161 κυκλαδικά ειδώλια στη Νέα Υόρκη

Στη μεγάλη αίθουσα του Μουσείου με την επιγραφή «Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Πολιτισμού και Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Αθήνας, Δάνειο Κυκλαδικής Τέχνης στο ΜΕΤ», εκτίθενται από την Πέμπτη 25 Ιανουαρίου, 161 κυκλαδικά ειδώλια, από τη συλλογή Leonard N. Stern.

Τα εγκαίνια της έκθεσης τελέστηκαν στο Great Hall του ΜΕΤ, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη. 

Να σημειωθεί ότι η κύρωση της συμφωνίας από πλευράς του Υπουργείου Πολιτισμού των 161 έργων της συλλογής Στερν, είχαν πυροδοτήσει το 2022, τόσο τις αντιδράσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης, όσο και του Συλλόγου Αρχαιολόγων. 

Πρώτη δημόσια εμφάνιση των έργων του Κυκλαδικού Πολιτισμού 

Τα 161 κυκλαδικά ειδώλια, της συλλογής Στερν, τα οποία δάνεισε το ελληνικό κράτος στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, εκτίθενται από την περασμένη Πέμπτη, στη μεγάλη αίθουσα του Μουσείου με την επιγραφή: «Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Πολιτισμού & Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Αθήνας, Δάνειο Κυκλαδικής Τέχνης στο ΜΕΤ». Πρόκειται για το σύνολο των έργων του Κυκλαδικού Πολιτισμού.

Στα εκθέματα περιλαμβάνονται ορισμένες πρώιμες μορφές της Νεολιθικής περιόδου, καθώς και οι μείζονες τύποι κυκλαδικών ειδωλίων (βιολόσχημα, Πλαστηρά, υβριδικά, Λούρου, προκανονικά και κανονικά με παραλλαγές όπως τύπου Καψάλων, Πρώιμα και όψιμα Σπεδού, Δωκαθισμάτων και Κουμάσας), μεγάλου μεγέθους μαρμάρινα ειδώλια αλλά και σπάνιοι τύποι, όπως διπλά ειδώλια του τύπου πρώιμου Σπεδού, καθώς και μεταλλικά αντικείμενα, όπως μία μεγάλη μπρούτζινη αξίνη και ένα ζεύγος βραχιολιών. Μεταξύ άλλων εκτίθενται και μερικά πήλινα αγγεία όπως ένα  τηγανόσχημο σκεύος, και πολλά ακέραια μαρμάρινα αγγεία, όπως φιάλες, λεκάνες, κύπελλα, παλέττες και οι χαρακτηριστικές «καντήλες» αλλά και μία μοναδική πυξίδα από χλωριτικό σχιστόλιθο, της ιδίας περιόδου.

Τα εγκαίνια της έκθεσης τελέστηκαν στο Great Hall του ΜΕΤ, παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, της πρέσβεως της Ελλάδας στην Ουάσιγκτον Κατερίνας Νασίκα, εκπροσώπων της Ελληνικής Ομογένειας, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε μέσω βιντεοσκοπημένου μηνύματος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Η κα. Μενδώνη στην ομιλία της έκανε μνεία στο θέμα  του επαναπατρισμού των αρχαιοτήτων που ανήκουν στην Ελλάδα, σημειώνοντας ότι αυτό αποτελεί ζήτημα εθνικής σημασίας και υψηλής πολιτικής προτεραιότητας για το υπουργείο Πολιτισμού.  

Η υπουργός αναφερόμενη στο θέμα της συλλογής Leonard N. Stern, η οποία και είχε δημιουργήσει τις αντιδράσεις του πολιτικού κόσμου, αλλά και των αρχαιολόγων, υπογράμμισε «καμία από τις 161 αρχαιότητες δεν έχει ποτέ καταγραφεί ως κλεμμένη και επίσης δεν υπάρχει κανένα στοιχείο ή οποιαδήποτε ενδεικτική πληροφορία για το πότε και πώς ανακαλύφθηκαν και εξήχθησαν από την ελληνική επικράτεια ή για τη διαδρομή και την τύχη τους μέχρι να φτάσουν στη Νέα Υόρκη». 

Η σύνδεση της έκθεσης με την ίδρυση του Μουσείου Κυκλαδικού Πολιτισμού στη Νάξο 

Πέραν της συμφωνίας, στο πλαίσιο του μνημονίου συνεργασίας του υπουργείου Πολιτισμού, του Μητροπολιτικού Μουσείου και του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, η κα. Μενδώνη τόνισε ότι περιλαμβάνονται επίσης σημαντικές ερευνητικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες, καθώς και δράσεις για τη μελέτη και προβολή του εμβληματικού πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού, όπως υποτροφίες σε Έλληνες επιστήμονες,  διοργάνωση διεθνούς αρχαιολογικού συμποσίου, για να εξεταστούν και θέματα προέλευσης και αυθεντικότητας των κυκλαδικών ειδωλίων που δεν προέρχονται από ανασκαφικές έρευνες. 

Τα παραπάνω έρχεται να συμπληρώσει το σχέδιο του υπουργείου Πολιτισμού για την έρευνα και ανάδειξη των κυκλαδικών αρχαιοτήτων, το οποίο περιλαμβάνει την ίδρυση και λειτουργία του Μουσείου Κυκλαδικού Πολιτισμού στη Νάξο, έργο το οποίο είναι σε εξέλιξη από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, με πόρους από το ΕΣΠΑ και ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2026, καθώς και την ίδρυση και λειτουργία του Κέντρου Μελέτης του Κυκλαδικού Πολιτισμού ως παραρτήματος του εν λόγω μουσείου.

Στόχος της μελέτης και συντήρησης του Κέντρου Μελέτης, σύμφωνα με την υπουργό, είναι η ουσιαστική και εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση των φυσικοχημικών ιδιοτήτων των αρχαίων υλικών, με ταχεία και άμεση λήψη αξιόπιστων και βαθμονομημένων αναλύσεων και αποτελεσμάτων. Τα δεδομένα των ερευνών θα συμβάλλουν στην επαρκή και ασφαλή υλοποίηση των επεμβάσεων συντήρησης επί των αρχαιοτήτων, ενώ ταυτόχρονα θα έχουν καθοριστική συμβολή στην επίλυση ζητημάτων σχετικών με την αυθεντικότητα και την προέλευση των αντικειμένων του Κυκλαδικού πολιτισμού, που απασχολεί τη διεθνή επιστημονική κοινότητα και τα μουσεία σε όλο τον κόσμο.