσα με παράλια και νησιά. Διαφορετικό κλίμα κάθε μέρος. Οι διαφορετικές φυσικές συνθήκες δημιουργούν διαφορετικές επαγγελματικές ενασχολήσεις και αυτές διαφορετικές συμπεριφορές. Οι ορεινοί βοσκοί και ληστές, οι πεδινοί γεωργοί, οι θαλασσινοί ψαράδες και πειρατές. Η απόσταση που τους χωρίζει μικρή και η γλώσσα τους κοινή. Η μετανάστευση διευκολύνεται με αυτούς τους όρους, αλλά συναντά δυσκολίες στην προσαρμογή σε διαφορετικό τρόπο ζωής. Παρά την ενότητα των Ελλήνων ως ομογλώσσων, ομοήθων, πιστών σε κοινή θρησκεία, και σε κοινή καταγωγή (ομοαίμων), διατηρούν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους, αφού διαρκώς κάθε τοπική ομάδα είναι εκτεθειμένη σε μόνιμα ιδιαίτερες συνθήκες ζωής. Η δημιουργία κράτους όλων των Ελλήνων ήταν επομένως προβληματική. Κράτος έγινε για πρώτη φορά η Ελλάδα με το Φίλιππο και με τη μοναρχική βία, που ήταν ασύμβατη με την Ελληνική πολιτεία με τις δημοκρατίες και τις ολιγαρχίες. Δεν έμεινε για πολύ. Με τον Αλέξανδρο μετατράπηκε σε αυτοκρατορία που διαλύθηκε σύντομα με το θάνατό του. Από τότε κι έπειτα ξανάγινε κράτος πριν από 200 χρόνια, προσπαθώντας να μιμηθεί τα κράτη-έθνη που είχαν προκύψει μετά τη Γαλλική επανάσταση. Πολύ δύσκολο εγχείρημα. Η πολυδιαφορετικότητα ελληνικής γεωγραφίας και κλίματος δεν διευκόλυνε την ομογενοποίηση που απαιτεί το κράτος-έθνος. Τα περισσότερα Ευρωπαϊκά κράτη είναι μεγάλες πεδιάδες και ανάλογα έχουν αναπτύξει τα συστήματά τους. Ώσπου τα τελευταία χρόνια επιβλήθηκε έμμεσα η εγκατάλειψη της υπαίθρου και συγκέντρωση των Ελλήνων σε λίγα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου πλέον επικρατεί όχι η ποικιλία με ισότητα, αλλά η ισοπέδωση. Καθένας μιμείται τους άλλους. Η συμπληρωματικότητα που απαιτεί η δημιουργία κοινωνίας έχει μετατραπεί σε μιμητικότητα, χαρακτηριστικό της αγέλης. Και τώρα αρχίζουν τα προβλήματα.

Οι μεγαλουπόλεις είναι τόποι με μεγάλη κατανάλωση και ελάχιστη παραγωγή. Τα πάντα είναι εισαγόμενα. Σε έναν αποκλεισμό, π.χ. από πόλεμο, ο λιμός θα αποδεκατίσει τον πληθυσμό. Ο συγχρωτισμός που επικρατεί στις μεγαλουπόλεις είναι η κοινή αιτία όλων των επιδημιών. Η εγκατάλειψη της υπαίθρου την αφήνει έρμαιο σε ακραίες φυσικές συνθήκες. Ακραία καιρικά φαινόμενα, που ολοένα γίνονται συχνότερα, οδηγούν σε ερήμωση, απώλεια του χώματος ή, αντίθετα, σε μετατροπή σε ζούγκλα, αν το κλίμα είναι ζεστό και υγρό. Επιπλέον, την αφήνει έρμαιο στις ορέξεις ξένων επιδρομέων. Από τα σχεδόν 6000 νησιά και βραχονησίδες που έχει η πατρίδα μας, κατοικημένα είναι μονοψήφιος αριθμός, ενώ τα ορεινά χωριά στη στεριανή Ελλάδα έχουν ερημωθεί. Κι όμως, αν μη τι άλλο, αυτοί οι τόποι στα νησιά είναι κατάλληλοι για παραγωγή ενέργειας, φυσικής, αιολικής, ηλιακής, κυματικής, και βιολογικής με ποικίλες θαλασσοκαλλιέργεις και στα βουνά κτηνοτροφίας. Η ασύλληπτη ανάπτυξη των επικοινωνιών, αλλά και των συγκοινωνιακών μέσων επιτρέπει τη μη απομόνωση. Προς τα εκεί εσωτερικός επαναποικισμός θα όφειλε να είναι υψηλός πολιτικός στόχος.