«Επίκεντρο της ναυτικής παράδοσης πρέπει να είναι ο άνθρωπος»

Προσβάσιμες σε όλους, δωρεάν, βρίσκονται πλέον οι εργασίες του Πανελλήνιου Συνεδρίου Ναυτικών Μουσείων, που φέτος διοργάνωσε και φιλοξένησε ο Δήμος Άνδρου, με τη χρήση των ψηφιακών μέσων, προκειμένου να υπάρξει η απαραίτητη προστασία κατά της διασποράς της πανδημίας.

Στην ιστοσελίδα και τα social media του Δήμου Άνδρου μπορεί κανείς να παρακολουθήσει ολόκληρο το διήμερο Πανελλήνιο Συνέδριο Ναυτικών Μουσείων, που διοργανώθηκε από το Δήμο Άνδρου, ως φορέας διαχείρισης του Ναυτικού Μουσείου Άνδρου, και φιλοξένησε σημαντικότατες ομιλίες, τόσο σε ό,τι αφορά στην ναυτική ιστορία της χώρας, όσο και συγκεκριμένα της Άνδρου, ενώ παράλληλα άνοιξε και ένα «παράθυρο» στο σήμερα, με μία ειδική ενότητα αναφορικά με τα ναυτικά επαγγέλματα.

Τον συντονισμό του ψηφιακού συνεδρίου, που είχε την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, καθώς και του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, είχε η ιστορικός – αρχαιολόγος και πολύτιμη συνεργάτης του Δήμου Άνδρου σε πολλαπλά επίπεδα αναφορικά με τον πολιτισμό, κ. Χρύσα Κοντάκη.

Ανάγκη ενίσχυσης της συνεργασίας

Στο κάλεσμα του 12ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ναυτικών Μουσείων, ανταποκρίθηκε το σύνολο των ναυτικών μουσείων από την ελληνική επικράτεια αλλά και συναφείς φορείς της ναυτικής πολιτιστικής κληρονομιάς, που κλήθηκαν την πρώτη ημέρα να παρουσιάσουν τη δραστηριότητα και το σημαντικό έργο που επιτελούν. Οι εισηγήσεις των εκπροσώπων ήταν δηλωτικές της προσπάθειας για ανάπτυξη ποικίλων δράσεων (επιμορφωτικού ή μαθησιακού χαρακτήρα, εκθέσεις, εκδόσεις και εκδηλώσεις), με άξονα τη ναυτική αλλά και τη ναυπηγική ιστορία και παράδοση. Αναδείχτηκαν καλές πρακτικές τόσο στον τομέα της διαχείρισης της νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς όσο και στους τομείς της μέριμνας των συλλογών και της ερμηνευτικής παρουσίασης του υλικού. Επιβεβαιώθηκε η ανάγκη να υπάρξει συνέχεια ανάλογων συναντήσεων που ενισχύουν την εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων, γνώσεων και εμπειριών και συμβάλλουν θετικά σε νέες πρωτοβουλίες, συνέργειες και συνεργασίες σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος.

Η δεύτερη ημέρα ήταν αφιερωμένη στην Άνδρο, με ένα σύνολο ομιλιών επιστημονικού αλλά και επιμορφωτικού χαρακτήρα που επικεντρώθηκαν στα αποτελέσματα νεότερων ερευνών και μελετών για τον ναυτικό πολιτισμό του νησιού. Κορυφαίοι ακαδημαϊκοί και ερευνητές παρουσίασαν πτυχές της διαχρονικής σχέσης της Άνδρου με τη θάλασσα, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ανάλυση των διεθνοποιημένων ανδριώτικων ναυτιλιακών επιχειρήσεων του 20ου αιώνα. Τόσο οι σύνεδροι όσο και το κοινό, είχαμε την ευκαιρία να ενημερωθούμε για νεότερες προσεγγίσεις της ναυτιλιακής ιστορίας καθώς και για τη νέα εφαρμογή πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας με θέμα τα ταξίδια των πλοίων (Ship Voyages) η οποία θα εφαρμοστεί πιλοτικά από το Ναυτικό Μουσείο Άνδρου ως δυναμικό εργαλείο καταγραφής και ανάλυσης της ιστορίας της ναυσιπλοΐας. Μεταξύ των νέων προσεγγίσεων στη ναυτιλιακή έρευνα, τονίστηκε η συμβολή των προφορικών μαρτυριών που τείνει να αναδειχθεί σε μια προνομιακή μέθοδο συγκρότησης της ιστορικότητας της ναυτοσύνης.

Μια ξεχωριστή ενότητα του Συνεδρίου ήταν αφιερωμένη στα «Ναυτικά επαγγέλματα» και ανέδειξε το εύρος των προτεραιοτήτων στο περιεχόμενο, τις προκλήσεις και τις προοπτικές για τη σύγχρονη ναυτική και ναυτιλιακή εκπαίδευση.

Τα πρακτικά θα δημοσιευτούν σε ηλεκτρονική μορφή και θα είναι διαθέσιμα τόσο στην ιστοσελίδα του Συνεδρίου, όσο και στον νέο διαδικτυακό τόπο του Ναυτικού Μουσείου Άνδρου.

«Τα ναυτικά μουσεία χρήζουν καλύτερης αξιοποίησης»

Στο χαιρετισμό του, ανοίγοντας τις εργασίες του Συνεδρίου, ο Δήμαρχος Άνδρου, κ. Δημήτρης Λοτσάρης, αφού ευχαρίστησε θερμά, όλους όσοι εργάστηκαν προκειμένου να πραγματοποιηθεί το Συνέδριο, όπως και όλους όσοι συμμετείχαν, τόνισε, ότι «βρισκόμαστε στην Άνδρο, ένα νησί με πλούσια ναυτική ιστορία, ένα νησί όπου έχει υπάρξει αξιοσημείωτη ναυτιλιακή δράση από το 19ο αιώνα έως και σήμερα».

Ο Δήμαρχος αναφέρθηκε στο Ναυτικό Μουσείο της Άνδρου, σημειώνοντας παράλληλα, ότι «είναι φανερό, ότι τα ναυτικά μουσεία – όπως και τα τοπικής σημασίας – είναι δομές οι οποίες συγκροτούν μία κατηγορία φορέων πολιτισμού, που χρήζουν μεγάλης προσοχής, αλλά και σαφώς καλύτερης αξιοποίησης. Ειδικότερα, τα ναυτικά μουσεία, με λίγες εξαιρέσεις, αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματα, με χαρακτηριστικό τους περιορισμένους οικονομικούς πόρους και την απουσία κατάλληλων θεσμών, υποδομών και πρωτοβουλιών, που μπορούν να τα καταστήσουν βιώσιμα, αλλά και πολύ πιο χρήσιμα για την τοπική κοινωνία και οικονομία. Με αφορμή, λοιπόν, τη συμμετοχή μας σε αυτό το συνέδριο, για εμάς είναι μία σπουδαία ευκαιρία – και φαντάζομαι για όλους – να γνωριστούμε με ανθρώπους και φορείς με πλούσια εμπειρία στην ελληνική ναυτική παράδοση, να μιλήσουμε με διακεκριμένους επιστήμονες και να θέσουμε τις βάσεις για μελλοντικές συνέργειες, συνεργασίες και πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης των προβλημάτων αυτών, καθώς και της αναζήτησης λύσεων για την αναβάθμιση των μουσείων».

«Είμαστε λαός θαλασσινός»

Χαιρετισμό απηύθυνε γραπτώς, λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, κ. Λίνα Μενδώνη, η οποία αφού χαιρέτισε την έναρξη των εργασιών του ΙΒ’ Πανελλήνιου Συνεδρίου Ναυτικών Μουσείων, υπογράμμισε μεταξύ άλλων, πως «η Άνδρος, πρωτοπόρος της ελληνικής ποντοπόρου εμπορικής ναυτιλίας και της ναυτιλιακής επιχειρηματικότητας, φιλοξενώντας τη φετινή διοργάνωση, μας προσφέρει την ευκαιρία να γνωρίσουμε τη διαχρονική σχέση της με τη θάλασσα, το στρατηγικό της ρόλο ως κόμβο των ναυτικών οδών του Αιγαίου, από την αρχαιότητα ως σήμερα. Αυτή η πραγματικότητα αποτυπώνεται σε όλες τις φάσεις ανάπτυξης της Ανδριώτικης ναυτιλίας, από την εποχή του ιστιοφόρου, στη μεταβατική εποχή του ατμόπλοιου, όπως και τη δράση της Άνδρου στο μεσοπόλεμο και την ανασυγκρότηση της ελληνικής ναυτιλίας με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Είμαστε λαός θαλασσινός. Δεν υπάρχει χρονική περίοδος στην ιστορία μας, που να μην πρωταγωνιστεί η ελληνική ναυτοσύνη. Το ναυσιπλοείν, το εμπορεύεσθαι κατά θάλασσαν και το ναυπηγείν, αποτελούν πυλώνες όχι μόνο της οικονομίας και της καθημερινής ζωής, αλλά και της εθνικής κληρονομιάς μας. Όλον αυτόν τον πλούτο καλούνται να διαχειριστούν τα ναυτικά μας μουσεία. Συγχρόνως, τα μουσεία σήμερα καλούνται να ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας για πολυεπίπεδη προσβασιμότητα στο πολιτιστικό τους απόθεμα. Προσφέρουν γνώση, έμπνευση, συναίσθημα, ακόμη και από τη διαδραστική συμμετοχή που μας εξασφαλίζει η σύγχρονη τεχνολογία».

Επίσης, η κ. Μενδώνη αναφέρθηκε στις σύγχρονες απαιτήσεις στις οποίες καλούνται να ανταποκριθούν τα ναυτικά μουσεία, επισημαίνοντας την ανάγκη για διαμόρφωση συνεργειών και συνεργασιών μεταξύ των μουσείων, αλλά και άλλων φορέων που θα συμβάλουν στον εκσυγχρονισμό και την βιώσιμη ανάπτυξή τους προς όφελος της ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών και οικονομιών.

Τέλος, η Υπουργός έκανε ειδική μνεία στα πολλαπλά οφέλη από την προσπάθεια για την ένταξη της ξυλοναυπηγικής στον κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

«Οι κοιτίδες πολιτισμού να συνδεθούν με το σήμερα»

Από την πλευρά του, ο Γενικός Γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής του Υπουργείου Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής, κ. Μανώλης Κουτουλάκης, μεταξύ άλλων ανέφερε, ότι στόχο του πανελλήνιου συνεδρίου, αποτελεί, πέραν της εδραίωσης συνεργειών και συνεργασιών, «να διατηρήσουμε ζωντανή τη μνήμη, αλλά κυρίως να επισημάνουμε το ότι όταν ο Έλληνας μεγαλούργησε, μεγαλούργησε στη θάλασσα».

«Ως ΥΝΑΝΠ και ως Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, έχουμε θέσει άξονες προτεραιότητας για τη νησιωτική πολιτική του αύριο, καθ’ ότι πρόσφατα νομοθετήσαμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα την εθνική στρατηγική για την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική για τον νησιωτικό χώρο και αυτό συμπεριλαμβάνει και το κομμάτι του πολιτισμού. Πυλώνες μας είναι η ναυτική εκπαίδευση, ο θαλάσσιος τουρισμός και η παραγωγή πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων στο θαλάσσιο χώρο. Με την αναδιάρθρωση των ναυτικών μας σχολών, με τα διεθνή πρότυπα και την ενωσιακή νομοθεσία, τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή, την προσφορά νέων προγραμμάτων τηλεκπαίδευσης, την πρακτική άσκηση και κατάρτιση ανέργων ναυτικών, αυξάνουμε καθημερινά το επίπεδο γνώσεων των στελεχών μας και του εργατικού δυναμικού στο χώρο της ναυτιλίας, ενώ παράλληλα αναβαθμίζουμε τον εξοπλισμό των σχολών εμπορικού ναυτικού. Θέλω να σταθώ σε αυτό, διότι ένας από τους δύο πυλώνες που θα ήθελα σήμερα να εκθέσω και να παρουσιάσω, έχουν να κάνουν με τον άνθρωπο. Άλλωστε, επίκεντρο της ναυτικής παράδοσης πρέπει να είναι ο άνθρωπος. Πάνω στο καράβι, έξω απ’το καράβι, για το καράβι. Αυτό πρέπει να αναδείξουμε, πώς ο Έλληνας με τα χαρακτηριστικά που τον διακρίνουν, με την ιδιαίτερη έφεση και αγάπη για τη θάλασσα, κατάφερε να μεγαλουργήσει», τόνισε ο κ. Κουτουλάκης, προσθέτοντας, ότι «η ύπαρξη κοιτίδων μνήμης, όπως είναι τα ναυτικά μουσεία, πρέπει να συνδεθούν με το σήμερα και είμαστε εδώ αρωγοί μαζί με το Υπ. Πολιτισμού, να το στηρίξουμε».

Στο χαιρετισμό της, η Δ/ντριας Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπ. Πολιτισμού, κ. Σταυρούλα Φωτοπούλου, επικεντρώθηκε στο ζήτημα του συστήματος αναγνώρισης μουσείων, για την αποτύπωση και αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών των μουσείων, καλώντας τα μουσεία να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες ώστε να λάβουν το σχετικό σήμα.