Στο "μικροσκόπιο" τα κατολισθητικά φαινόμενα της Σαντορίνης

Η πρόσφατη κατολίσθηση που σημειώθηκε το απόγευμα του Σαββάτου, 27 Απριλίου, στη Σαντορίνη, σε μικρή απόσταση από το λιμάνι του Κόρφου, θορύβησε και αναστάτωσε, όπως ήταν λογικό, τόσο τους κατοίκους, όσο και τους επισκέπτες του νησιού.

Η μορφολογία του εδάφους της Σαντορίνης, είναι ιδιαίτερη λόγω κυρίως του ηφαιστείου και αντίστοιχα φαινόμενα, έχουν απασχολήσει το νησί και κατά το παρελθόν. Το σημαντικό, στο τελευταίο περιστατικό, είναι ότι συνέβη μακριά από κατοικημένη περιοχή και δεν κινδύνευσε κανείς, ούτε στην επιφάνεια, αλλά ούτε και σε κάποιο από τα σκάφη που βρίσκονταν κοντά στην περιοχή. Πλέον, οι επιστήμονες, διεξάγουν έρευνες για τους λόγους που συνέβη το συγκεκριμένο περιστατικό, προτείνοντας προς τον Δήμο αντίστοιχα μέτρα.

Ν. Ζώρζος: "Το περιστατικό συνέβη αναιτίως, καθώς δεν υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος λόγος πίεσης στο σημείο"

Ο δήμαρχος Σαντορίνης, Νίκος Ζώρζος, μίλησε στην "Κοινή Γνώμη" για το περιστατικό που αναστάτωσε το νησί το περασμένο Σάββατο, τονίζοντας, ότι, "το περιστατικό συνέβη αναιτίως, καθώς δεν υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος λόγος πίεσης στο σημείο. Δεν γίνονταν κάποιες εργασίες στην περιοχή, όπως οικοδομικές εργασίες, γιατί στην περιοχή που συνέβη το περιστατικό δεν έχει κατοικίες, αλλά γνωρίζουμε όλοι ότι το κατολισθητικό φαινόμενο υπάρχει στην περιοχή της καλδέρας. Αυτός ήταν και ο λόγος, που στις αρχές Μαρτίου ζήτησα από την Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), να έρθει να κάνει έναν έλεγχο κυρίως στις περιοχές που υπάρχει ανθρωπογενές περιβάλλον. Μεταξύ αυτών των περιοχών ήταν και ο Κόρφος και πριν από μία εβδομάδα περίπου, έφτασε στα χέρια μου μία έκθεση, που έλεγε για την κατάσταση των περιοχών αυτών, δηλαδή πάνω από το λιμάνι του Αθηνιού, το λιμάνι των Φηρών, της Αρμένης και του Αμμουδίου. Μάλιστα είχαμε κάνει και κάποιες εργασίες συντήρησης των φραχτών και των διχτυών, που έχουν μπει παραπάνω από μία δεκαετία".

"Ο Ευθύμιος Λέκκας, έκανε την αυτοψία του και αναμένουμε και τη δική του έκθεση"

Συγκεκριμένα για την περιοχή του Κόρφου, ο κ. Ζώρζος ανέφερε ότι, "ειδικά για τη συγκεκριμένη περιοχή, θα χρειαστούν κάποια έργα. Μετά το γεγονός με πήρε ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας, Βασίλης Κικίλιας, ο οποίος με ενημέρωσε ότι θα αποστείλει τον καθηγητή Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, Ευθύμιο Λέκκα, ο οποίος έφτασε αμέσως μετά το περιστατικό στη Θηρασιά, έκανε την αυτοψία του και έφυγε και αναμένουμε και τη δική του έκθεση, η οποία θα περιέχει σίγουρα και κάποιες προτάσεις. Στη συνέχεια όμως θα χρειαστούν και μελέτες εφαρμογής. Στο βόρειο άκρο του όρμου δεν υπάρχει ανάπτυξη καταστημάτων, δηλαδή κάτωθεν του σημείου της κατολίσθησης δεν υπάρχει τέτοιου είδους δραστηριότητα. Ο όγκος αυτός που έφυγε ήταν ένας μεγάλος σχετικά όγκος, για τον οποίο περιμένουμε την έκθεση, αλλά λέω και πάλι, ότι η συγκεκριμένη περιοχή δεν προσεγγίζεται. Από όσο έχω καταλάβει, στο μέτρο που μπορεί να καταλάβει κανείς όταν δεν είναι ειδικός, τέτοιο έντονο περιστατικό στο σημείο δύσκολα θα έχουμε ξανά, καθώς το κομμάτι που ήταν να φύγει, έφυγε και αν έχουν δημιουργηθεί αστάθειες, θα πρόκειται για πολύ μικρά τεμάχια.

Γ. Βουγιουκαλάκης: "Είναι επόμενο και αναμενόμενο ότι θα υπάρχουν βραχοπτώσεις σε περιοχές με πίεση"

Την ίδια στιγμή, για το περιστατικό μίλησε στην εφημερίδα και ο ηφαιστειολόγος και πρόεδρος ΔΣ του Ινστιτούτου Μελέτης και Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΙΜΠΗΣ), Γιώργος Βουγιουκαλάκης, ο οποίος μίλησε με επιστημονικά κριτήρια γύρω από το περιστατικό, λέγοντας, ότι, "οι λόγοι των βραχοπτώσεων και των μετακινήσεων βραχομαζών στη Σαντορίνη, είναι γνωστό φαινόμενο. Υπάρχει μία καλδέρα, απόκρημνα γκρεμνά, απόκρημνα πρανή, οπότε λάβες που είναι κατακερματισμένες και ρωγματομένες, φέρνουν παντού ένα σχετικό πρόβλημα. Όταν κάτω από τα πρανή, ζει και κινείται κόσμος, όπως στον Αθηνιό ή στον όρμο των Φηρών ή τώρα στον Κόρφο, είναι επόμενο ότι περιμένεις μετακινήσεις πάντα, για αυτό κάνεις και παρεμβάσεις με μέτρα γεωτεχνικά σταθεροποίησης των πρανών. Είναι επόμενο και αναμενόμενο λοιπόν ότι θα υπάρχουν βραχοπτώσεις. Στον Κόρφο, συγκεκριμένα, παλιότερα δεν υπήρχε πρόβλημα, για αυτό και δεν υπάρχουν και ουσιαστικά γεωτεχνικά έργα και το μοναδικό τοιχίο που είχε φτιαχτεί ήταν πριν 25 περίπου χρόνια, καθώς δεν υπήρχε οικισμός και δεν υπήρχε και κίνηση. Το πρόβλημα, ήρθε τώρα, γιατί αρχίζει να αναπτύσσεται τουριστικά και ο Κόρφος, καθώς πολλές εκδρομές στη Σαντορίνη, σταματάνε και στον Κόρφο, οπότε αρχίζει και υπάρχει και εκεί πρόβλημα".

Όσο για το αίτημα του Δήμου Θήρας για έκθεση από τον ΕΑΓΜΕ, ο κ. Βουγιουκαλάκης, τόνισε, ότι "με την ευκαιρία μιας μετακίνησης που είχε γίνει στο Αμμούδι, ο Δήμος είχε στείλει αίτημα αρχές Μαρτίου, στην Γενική Γραμματεία για αρωγή και μας ζήτησαν να δούμε τι γίνεται. Οπότε μεταφέρθηκα εγώ με ακόμη ένα συνάδελφο και κάναμε μία έκθεση για τα προβλήματα που υπάρχουν στον όρμο των Φηρών, στο Αμμούδι και σε άλλες περιοχές"

Η έκθεση του ΕΑΓΜΕ

Η "Κοινή Γνώμη" εξασφάλισε την έκθεση που συνέταξε ο ΕΑΓΜΕ μετά την αυτοψία στη Σαντορίνη και παρουσιάζει ένα μέρος, στο οποίο αναφέρονται τα αίτια και τα προτεινόμενα μέτρα αντιμετώπισης για τα κατολισθητικά φαινόμενα.

Συγκεκριμένα ένα μέρος της έκθεσης, αναφέρει:

"Στην περιγραφή των σχηματισμών οι οποίοι δομούν την περιοχή, λόγω των ισχυρών κλίσεων, της χαλαρότητας, της ανομοιογένειας και των ρωγματώσεων των πρανών, στην περιοχή εκδηλώνονται διαχρονικά αποκολλήσεις και καταπτώσεις βραχομάζας. Για το λόγο αυτό έχουν εκτελεστεί στο παρελθόν πλήθος γεωτεχνικών επεμβάσεων και έργων, με στόχο την ελαχιστοποίηση των φαινομένων και την προστασία της αμαξιτής οδού και του οικισμού ο οποίος έχει δομηθεί στον όρμο Αμμούδι.

Οι παρατηρήσεις στο χώρο από το κλιμάκιο της ΕΑΓΜΕ είναι οι κάτωθι:

1. Οι αποκολλήσεις και πτώσεις σκωριών και λιθικών στο άνω τμήμα της κλιμακωτής οδού Οίας – Αμμούδι, οφείλονται στην ύπαρξη των ακάλυπτων πρανών, με πολύ ισχυρές έως και αρνητικές κλήσεις, κατά μήκος αυτής της οδού.

2. Η εκδήλωση ροής συντριμμάτων στο τελευταίο τμήμα της ίδιας οδού, οφείλεται στα εξής: α) πολυετής συσσώρευση μεγάλης μάζας σκωριών, λιθικών και απορριμμάτων εξόρυξης του ανάντι ορυχείου, στο δίχτυ ανάσχεσης και συγκράτησης το οποίο έχει τοποθετηθεί πολλά χρόνια πριν

στη βάση των βόρειων πρανών. Το δίχτυ αυτό δεν φαίνεται να έχει συντηρηθεί και να έχουν απομακρυνθεί οι καταπτώσεις οι οποίες συσσωρεύονται και συγκρατούνται από αυτό, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Απόρροια αυτής της κατάστασης ήταν να έχει δημιουργηθεί στο ανατολικό τμήμα του μια λεκάνη που κατά την τελευταία έντονη βροχόπτωση συσσώρευσε μεγάλο όγκο υδάτων, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει τμήμα του υποκείμενου υπόσκαφου και όλα τα συσσωρευμένα υλικά να κινηθούν ως ένα ρεύμα συντριμμάτων και να κατακλίσουν το κάτω τμήμα της οδού.

3. Κατά την επί τόπου επίσκεψη παρατηρήθηκε η εκροή από τη βάση της εμφάνισης των ακάλυπτων πρανών στη βόρεια εμφάνισή τους, ρευστών που εν μέρει μπορούν να οφείλονται στην αποστράγγιση όμβριων υδάτων. Πιθανά να υπάρχουν και διαρροές από το δημοτικό σύστημα ύδρευσης – αποχέτευσης της Οίας, ή/και διαρροές από ανάντι ιδιωτικές κατασκευές (στέρνες, βόθροι, πισίνες). Η κυκλοφορία αυτών των ρευστών στις αποθέσεις προφανώς επιδεινώνει την ήδη ασταθή γεωτεχνικά κατάστασή τους.

4. Στο ανώτερο τμήμα της κλιμακωτής οδού παρατηρήθηκαν πρανή με δυσμενή προς την οδό (βορειοδυτικό) προσανατολισμό και πολύ ισχυρές κλίσεις, όπου έχουν χτιστεί ασταθή και επικρεμάμενα (ξερολιθιά) τοιχία αντιστήριξης των παλαιών υπόσκαφων. Στην ίδια περιοχή βρίσκονται συσσωρευμένοι σε ασταθή ισορροπία πλήθος ογκόλιθοι λάβας, σε σημείο και με προσανατολισμό πρανούς δυσμενή προς την οδό που εάν μετακινηθούν από οποιοδήποτε συμβάν (σεισμική δόνηση, έντονη βροχόπτωση) θα καταλήξουν στην υποκείμενη στροφή της οδού."