Σινεπιλογές

Οι σημαντικότερες ταινίες της δεκαετίας του 2010

Είθισται στο τέλος κάθε δεκαετίας να γίνεται απολογιστική αξιολόγηση των φιλμ που προβλήθηκαν κατά τη διάρκεια της. Τα κριτήρια αξιολόγησης θεμελιώνονται στη θεωρία του μέσου κι έχουν σχέση με τη συγκροτημένη άρθρωση κινηματογραφικού λόγου, τη χρήση της γλώσσας του μέσου σε έναν προσωπικό τρόπο γραφής, την πρωτοτυπία, το βάθος στην προσέγγιση του θέματος. Φυσικά πάνω από όλα αυτά τα αντικειμενικά στοιχεία  κυριαρχεί η υποκειμενικότητα του συντάκτη μιας τέτοιας λίστας. Ας επιχειρήσουμε λοιπόν μια τέτοια απόπειρα:

• «Ο πατέρας των παιδιών μου» (2010) της Μία Χάνσεν-Λέβε

Η Γαλλοδανέζα σκηνοθέτις, αφηγείται γραμμικά, με υποδειγματική οικονομία τη ζωή και το θάνατο του κινηματογραφικού παραγωγού Γκρεγκουάρ Κανβέν, χαρακτήρα μυθοπλαστικού, εμπνευσμένου όμως από ένα υπαρκτό πρόσωπο τον Humbert Barsan. Το φιλμ μιλά με ενάργεια και ευαισθησία για μια παρουσία, για έναν πραγματικό άνθρωπο, για την αύρα, τη γοητεία, τη χάρη και την κομψότητά του.

• «Ενώπιον θεών και ανθρώπων» (2010) του Ξαβιέ Μποβουά

Μια βαθιά ουμανιστική ταινία με ήρωες «εξανθρωπισμένα ανθρώπινα όντα» που βρίσκονται αντιμέτωπα με ηθικά διλήμματα και κρίσιμες επιλογές ζωής. Με λιτότητα, ασκητισμό και χωρίς ίχνος θρησκευτικού μυστικισμού το φιλμ αναλύει την διαλεκτική σχέση του ατομικού με το συλλογικό, παραπέμποντας άμεσα στις συνιστώσες της αισθητικής του Καρλ Ντράγιερ.

• «Ένας χωρισμός» (2011) Ασγκάρ Φαραντί

Ένα εξαιρετικό κοινωνικό δράμα το οποίο δεν χωρίζει τους χαρακτήρες του σε καλούς και κακούς, θέτει ηθικά διλήμματα τα οποία καλούνται να απαντηθούν και φανερώνει τον τρόπο που ένας άνθρωπος καθορίζεται από την προσωπικότητα του και τις επιλογές που κάνει, αλλά ταυτόχρονα και από το κοινωνικοπολιτικό καθεστώς στο οποίο έχει μεγαλώσει και υπάρχει. Εικόνα των κοινωνικών και άλλων προβλημάτων του σημερινού Ιράν μέσα από την ιστορία ενός ζευγαριού, που αποφασίζει να πάρει διαζύγιο, σε μια αριστουργηματική σπαραχτική ταινία –Χρυσή Άρκτος στο Φεστιβάλ Βερολίνου- δοσμένη με λεπτότητα και οξυδέρκεια.

• «Ida» ( 2013) του Πάβελ Παβλικόφσκι

Σπάνιας ομορφιάς ασπρόμαυρη ταινία, αυστηρή, με απόλυτο πρωταγωνιστή την κάμερα, με τον Μπρεσόν και τον Ντράγιερ. Η αυστηρή ασπρόμαυρη ταινία του Παβλικόφσκι φλερτάρει με τη νοσταλγική νοητική εικόνα του ευρωπαϊκού σινεμά τέχνης της δεκαετίας του '60. Κάθε πλάνο αυτού του road movie, έργο τέχνης, ποίηση σε κίνηση. Το φως αυθεντικό, η σκιά, μυριάδες αποχρώσεις του γκρίζου και η σύνθεση... κάθε πλάνο από μόνο του, αν παγώσει, συνιστά φωτογραφία τέχνης.

• «Η ζωή της Αντέλ» (2013) του Αμπντέλ Κεσίς

Πολύπλευρα σύνθετη, ανατρεπτική προσέγγιση στο θέμα του έρωτα. Ταινία που με τολμηρή σαφήνεια «δείχνει» αυτό ακριβώς που θέλει να πει. Εντυπωσιακά στέρεη κατασκευή, με την ομορφιά της να γεννιέται στις στιγμές της ρήξης, «κλειδιά» για την ερμηνευτική διεργασία για το μέλλον της μόνης και δυστυχούς Αντέλ. Η διαδικασία ανάγνωσης του φιλμ δεν αρκείται μόνο σε ψυχαναλυτικά ή φεμινιστικής φιλοσοφίας κριτήρια αλλά εφάπτεται στα όρια μιας κοινωνιολογικής μελέτης των ερωτικών σχέσεων.

• «Η θεωρία των πάντων» (2014) του Τζεϊμς Μαρς

Η συγκλονιστική ιστορία ζωής του Βρετανού θεωρητικού φυσικού, που διερευνά την αιτιολογική εξίσωση για το σύμπαν και τον χρόνο, Στίβεν Χόκινγκ. Από το 1963, στο Κέιμπριτζ, όπου και ερωτεύεται τη συμφοιτήτρια και μετέπειτα σύζυγό του Τζέιν Γουάιντ, μέχρι τη διάγνωσή του με τη νόσο του κινητικού νευρώνα, που τον καθήλωσε σε αναπηρικό καροτσάκι. Πόσο άνισος o αγώνας του, αλήθεια; Όλα τα αξεδιάλυτα μυστήρια της Δημιουργίας συνασπίστηκαν απέναντι σε ένα λαμπρό νέο επιστήμονα. Κι όμως ο Χόκινγκ, με Ολύμπια ανωτερότητα, έδωσε μέχρι τέλους την προσωπική του μάχη για ζωή, δημιουργία, χαρά, έρωτα μέχρι την τελική του πράξη, την εκτόξευση του στο άπειρο. Τι θα μπορούσε να είναι πιο αξιοθαύμαστο;

• «La La Land» (2015) του Ντάμιεν Σαζέλ

Μια νέα -και άνεργη- ηθοποιός (Έμα Στόουν) έχει βρει προσωρινή απασχόληση στην καφετέρια κινηματογραφικού στούντιο, ψάχνοντας ταυτόχρονα για τηλεοπτικούς ή κινηματογραφικούς ρόλους. Ένας μουσικός της τζαζ (Ράιαν Γκόσλινγκ), απογοητευμένος από την «παρακμή» του μουσικού είδους που υπηρετεί, είναι έτοιμος για συμβιβασμούς. Οι δύο νέοι θα ερωτευτούν, προσπαθώντας ταυτόχρονα να διατηρήσουν τα όνειρά τους, παρά τις αλλεπάλληλες διαψεύσεις...

Ο εξαιρετικά ταλαντούχος Ντάμιεν Σαζέλ («Χωρίς μέτρο») μας μεταφέρει στο Λος Άντζελες, στην «καρδιά» της βιομηχανίας του θεάματος, προχωρώντας σε ένα είδος ενδοσκόπησης, σε ένα φαντασμαγορικά μεταμοντέρνο, γήινο και ονειρικό μιούζικαλ.

• «Η πιο σκοτεινή ώρα» (2017) του Τζο Ράιτ

Ο Τζό Ράιτ μας οδηγεί βαθιά μέσα στα καπνισμένα πολεμικά συμβούλια, στους θορυβώδεις διάδρομους του Κοινοβουλίου, στα καταπληκτικά καταλύματα της Downing Street και του Παλατιού του Μπάκιγχαμ, όπου διεξήχθησαν οι ιδιωτικές και πολιτικές μάχες που έκριναν την τελική τύχη της Ευρώπης. Η «Πιο σκοτεινή ώρα» είναι μια  πολεμική ταινία χωρίς άμεση απεικόνιση μαχών αλλά διαθέτει απαράμιλλα  λεκτικά πυρομαχικά. Η υψηλή αισθητική της βυθίζει τον θεατή σε μια διαυγή, ακριβή  και συναισθηματική  βίωση μιας κρίσιμης ιστορικής περιόδου, αλλά και σε μια διεισδυτική προσωπογραφία ενός μεγάλου ηγέτη που με την ανυποχώρητη και σθεναρή στάση του άλλαξε την μοίρα της Ευρώπης.

• «Roma» (2018) του Αλφόνσο Κουαρόν

Με το “Roma” o Alfonso Cuarón καταδύεται με μυστικιστική αίσθηση στην παιδική ηλικία του στο Μεξικό  σε μια νηφάλια και αυτοβιογραφική ελεγεία. Στο γεμάτο ανθρώπινη θέρμη και οπτική σαγήνη ασπρόμαυρο  magnum opus του, παρατηρεί πρωταρχικά τον μικρόκοσμο της οικογένειας του, προτού εξαπλωθεί για να αποκαλύψει σταδιακά τον κοινωνικό και πολιτικό καμβά της δεκαετίας του 1970 στην πόλη του Μεξικού, όπου μεγάλωσε σε μια γειτονιά μεσαίας τάξης που ονομάζεται Roma. Το σωρευτικό αποτέλεσμα του εξερευνητικού και ευαίσθητου φακού του Cuarón (είναι επίσης ο διευθυντής φωτογραφίας) είναι μια εκπληκτική αλληλεπίδραση του προσκήνιου και του φόντου της αφήγησης με καλλιτεχνική δύναμη που αναμετριέται  οπτικά με τις σχολαστικά χορογραφημένες ταινίες του Yasujirô Ozu (όπως το μνημειώδες Tokyo Story) και με πολιτικό περιεχόμενο ανάλογο με ιταλικά νεορεαλιστικά αριστουργήματα όπως το «Ρώμη, Ανοχύρωτη πόλη» του Ροσελίνι.

• «Ιστορία γάμου» (2019) του Νόα Μπάουμπακ

Στην ταινία του Μπόμπακ παρακολουθούμε το χρονικό ενός διαζυγίου, από τον χαμένο έρωτα, τον θυμό, την θλίψη έως την συνέχεια. Ο χωρισμός αφορά δυο πρόσωπα που συνεχίζουν να νοιάζονται ο ένας για τον άλλο παρά την κατάσταση που βρίσκονται. Ο Μπάουμπακ με θαυμαστή ευαισθησία φανερώνει την αόρατη κλωστή που ενώνει τις Νεοϋρκέζικες κομεντί του Γούντι Άλεν και τις λεπτομερείς σπουδές χαρακτήρων του Μπέργκμαν.