«Αυτή η δουλειά με έκανε καλύτερη»

Μία συγκλονιστική μαρτυρία που φέρνει στη μνήμη μας τις «μαύρες σελίδες» μιας κρίσιμης περιόδου της ιστορίας του αρμενικού λαού και του ελληνισμού της Μικράς Ασίας, έτσι όπως τα βίωσε ένα μικρό παιδί, παρουσιάζεται στο κοινό της Σύρου, μέσα από έναν δυνατό θεατρικό μονόλογο με την υπογραφή της ηθοποιού Χριστίνας Αλεξανιάν.

Η παράσταση «Τα τετράδια της Ανζέλ Κουρτιάν», που έκανε πρεμιέρα τον περασμένο Σεπτέμβριο, στο πλαίσιο των «Ιωνικών Γιορτών» του Δήμου Νέας Σμύρνης, βασίζεται στο ομώνυμο αυτοβιογραφικό βιβλίο της Ανζέλ Κουρτιάν, η οποία, χρόνια μετά τη Γενοκτονία των Αρμενίων κατέγραψε το οδοιπορικό του διωγμού της οικογένειάς της και ολόκληρου του έθνους της.

Η εν λόγω παραγωγή εντάχθηκε στο φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Τέχνης και Πολιτισμού του Πολιτιστικού & Αθλητικού Οργανισμού Δήμου Νέας Σμύρνης, το οποίο ήταν αφιερωμένο στα 95 χρόνια από την Καταστροφή της Σμύρνης. Η Σύρος αποτελεί τον πρώτο «σταθμό» της παράστασης, που μελλοντικά θα ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα, με απώτερο στόχο να παρουσιαστεί και στην Αρμενία.

Στις 17 Οκτωβρίου, στο Θέατρο Απόλλων, οι θεατές θα δουν μέσα από τα μάτια της Ανζέλ Κουρτιάν, που υποδύεται η -αρμενικής καταγωγής από την πλευρά του πατέρα της- Χριστίνα Αλεξανιάν την ιστορία του Αρμενικού λαού και του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας.

Σε συνέντευξή της στην «Κοινή Γνώμη» η δημιουργός της παράστασης μίλησε για την ανάγκη που ένιωσε να μεταφέρει στη σκηνή τη συγκλονιστική αυτή αφήγηση, έχοντας τη συγκατάθεση της κόρης της συγγραφέως, για την αποδοχή του έργου από το κοινό της Αθήνας, καθώς και για την ιδιαίτερη αγάπη που τρέφει για την πρωτεύουσα των Κυκλάδων.

Ποιο ήταν το ερέθισμα για την υλοποίηση αυτού του εγχειρήματος, σε συνεργασία με τον Δήμο Νέας Σμύρνης;

«Ήρθε στα χέρια μου το βιβλίο της Ανζέλ Κουρτιάν, το οποίο μου έδωσε η κόρη της, η Νέλλη Χανικιάν. Όταν το διάβασα, πραγματικά συγκλονίστηκα. Ήταν γεμάτο εικόνες, με αλήθεια και συναίσθημα. Πήρα τηλέφωνο τη Νέλλη και της είπα ότι, θέλω να κάνω κάτι με αυτό. Τα τετράδια της Ανζέλ Κουρτιάν είναι μια καταγεγραμμένη μαρτυρία της ίδιας. Είναι η ιστορία της οικογένειάς της από την Γενοκτονία των Αρμενίων το 1915, που φτάνει στην καταστροφή της Σμύρνης, περνάει στη Μυτιλήνη, στην Κρήτη και καταλήγει στην Κοκκινιά. Αρχικά σκέφτηκα να το αξιοποιήσω, αλλά δεν ήξερα τον τρόπο. Μίλησα με τον Αντιδήμαρχο Νέας Σμύρνης, Βαγγέλη Χατζατουριάν, του μετέφερα τον ενθουσιασμό μου και μου είπε να προχωρήσω με τη στήριξη του Δήμου, ο οποίος εξέφρασε την επιθυμία να εντάξει την παράσταση στο πρόγραμμα των Ιωνικών Γιορτών. Έτσι, ξεκίνησα να γράφω το τον μονόλογο, ο οποίος θα πλαισιωνόταν από τον εξαιρετικό σολίστα Haig Yazdjian (φωνή – ούτι). Οι πρόβες έγιναν στη βεράντα του σπιτιού μου, παρουσία του βοηθού μου, της μητέρας μου και μιας φίλης μου. Δούλεψα έξι μήνες πάνω σε αυτό, για να το γράψω, να το «χτενίσω», να το μάθω, να το σκεφτώ και να το σκηνοθετήσω. Πέρα απ’ το βιβλίο, διάβασα και πολλά χειρόγραφα της Κουρτιάν που μου παραχώρησε η οικογένειά της, δύο άλλα βιβλία που έχει γράψει και πήρα συνέντευξη και από την κόρη της, για να ενώσω το παζλ της ζωής της».

Δεδομένης της καταγωγής των γονιών σας από Αρμενία (πατέρας) και Καππαδοκία (μητέρα), αυτή η παράσταση, που αποτελεί ένα χρονικό της δύσκολης περιόδου για τους δύο λαούς, έχει ιδιαίτερη συναισθηματική αξία για εσάς;

«Για μένα ήταν ένα πολύ μεγάλο στοίχημα να αγγίξει πρώτα την οικογένεια της Ανζέλ Κουρτιάν. Κάτι το οποίο έγινε. Κατά τη διάρκεια της παράστασης στη Νέα Σμύρνη, την οποία παρακολούθησαν 2.000 θεατές, η κόρη της ήταν βαθιά συγκινημένη. Δεν ανέπνεε κανείς και όλοι έκλαιγαν. Ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία. Το έργο αναφέρεται σε ιστορικά γεγονότα που κάθε Έλληνας γνωρίζει. Ξέρουμε πως όταν ήρθαν οι Μικρασιάτες, έδωσαν τα φώτα τους, την ιστορία τους και τον πολιτισμό τους.  Δε δίνω κάποια καινούρια πληροφορία. Το έργο μεταφέρει ένα πολύ αληθινό συναίσθημα. Τον πόλεμο μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, της μικρής Ανζέλ. Η αφήγησή της προχωράει ιστορικά το θέμα. Πατάει πάνω σε αληθινά γεγονότα. Γι’ αυτό το κείμενό της συγκλονίζει τόσο το κοινό, όσο κι εμένα την ίδια».

Haig Yazdjian (φωνή - ούτι)

Τι έχετε κερδίσει μέσα από αυτή τη δουλειά;

 «Ήταν ένα μακρύ ταξίδι. Έξι μήνες το δουλεύω για να γίνει παράσταση, με πολύ μόχθο και πολλή αγωνία. Σίγουρα έχω βγει καλύτερη και νιώθω ότι ανταμείφθηκα 100% από την αποδοχή που εισέπραξα από τον κόσμο. Το κοινό αγκάλιασε το έργο με συγκίνηση και έναν λυτρωτικό λυγμό».

Για τις ανάγκες της παράστασης αναλάβατε τη θεατρική διασκευή του βιβλίου, καθώς και τη σκηνοθεσία. Είναι κάτι το οποίο θα σας ενδιέφερε να συνεχίσετε και μελλοντικά;

«Όχι, νομίζω έτυχε σε αυτό. Ανέλαβα τη σκηνοθεσία, γιατί από τη στιγμή που το έγραψα ήταν σαν να το σκηνοθετούσα. Από τη γραφή δηλαδή, ήξερα τι κάνω και τι θέλω. Έβαλα την προσωπική σφραγίδα μου από την αγάπη μου για το κείμενο και την εμμονή μου να το παρουσιάσω στον κόσμο. Δεν έχω μπει δηλαδή σε άλλα χωράφια, θέλω να είμαι πάντα ηθοποιός».

Τα «Τετράδια της Ανζέλ Κουρτιάν» θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά στην περιφέρεια. Πρώτος σταθμός αυτού του ταξιδιού, η Σύρος. Ποια η σύνδεσή σας με το νησί;

«Την περίοδο του Μεσοπολέμου και λίγο μετά, ο πατέρας μου έζησε για επτά χρόνια στη Σύρο. Είχε κατέβει πρώτα εκεί ο πατέρας του, ο οποίος δούλευε στην Ανώνυμη Κλωστοϋφαντουργική Εταιρεία Σύρου. Και έτσι είχε τις ωραιότερες αναμνήσεις. Ο πατέρας μου, ο οποίος δεν είναι πια στη ζωή, έλεγε Σύρος και έκλαιγε. Πέρασε όλα τα εφηβικά χρόνια του εκεί. Όταν πρωτοπήγα στη Σύρο ήταν σαν να την ήξερα από τις διηγήσεις του πατέρα του και το συναίσθημά του. Πήγαινε ιταλικά απέναντι από το Θέατρο, Γαλλικά στις καλόγριες και μου εξηγούσε κάθε σημείο και σοκάκι του νησιού. Επισκέφτηκα για πρώτη φορά τη Σύρο με τη συνάδελφο Κατερίνα Μαραγκού. Περπατούσαμε μαζί και μου έμαθε να την αγαπάω. Για μένα έχει πολύ συναισθηματικό αντίκρισμα το ότι το συγκεκριμένο έργο θα παρουσιαστεί σε αυτό το θεϊκό και μοναδικό θέατρο. Επίσης, ήταν πολύ σημαντική η στήριξη που είχα εξαρχής από τον Δήμο Νέας Σμύρνης, ώστε να αποκτήσει μορφή η παράσταση. Απώτερος στόχος μου είναι η παρουσίαση του έργου στην Αρμενία, καθώς και σε πολλές πόλεις της Ελλάδας».

Η κ. Αλεξανιάν ευχαριστεί θερμά τον Στέφανο Δαμάτο που «δανείζει» τη φωνή του στην παράσταση και τον Edgar Egian για τη διδασκαλία του χορού, τον Δημήτρη Μαλισσόβα για την πολύτιμη βοήθειά του, τη Νέλλη Χανικιάν που με εμπιστοσύνη και γενναιοδωρία της επέτρεψε να αφηγηθεί την ιστορία της μητέρας της και τον Βαγγέλη Χατζατουριάν που αγκάλιασε τη σκέψη της και πίστεψε στο όνειρό της.