Το «ιερό τέρας» της ρεμπέτικης μουσικής

Το ταξίδι στις αναμνήσεις της ζωής του Πατριάρχη του ρεμπέτικου τραγουδιού Μάρκου Βαμβακάρη και η ξενάγηση στις έρευνες που επιχειρούν να εξηγήσουν τη μοναδικότητα του ταλέντου του, ξεκινούν μέσα από το δίτομο βιβλίο του Δημήτρη Βαρθαλίτη «Μάρκος Βαμβακάρης: Από τον μύθο στην ιστορία (1600-2017)».

Η παρούσα έκδοση, που πραγματοποιήθηκε από τα Εκπαιδευτήρια Άγιος Παύλος στην Αθήνα, είναι τα αποτέλεσμα της πολύχρονης και εμπεριστατωμένης ενασχόλησης του κ. Βαρθαλίτη με το έργο και τη ζωή του μεγάλου ρεμπέτη. Όπως σημειώνει ο ίδιος ο συγγραφέας, «το βιβλίο αποτελεί έναν ενδιάμεσο σταθμό στη διαδρομή προς την ίδρυση Ιδρύματος Μάρκου Βαμβακάρη με έδρα τη Σύρα», επιθυμία την οποία έχει εκφράσει και σε παλαιότερη συνέντευξή του στην «Κοινή Γνώμη».

Σημειώνεται μάλιστα, ότι το σχετικό δημοσίευμα με τίτλο «Η Σύρος το οφείλει στον Μάρκο» περιλαμβάνεται στις τελευταίες σελίδες του δεύτερου τόμου.

Με όπλα τη βαθύτατη γνώση και την αγάπη για το έργο του Μάρκου Βαμβακάρη, ο Δημήτρης Β. Βαρθαλίτης παραδίδει μια βιογραφία του Συριανού καλλιτέχνη που συμπεριλαμβάνει νέες μοναδικές μαρτυρίες για γεγονότα, τόπους και καταστάσεις με αναφορές στον Μάρκο, το έργο του, τα μέρη που έζησε, τους ανθρώπους που γνώρισε και συναναστράφηκε. Ο Πρόεδρος του ΑΧΕΠΑ Αναστάσιος Ε. Βασίλας και ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος, ο φιλόσοφος Ευάγγελος Ρούσσος και ο εθνομουσικολόγος Λάμπρος Λιάβας, η μουσικολόγος Αναστασία Γεωργάκη, γείτονες από τη Σύρα και τον Πειραιά, μέλη της οικογένειας, δάσκαλοι και συμμαθητές των παιδιών του, καλλιτέχνες που έπαιξαν μαζί του και πολλοί άλλοι, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ξαναζωντανεύουν με το λόγο τους, μαγικές στιγμές της ρεμπέτικης ιστορίας με πρωταγωνιστή το ιερό τέρας του πολιτιστικού underground της πατρίδας μας.

Μία πρώτη γεύση από το βιβλίο του κ. Βαρθαλίτη πήρε το κοινό της Σύρου κατά τη διάρκεια του 1ου Φεστιβάλ Ρεμπέτικου, το καλοκαίρι του 2016, ενώ η ολοκληρωμένη και καλαίσθητη έκδοση θα παρουσιαστεί από τον συγγραφέα στις 30 Αυγούστου 2017, στην έναρξη της δεύτερης διοργάνωσης, στην Έπαυλη Τσιροπινά.

Αποδείξεις της μοναδικότητάς του

Στο βιβλίο αυτό, οι αναγνώστες θα διαβάσουν βιωματικές ιστορίες της οικογένειας του Μάρκου Βαμβακάρη, της συζύγου του Ευαγγελίας, των παιδιών του Δομένικου και Στέλιου, των συγγενών και των γειτόνων του στα Άσπρα Χώματα, των φοιτητών που ξημεροβραδιάζονταν στο υπόγειό του και του κάνανε μεγάλες εκδηλώσεις, των τραγουδιστών που τον επισκέπτονταν στο στούντιό του για να τον συμβουλευτούν, των απλών ανθρώπων, κυρίως των Συριανών, που τον γνώρισαν και διασκέδασαν με τη μουσική και τα τραγούδια του είτε στη Σύρα είτε στην Αθήνα, παιδιών δώδεκα χρονών που έτρεχαν να τον γνωρίσουν, λόγιων της εποχής του, κορυφαίων στο είδος τους, που τον είχανε στο εικονοστάσι και πήγαιναν να τον ακούσουν.

Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται έρευνες γύρω από το έργο του μεγάλου ρεμπέτη, μια σπουδαία και μοναδική μελέτη για το γενεαλογικό δέντρο του Μάρκου Βαμβακάρη από το 1600 ως σήμερα, μια ξεχωριστή έρευνα για όλα τα τοπωνύμια της Σύρας που αναφέρονται μέσα στην «Αυτοβιογραφία» του, μια συλλογή από επίσημα έγγραφα του Μάρκου Βαμβακάρη, ένα ταξίδι στον χωροχρόνο της Σύρας μέσα από μια διαδρομή στο παρελθόν στην ώριμη ηλικία του Μάρκου και στο παρόν σε μια φανταστική αναβίωση του Μάρκου σήμερα.

Τα βιβλίο είναι πλούσιο σε γλωσσάρια, στίχους των τραγουδιών του Μάρκου Βαμβακάρη και στίχους δημοτικών τραγουδιών που άκουγε στη Σύρα, λεξικογραφημένες πληροφορίες, φωτογραφικό υλικό και μερικές διορθώσεις στις ανακριβείς πληροφορίες γύρω από τη ζωή και το έργο του, ενώ περιλαμβάνονται και μερικά κείμενα που φωτίζουν τη θρησκευτική παράδοση της Απάνω Σύρας, όπως την έζησε ο ίδιος ως το 1920, που έφυγε από το νησί.

Για τη συγγραφή του βιβλίου αντλήθηκε υλικό από τα Αρχεία της Καθολικής Επισκοπής Σύρου, της Καθολικής Αρχιεπισκοπής Αθηνών, του Ιερού Καθολικού Ναού Αγίου Σεβαστιανού Απάνω Σύρας, του Ιερού Καθολικού Ναού Αγίου Παύλου Πειραιά, του Ιστορικού Αρχείου Κυκλάδων, του Ληξιαρχείου Άνω Σύρας, του Υποθηκοφυλακείου Ερμούπολης, του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Κυκλάδων, του Μουσείου Μάρκου Βαμβακάρη της Απάνω Σύρας, του Ληξιαρχείου του Δήμου Νικαίας και του Ληξιαρχείου του Πειραιά.

Στον πρόλογό του, ο κ. Βαρθαλίτης ευχαριστεί όλους εκείνους που του παραχώρησαν μελέτες, συνεντεύξεις ή σκίτσα, τα ονόματα των οποίων βρίσκονται στα περιεχόμενα και στα ευρετήρια του βιβλίου με μαύρα γράμματα.

Όπως υπογραμμίζει «οι συνεντεύξεις των απλών ανθρώπων αυτού του βιβλίου, μας ωθούν να δούμε τον Μάρκο πίσω από τον Βαμβακάρη και να γνωρίσουμε αθέατες πτυχές της ψυχής του. Η κάθε συνέντευξη είναι μοναδική, καμία δεν επαναλαμβάνει την άλλη και χαρίζει μια ξεχωριστή οπτική στην προσωπικότητά του».

«Σύγκριση» με τον Ζαν-Ζακ Ρουσσώ

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις πρώτες σελίδες του Α’ Τόμου, ο συγγραφέας επιχειρεί έναν παραλληλισμό ανάμεσα στις αυτοβιογραφίες του Μάρκου Βαμβακάρη και του Γάλλου φιλοσόφου και συγγραφέα Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, με σκοπό να αναδείξει τη σοφία και το μεγαλείο της ψυχής του μεγάλου ρεμπέτη. Η πνευματική «συνάντηση» των δυο τους στα προοίμια των έργων τους, με κοινό κίνητρο, την εξομολόγηση, αλλά και η καταγεγραμμένη επιθυμία τους να εκθέσουν τις προσωπικές αλήθειες τους στον κόσμο, αναγνωρίζοντας το παράτολμο του εγχειρήματός τους, προκαλεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον και περιέργεια.

Η έκδοση του βιβλίου πραγματοποιήθηκε από τα Εκπαιδευτήρια Άγιος Παύλος μέσα στα οποία δημιουργήθηκε το μη κερδοσκοπικό σωματείο C.I.R.EL. – Διεθνές Κέντρο Έρευνας Αίσωπος – Λα Φονταίν με ιδρυτή τον Δημήτριο Βικεντίου Βαρθαλίτη. Οι μύθοι του Αισιώπου με πρωταγωνιστές τα ζώα είναι γνωστοί για τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα τους. «Κατά τρόπο ανάλογο θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι η μουσική διαδραματίζει τον δικό της ρόλο στη διάπλαση του ψυχισμού των ανθρώπων, μέσω των θεραπευτικών ιδιοτήτων που διαθέτει. Έτσι, το ρεμπέτικο είδος μουσικής, εκφραστής του οποίου είναι ο Μάρκος Βαμβακάρης χρησιμοποιεί το μπουζούκι και καταφέρνει με τις πενιές του να μας ψυχαγωγήσει και να μας λυτρώσει από το ντέρτι και τον καημό της ψυχής μας», καταλήγει ο κ. Βαρθαλίτης.