: ΕΥστέραΑ# : Μια μέθεξη με σκληρές παραμέτρους.

Η Έλενα Τονικίδη είναι εικαστικός/art therapist , συνεργάτιδα των επιμορφωτικών προγραμμάτων Ψυχικής Υγείας του πανεπιστημίου Αιγαίου -Θεραπεία μέσω τέχνης, με έμφαση στα εικαστικά-Ψυχολογία-Τέχνη. Στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων του Σύρος-Πολιτισμός  2022,  την Τετάρτη 29 Ιουνίου 2022, θα παρουσιάσει την επιτελεστική δράση ΕυστέραΑ#,  σε παραγωγή της Syros Art gallery.

Η performance πραγματεύεται το σοβαρότατο κοινωνικό θέμα των γυναικοκτονιών στην Ελλάδα κι επιχειρεί να δημιουργήσει ανοιχτή πλοκή και να θίξει την απουσία των γυναικών που χάθηκαν από “οικογενειακό χέρι” πίσω από την επιφάνεια. Από το ξημέρωμα έως το βράδυ της Τετάρτης, στις σκάλες του Δημαρχείου, η καλλιτέχνις, “ως δημιουργός και κοινωνός των καιρών, θα προβάλλει την εικαστική προσωπική της σχέση με το ευαίσθητο αυτό κοινωνικό πρόβλημα, άμεσα με βίαιο –σωματικά και πολιτικά – τρόπο, με την προσωπική της εσωτερική επίπονη αφήγηση, τη μαγική, μεταμορφωτική επιτέλεση ΕYστέρΑ #”

Ποιοί οι λόγοι και ποιά η αφορμή για να καταπιαστείτε καλλιτεχνικά με το συγκεκριμένο θέμα;

Αποτελεί κυρίαρχο μέρος της συνολικής μου δουλειάς επιτελεστικά από το 2011 έως σήμερα η κατασκευή: - γυναίκα/μητέρα-κόρη- γυναίκα- τεκνοποίησης-μετατροπή -γυναίκα-γήρας κ.λ.π.- Με αφορά ερευνητικά και καλλιτεχνικά το κομμάτι των έμφυλων ταυτοτήτων, τα δίπολα που συνδέονται με το φύλο, τα κοινωνικά χαρακτηριστικά του φύλου, γνωρίζοντας  ότι αυτά κατασκευάζονται κοινωνικά σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό-ιστορικό πλαίσιο. Γνωρίζουμε ότι σε κάθε ιστορική στιγμή προωθούνται ηγεμονικές κατασκευές του φύλου όπως αυτή της πατριαρχίας. Αυτές οι ηγεμονικές κατασκευές παρουσιάζουν  και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά ως φυσικά και αντίστοιχα ορίζουν τους τρόπους με τους οποίους πρέπει  να συγκροτηθεί η ταυτότητα.           

Πόσο δύσκολο συναισθηματικά ήταν να μπείτε σε αυτόν το ρόλο και να τον αποδώσετε σωματικά;

Το στοιχείο του εφήμερου καθώς και οι έννοιες της παρουσίας και της απουσίας, της αισθαντικής προβολής αλλά και της “εκκωφαντικής” -αν θέλετε- κατά στιγμές, αφάνειας, είναι οι “ρυθμοί” ύπαρξης της επιτέλεσης, ο συνδετικός κορμός που ορίζει την ύπαρξή της διαμέσου του χωροχρόνου. Συνεπώς, δεν είναι θέμα ρόλου, αλλά βαθιάς πίστης  στο θέμα που θίγω και πειθαρχίας στη δομή της περφόρμανς . Είμαι στο παρόν του έργου. Αν είμαστε στο κέντρο των ανεξάντλητων δυνατοτήτων που επιλέγουμε, μπορούμε να επιτελέσουμε πλήρως σωματικά. Το σώμα λοιπόν γίνεται καμβάς και είναι η δύναμη της σωματικότητας για να το φέρω εις πέρας. Το σώμα με το “δομείν” του εαυτού θα γίνει ένα  Άλλο ζωντανό σώμα  που θα κατοικηθεί με ένα Άλλο. Το “ένα” και το “άλλο” θα βρουν τη σχέση,  τη βίωση του απόλυτου και του ορίου του Τέλους για την Αρχή.

Ποιά μηνύματα αλλά και συναισθήματα επιθυμείτε να περάσετε στους θεατές;

Να φύγουν λίγο από την επιδερμική αλληλεγγύη. Να αναφέρω εδώ, ότι στον υβριδικό τίτλο της περφόρμανς υπάρχει το χάσταγκ # για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Μια ανάρτηση στα social media, μια ευχή να μην υπάρξουν άλλες γυναικοκτονίες, δεν επαρκούν από το βελούδινο καναπέ μας.  Το γνώριμο ΄αυτιστικό μοτίβο΄, η μόνωση συναισθήματος΄ της κοινωνίας των ανθρώπων,  είναι απόλυτα σχηματικό, έχει την ακαμψία και κάνει μόνο του επανεφεύρεση πλαστών συναισθημάτων ας μου επιτραπεί…  μια αποφυγή των αντιφάσεων και της παραδοξότητας όταν δίπλα μας  όμως- στο διπλανό δωμάτιο-  παραμονεύει το “έσχατο”. Παίζοντας ανάμεσα στον εφήμερο λόγο του διαδικτύου και το φόβο, το μόνο που μπορεί να γεννηθεί  είναι μια εκδραμάτιση του ΄μετά΄ . Έτσι  λοιπόν, η περφόρμανς καλεί την παρουσία του  κοινού, την “όποια στιγμή”,  στο δικό του «εδώ και τώρα».

Πώς προέκυψε η απόφαση να παρουσιάσετε το έργο στα σκαλιά του Δημαρχείου της Ερμούπολης και πώς συνεισφέρει η συγκεκριμένη τοποθεσία στο αποτέλεσμα;

Με λίγα λόγια: Δημόσιος χώρος- Πολιτεία-  Το “μέσα μας” ανοιχτό. Είναι ώρα να αναδειχθούν οι γυναικοκτονίες, όχι ως εγκλήματα ατομικής ευθύνης, αλλά ως καμβάς που αναπαράγει άνισες καταπιεστικές σχέσεις εξουσίας και αυτό μπορούμε να το δούμε και να αντλήσουμε αυτήν την πληροφορία σε μέρη  όπως το Δημαρχείο που η πρόσβαση είναι προσπελάσιμη.

Η performance απευθύνεται σε όλα τα φύλα αλλά για διαφορετικούς λόγους;

Όπως έχω αναφέρει και παλαιότερα, η  δική μου περφόρμανς ξεφεύγει από τα κλασικά δυϊστικά δίπολα αρσενικού- θηλυκού, ακριβώς επειδή αναγνωρίζει ότι δεν υπάρχουν σταθερά χαρακτηριστικά φύλου, αλλά ηγεμονικές κατασκευές που συνδέονται με δομές εξουσίας. Κάθε ηγεμονική κατασκευή φύλου επιδρά στην υλικότητα των σωμάτων, παράγοντας ακυρώσεις στην καθημερινότητα που μπορεί να φτάσουν έως το φόνο. Εδώ, ας σημειωθεί ότι η τέχνη φέρνει, γεφυρώνει τη σχάση θεωρίας και πράξης, ωθώντας τον θεατή να πάρει θέση και να εξετάσει τις δικές του καθηλώσεις.

Από τη δική μου πλευρά, στη δουλειά μου το προσωπικό δεν διαχωρίζεται από το πολιτικό και το συλλογικό. Το προσωπικό είναι πολιτικό. Η συγκρότηση του εαυτού δεν παραμένει σταθερή, αλλά παραμένει πάντα υπό διαπραγμάτευση και αλλάζει διαρκώς. Όταν οι σχέσεις αντρών και γυναικών διέπονται από ένα ιδιοκτησιακό καθεστώς, οι γυναικοκτονίες θα συνεχίζουν να συμβαίνουν. Είναι ώρα να αναδειχθούν οι γυναικοκτονίες όχι ως εγκλήματα ατομικής ευθύνης, αλλά ως καμβάς που αναπαράγει άνισες καταπιεστικές σχέσεις εξουσίας.

Κάντε μας μια περιγραφή του τι θα παρακολουθήσει ο θεατής.

Με 21 μικρογραφίες γλυπτών γυναικείων κεφαλιών -αναπαραστάσεις των γυναικών που χάθηκαν άδικα-,  που πλέκονται σε ένα συμβολικό νήμα ανάμνησης της ζωής που εξανεμίστηκε βίαια κι αποτρόπαια .  Θα βρεθούμε σε ένα φανταστικό δωμάτιο εγκατάστασης της γυναικοκτονίας. Η Μαργαρίτα Καταγά, η ιστορικός τέχνης, αναφέρει χαρακτηριστικά:  “Εξερευνώντας  την αλήθεια της γυναίκας μέσα από τις συνδέσεις των κακοποιημένων  θυμάτων του φύλου, μέσα από τη σύνδεση του τοπίου, του κοινωνικού τοπίου και των στερεοτύπων, ξεδιπλώνεται η απειλή που καλούμαστε να ζήσουμε ως γυναίκες. Η τρομακτική ομορφιά γίνεται φόβος, ο φόβος ελπίδα. Το σεντόνι, το σάβανο, το κασκόλ/ρόγχος, το προσευχητάρι, αγγίζουν τον εκάστοτε ψυχισμό ως κρυπτογραφήματα σιωπής, ως αποδομημένα σύμβολα που παραθέτουν, εκθέτουν και αποδομούν  τη φύση, τη γυναικεία φύση”.

Ένας θεατής ο οποίος δεν θα μπορέσει να παρακολουθήσει ολόκληρη την performance, θα καταφέρει να αισθανθεί όλα όσα εσείς θα θέλατε;

Είμαι βέβαιη. Στο χρόνο -διάρκεια της περφόρμανς [σε δυο πράξεις], το ζητούμενο είναι να κουβαλήσει το σώμα του και να δηλώσει παρουσία στην απουσία αυτών των γυναικών που έχουν χαθεί, όποια στιγμή, όποτε το επιθυμήσει πραγματικά. Είτε μείνει για ώρα είτε για ελάχιστα λεπτά,  το βλέμμα θα συναντήσει το συναίσθημα. Είναι ικανό το βλέμμα να ανασύρει όλους εκείνους του ψυχικούς μηχανισμούς…

Πληροφορίες παράστασης:

Τετάρτη, 29 Ιουνίου 2022

Α’ πράξη 06:00-12:00, Β’ πράξη 18:00-24:00

Χώρος διεξαγωγής: σκάλες Δημαρχείου Ερμούπολης, Πλατεία Μιαούλη, Σύρος