Στόχος ένα μεγαλύτερο μουσείο

Τις προγραμματισμένες ενέργειες, για Κυκλάδες και Σύρο, αναλύει ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, κ. Δημήτρης Αθανασούλας, με αφορμή την επίσκεψή του στο νησί, για το 3ο Διεθνές Κυκλαδολογικό Συνέδριο.

Η Σύρος φιλοξένησε φέτος το 3ο Διεθνές Κυκλαδολογικό Συνέδριο, που διοργανώνει η Εταιρεία Κυκλαδικών Μελετών, με θέμα «Οι Κυκλάδες στη Διαχρονία: Χώρος και Άνθρωποι”, που πραγματοποιήθηκε από 25-29 Μαΐου στην Ερμούπολη.

Στο πλαίσιο του συνεδρίου, ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, κ. Αθανασούλας, βρέθηκε στο νησί και μίλησε στην «Κοινή Γνώμη», σχετικά με τις προτεραιότητες, που έχει θέσει η Υπηρεσία, για την ανάδειξη της πλούσιας αρχαιολογικής κληρονομιάς των νησιών, αλλά και για το πάγιο αίτημα εξεύρεσης μεγαλύτερου χώρου, για τη στέγαση και ανάδειξη περισσότερων ευρημάτων του Αρχαιολογικού Μουσείου Σύρου.

Οι Κυκλάδες διακρίνονται για τον μοναδικό αρχαιολογικό τους πλούτο, το εύρος του οποίου είναι απροσδιόριστο, δεδομένων των ευρημάτων που έρχονται συνεχώς στο φως. Ποιες ενέργειες βρίσκονται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή;

Δ. Αθανασούλας: «Η Αρχαιολογική Υπηρεσία, εκτός από την ευθύνη των ανασκαφών και των ερευνών, είναι επιφορτισμένη και με την ευθύνη της ανάδειξης όλων αυτών των μνημείων και της κληρονομιάς, που διαθέτουν οι Κυκλάδες και αυτή είναι μία από τις προτεραιότητες που έχουμε θέσει. Η πρώτη εξ’ αυτών είναι η βελτίωση των μουσειακών υποδομών και των αρχαιολογικών χώρων, ενώ η δεύτερη αφορά στη στερέωση και αναστήλωση σημαντικών μνημείων, προκειμένου να αποκατασταθεί η μορφή τους και να είναι εύληπτα στον πολίτη και τον επισκέπτη.

Μερικά από τα σημαντικά έργα, που έχουμε σχεδιάσει να υλοποιήσουμε στο άμεσο μέλλον, είναι η ανακαίνιση, η ανάδειξη και η επανέκθεση των αρχαιολογικών μουσείων στο Κάστρο της Χώρας Νάξου, η κατασκευή μουσείου στην Κύθνο, η οποία δεν διαθέτει μουσειακό χώρο, η αναστήλωση της Επισκοπής Σικίνου και φυσικά η επέκταση του μουσείου της Δήλου, καθώς και οι εργασίες στερέωσης και συντήρησης του αρχαιολογικού της χώρου.

Πέραν αυτού, έχουμε ετοιμάσει προγράμματα ψηφιακής ανάδειξης και παρουσίασης των μνημείων και των μουσείων μας. Επίσης, μέσω αναζήτησης ιδιωτικών χρηματοδοτήσεων, αποσκοπούμε στην ανακαίνιση ακόμη περισσότερων μουσείων, ενώ σε συνεργασία και με τους Δήμους της Μυκόνου και της Σαντορίνης, θα πραγματοποιηθούν σημαντικά έργα στα δύο νησιά. Επί παραδείγματι αναφέρω, ότι στη Σαντορίνη θα ολοκληρωθεί η έκθεση στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας, καθώς και ανακαίνιση του Αρχαιολογικού Μουσείου. Στο μουσείο Μυκόνου, θα γίνει σύντομα, φέτος το καλοκαίρι, μία μεγάλη περιοδική έκθεση, ενώ σχεδιάζεται η γενική ανακαίνιση του μουσείου».

Η δημιουργία μουσείου στην Κύθνο υπήρξε χρόνιος στόχος της Εφορίας και του νησιού;

Δ.Α.: «Ήταν πάγιο αίτημα των κατοίκων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά είναι και μία εκ των πρώτων προτεραιοτήτων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, η οποία έχει την ευθύνη για το σχεδιασμό και τη μουσειακή πολιτική στις Κυκλάδες. Η Κύθνος διαθέτει ένα πολύ μεγάλο απόθεμα κινητών ευρημάτων, τα οποία δικαιολογούν την ίδρυση ενός μουσείου, προκειμένου να είναι αυτά προσβάσιμα στον πολίτη και τον επισκέπτη. Πολύ σημαντικά ευρήματα, κυρίως από τις ανασκαφές στο Βρυόκαστρο».

Η υφιστάμενη δυσμενής οικονομική και όχι μόνο χρονική συγκυρία έχει δημιουργήσει προβλήματα και εμπόδια στην επιτέλεση του έργου της Υπηρεσίας;

Δ.Α.: «Η απαγόρευση των μόνιμων προσλήψεων στο Δημόσιο, σε συνδυασμό με τις συνταξιοδοτήσεις υπαλλήλων, έχουν δημιουργήσει μεγάλα κενά στις υπηρεσίες εν γένει και κατ’ επέκταση και στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Συνεπώς, δεν υπάρχει επαρκές προσωπικό για τη φύλαξη, καθώς επίσης και για τη λειτουργία των χώρων αυτών, τις ώρες που ιδανικά θα προτιμούσαμε.

Επίσης, το ζήτημα της έλλειψης πιστώσεων, λόγω της κρίσης, έχει περιορίσει δραστικά τις επενδύσεις, που γίνονται στις υποδομές και στη συντήρησή τους. Αυτό, μας έχει οδηγήσει στην αναζήτηση άλλων μορφών χρηματοδότησης, όπως οι ιδιωτικές χορηγίες κ.α.

Ένα, επιπλέον, μεγάλο κοινωνικό ζήτημα, είναι η έλλειψη πιστώσεων για σωστικές ανασκαφές, με αποτέλεσμα πολλοί πολίτες, να μην έχουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε ανέγερση οικοδομής, καθώς δεν έχει υπάρξει σωστή σωστική ανασκαφή».

Ποιο θεωρείτε, ότι είναι το όφελος στην τοπική κοινωνία, από την ανάδειξη αρχαιολογικών ευρημάτων;

Δ.Α.: «Η Αρχαιολογική Υπηρεσία και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων ειδικότερα, θέλει να έχει άμεση συνεργασία με την τοπική κοινωνία και με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, καθώς πρόθεσή μας είναι οι ίδιοι οι κάτοικοι των νησιών, να αισθανθούν, ότι είναι δικό τους δικαίωμα, αλλά και υποχρέωση, να νοιάζονται και να προστατεύουν την κληρονομιά τους.

Επιπλέον, όλα αυτά τα οποία σχεδιάζουμε, πρώτο αποδέκτη έχουν τους κατοίκους κάθε νησιού και μετά τους επισκέπτες. Τα μουσεία, τους αρχαιολογικούς χώρους, θα τα έχουν δίπλα τους οι κάτοικοι, τα σχολεία, που θα πηγαίνουν να τα επισκεφτούν.

Για εμάς είναι πολύ σημαντικό, το θεωρούμε πηγή αυτογνωσίας για τους ίδιους τους κατοίκους, να ξέρουν ποια είναι η ιστορία αυτού του τόπου, στον οποίο ζουν καθημερινά».

Πόσο σημαντικές είναι οι ενέργειες και πρωτοβουλίες των τοπικών φορέων για την ανάδειξη των αρχαιολογικών ευρημάτων;

Δ.Α.: «Κάθε πρωτοβουλία, που είναι υπέρ της προστασίας των μνημείων είναι ευπρόσδεκτη. Θεωρούμε, όπως είπα και πριν, ότι όλοι έχουν το δικαίωμα στην προστασία τους, αρκεί κάθε δράση να γίνεται πάντα σε συνεννόηση με την Υπηρεσία, ώστε όποια εκδήλωση ή πρωτοβουλία, να είναι εντός του νομικού πλαισίου και να λειτουργεί συμπληρωματικά στις ενέργειες της Υπηρεσίας, προκειμένου να εξοικονομούνται χρόνος και χρήμα».

Υπάρχουν προγραμματισμένες ενέργειες για το άμεσο μέλλον, που αφορούν τη Σύρο;

Δ.Α.: «Στη Σύρο, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει άμεσα κάποιο έργο, το οποίο να προγραμματίζεται για ένταξη. Ένας από τους στόχους μας ωστόσο, για τον οποίο έχουμε ζητήσει και τη συνδρομή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι το ζήτημα του μουσείου. Χρειαζόμαστε έναν μεγαλύτερο χώρο, ώστε να μπορέσουμε να αναπτύξουμε τις σημαντικές αρχαιότητες που υπάρχουν στις αποθήκες του νησιού και που πρέπει πια να γίνουν προσβάσιμες».

Είναι κατά κάποιο τρόπο αδικημένο το μουσείο της Σύρου, είτε σε σχέση με το μέγεθος του χώρου, είτε με την ποσότητα των εκθεμάτων, δεδομένου ότι υπάρχουν πολλά ακόμη στις αποθήκες;

Δ.Α.: «Ο χώρος, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται το μουσείο είναι, βέβαια, ιστορικός. Έχει ωστόσο πεπερασμένες δυνατότητες. Αυτό που επιθυμούμε και έχει τεθεί υπόψιν και του Δήμου, είναι να βρεθεί ένας μεγαλύτερος χώρος, προκειμένου να αναπτύξουμε τις συλλογές που υπάρχουν στις αποθήκες του μουσείου.

Αξίζει να σημειώσουμε, ότι αυτή τη στιγμή, στο μουσείο της Σύρου εκτίθενται συλλογές και από άλλα νησιά, καθώς είχε ξεκινήσει ως ένα Πανκυκλαδικό μουσείο, τρόπον τινά. Αυτό όμως σήμερα δεν έχει νόημα, καθώς εφόσον δεν εκπροσωπείται η ιστορία του ίδιου του νησιού, είναι παράλογο να έχουμε ευρήματα, από την Αμοργό, για παράδειγμα.

Το βασικό για τη Σύρο, είναι να υπάρχει μία “κιβωτός”, που να αφηγείται την ιστορία του ίδιου του νησιού, από την Προϊστορία, έως και σήμερα».

Το γεγονός αυτό συντελεί στο να υστερεί το μουσείο της Σύρου σε “ακτινοβολία”, σε σχέση με μουσεία άλλων νησιών;

Δ.Α.: «Αυτό είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, του μεγέθους, των ανασκαφών, που έχουν γίνει στα νησιά – επομένως, αν κάπου υπάρχουν περισσότερες ανασκαφές, υπάρχουν και περισσότερα ευρήματα.

Το μουσείο, που σήμερα έχουμε στη Σύρο, δεν ανταποκρίνεται στην αξία της πολιτιστικής αρχαιολογικής κληρονομιάς, που διαθέτει το νησί.

Είναι στους άμεσους σχεδιασμούς μας και περιμένουμε αυτό, που έχει υποσχεθεί η δημοτική αρχή, η εξεύρεση, δηλαδή, ενός μεγαλύτερου χώρου, όπου θα αναπτύσσεται πλέον άνετα, όλη η μακραίωνη, σε επίπεδο χιλιετιών, ιστορία του νησιού. Επίσης, ελπίζουμε, καθώς η Σύρος αποτελεί έδρα της και η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου να συνδράμει σε αυτό το στόχο, την ανάπτυξη, δηλαδή, του κυττάρου του Αρχαιολογικού Μουσείου της Σύρου».