Φάροι για... «υιοθεσία»!

«Ανάδοχους» αναζητά το κράτος, για την συνδρομή τους στις συνολικές δαπάνες για την συντήρηση και λειτουργία των φάρων σε όλη την Ελλάδα.

Αν κάποιο φυσικό ή νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου έχει την οικονομική επιφάνεια να συντηρήσει έναν ή περισσότερους από τους εκατοντάδες φάρους, οι οποίοι βρίσκονται σε νησιά, βραχονησίδες, λιμάνια και ούτω καθεξής, μπορεί σύμφωνα με τον νόμο 4278/12 του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης να γίνει «ανάδοχος», ώστε να μεριμνά με δικά του έξοδα για την συντήρηση και λειτουργία του.

Τα κτίρια των φάρων γενικά, έχουν περάσει στην ιστορία της ανθρωπότητας, ως εμβλήματα σταθερότητας, καθοδήγησης και ασφάλειας, καθώς ακόμη και με την ευρεία χρήση της τελευταίας τεχνολογίας (GPS, DGPS κλπ) στη ναυτιλία, η παρουσία τους θεωρείται απολύτως απαραίτητη.

Με 18.400 χιλιόμετρα μήκος, το δίκτυο των φάρων περιλαμβάνει 1.297 φάρους, οι οποίοι καλύπτουν τις ανάγκες φωτοσήμανσης 9.835 νησιών, 1.345 κόλπων και όρμων, 161 διαύλων και στενών, καθώς επίσης και 520 λιμένων.

Η ευθύνη θα περάσει σε ιδιώτες υπό όρους

Την ευθύνη για την σωστή συντήρηση και την ομαλή λειτουργία τους, έχει η Υπηρεσία Φάρων, η οποία υπάγεται απ’ευθείας στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού και είναι ανεξάρτητη από το Πολεμικό Ναυτικό.

Η συντήρησή τους και το κόστος λειτουργίας τους, παρ’όλα αυτά, είναι ένας μεγάλος πονοκέφαλος για την ελληνική κυβέρνηση, η οποία έκανε μια «απαλή» ιδιωτικοποίηση με τον προαναφερθέντα νόμο, δίνοντας το δικαίωμα σε ιδιώτες να αναλαμβάνουν αυτές τις δαπάνες.

Όπως ανέφερε στη Βουλή η αναπληρώτρια υπουργός Άμυνας, κ. Φώφη Γεννηματά, η συνολική χρηματοδότηση του κράτους για τη συντήρηση του δικτύου, ανέρχεται στο ποσό του 1.500.000 Ευρώ κάθε χρόνο, την ώρα που πολλοί από τους παλαιότερους λίθινους φάρους έχουν πλέον πάυσει τη λειτουργία τους, καθώς βρίσκονται σε πολύ κακή κατάσταση.

Σε όλη την επικράτεια έχουν καταγραφεί 144 πέτρινοι παραδοσιακοί φάροι, για τους 58 εκ των οποίων υπάρχει επίβλεψη, καθώς είτε είναι επανδρωμένοι είτε επιτηρούνται από φαροφύλακα, ενώ για τους υπόλοιπους 86, λόγω του επικίνδυνου της κατάστασής τους, δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Οι 46 από τους τελευταίους έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέοι μετά από αποφάσεις του υπουργείου Πολιτισμού.

Μια προηγούμενη περίπτωση προσφοράς από εφοπλιστή που θέλησε να αναστηλώσει με δαπάνες του ένα φάρο, έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη εκσυγχρονισμού της νομοθεσίας και καθιέρωση του θεσμού του αναδόχου που μπορεί - αν εφαρμοστεί σωστά και με αυστηρούς όρους - να δώσει ζωή στους περίπου 300 φάρους, αν και αυτοί που εκτιμάται ότι μπορεί να ενταχθούν στο νέο θεσμό είναι περίπου 100.

Με το άρθρο 20 του νόμου 4278/12 περί φάρων, στρατολογίας και άλλων διατάξεων, η κυβέρνηση, ουσιαστικά, ζητά την συμβολή των ιδιωτών για να ελαχιστοποιηθεί κατά το δυνατόν περισσότερο το ποσό της κρατικής δαπάνης, επιτρέποντας σε φυσικά και νομικά πρόσωπα να ανακηρηχθούν «ανάδοχοι φάρου», προσφέροντας στον εκάστοτε ιδιώτη, δικαίωμα στην επικοινωνιακή προβολή και τη χρήση του φάρου, υπό την προϋπόθεση, ότι θα σεβαστεί την ιστορική, αρχιτεκτονική και πολιτιστική του αξία, ενώ προβλέπεται από το νόμο η δυνατότητα παραμονής του «αναδόχου» μέσα στο κτίσμα.

Από την άλλη πλευρά, οι υποχρεώσεις του ιδιώτη απέναντι στο κράτος, όπως αναφέρεται στον νόμο, θα είναι η «υποχρέωση εκτέλεσης εργασιών ή κάλυψης δαπανών εγκατάστασης, συντήρησης, επισκευής ή ανάδειξης ενός ή περισσότερων φάρων για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα».

Η χρήση των κτιρίων αυτών, θα πρέπει να οριοθετηθεί από την πολιτεία, καθώς κάθε άτομο, επιχείρηση ή οργανισμός, στου οποίου την δικαιοδοσία θα περιέλθουν ένας ή περισσότεροι φάροι, θα μπορούσε με την «χαλαρή» εφαρμογή των αποφάσεων να καπηλευτεί προς όφελός του τα ιστορικής σημασίας κτίσματα.

Σύμφωνα με την εισήγηση που έκανε το Πολεμικό Ναυτικό, όσον αφορά τα κριτήρια των «αναδόχων», θα πρέπει να προβλέπεται ότι πρέπει να είναι Έλληνες πολίτες, να μην απολαμβάνουν τις παροχές, τις οποίες προβλέπει ο νόμος, μέχρι ένα έτος, ενώ παράλληλα οι όποιες επικοινωνιακές χρήσεις θα πρέπει είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και οι χρήσεις να μην επηρεάζουν το επιχειρησιακό έργο ή την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, κλπ.

Τα οριστικά πλαίσια της διαδικασίας παραχώρησης των φάρων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου σε ιδιώτες, όπως είναι τα όρια στην εκμετάλλευση των ιστορικών κτιρίων από τους αναδόχους, οι οποίοι θα τα αναπαλαιώσουν ή θα τα συντηρούν, θα διαμορφωθούν με Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργείων Άμυνας και Πολιτισμού, μετά από πρόταση της Υηρεσίας Φάρων και εισήγηση του Ανώτατου Ναυτικού Συμβουλίου του Πολεμικού Ναυτικού.

Πρόθεση η αναστήλωση των κτιρίων χωρίς επιβάρυνση του κράτους

Πολλοί από τους φάρους, οι οποίοι βρίσκονται σε καλή κατάσταση και ανήκουν στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού, προσφέρονται στο προσωπικό του Πολεμικού Ναυτικού, ως παραθεριστιά οικήματα, από τις αρχές Μαΐου έως τα τέλη Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο, γεγονός που αποδεικνύει ότι ακόμη και στην παρούσα φάση, τα κτίρια της Υπηρεσίας Φάρων, χρησιμοποιούνται και για λόγους αναψυχής.

Μέσα στην εξαετία 2008-2014 αποκαταστάθηκαν 11 κτίρια με χρηματοδότηση της Υπηρεσίας Φάρων, 4 κτίρια έπειτα από κρατική χρηματοδότηση, μέσω δήμων και περιφερειών και δύο ακόμη φάροι αποκαταστάθηκαν μέσω των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, ενώ υπάρχουν έντεκα εκκρεμείς προτάσεις για ένταξη στο ΣΕΣ του 2014-2020 (το νέο ΕΣΠΑ).

Πρόσφατα, το «μοντέλο» της ιδιωτικοποίησης των φάρων, μπήκε σε πιλοτική εφαρμογή, όταν το Ίδρυμα της Αικατερίνης Λασκαρίδη ολοκλήρωσε το 2013 την αποκατάσταση των φάρων του Ταινάρου, του Μαλέα, όπως επίσης και του φάρου Ντάνα του Πόρου.

Λέγεται ότι υπάρχουν και ορισμένες σκέψεις του συναρμόδιου Υπουργείου Οικονομικών, για μερική εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μέσω της εταιρίας Ακινήτων του Δημοσίου. Αυτή η συναρμοδιότητα είχε δώσει στο παρελθόν μια λύση στο θέμα χορηγίας ενός εφοπλιστή (κ. Λασκαρίδη) σε συγκεκριμένο φάρο, η οποία ήταν και η περίπτωση, απ’όπου ξεκίνησε και η σκέψη για τη συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση.