Τρεις παγίδες στα τεκμήρια διαβίωσης - Χαμηλόμισθοι, φοιτητές, στρατεύσιμοι στο στόχαστρο

Θύματα των παγίδων αυτών θα είναι κυρίως χαμηλόμισθοι, οικογένειες φοιτητών και νέων που υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία, καθώς και ζημιογόνες νεοσύστατες ατομικές επιχειρήσεις.

Όπως είναι γνωστό, τα τεκμήρια διαβίωσης είναι συγκεκριμένα ποσά δαπανών διαβίωσης που, σύμφωνα με τη Φορολογική Διοίκηση, προσδιορίζουν με αντικειμενικό τρόπο ένα ελάχιστο ποσό φορολογητέου εισοδήματος για κάθε φυσικό πρόσωπο.

Το σύστημα του τεκμαρτού προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης προβλέπει, κατ’ αρχήν, ένα ελάχιστο ποσό ετήσιας δαπάνης διαβίωσης ύψους 3.000 ευρώ για κάθε άγαμο φορολογούμενο και 5.000 ευρώ για τα ζευγάρια εγγάμων ή συναψάντων σύμφωνα συμβίωσης φορολογουμένων – 2.500 ευρώ για τον κάθε σύζυγο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης.

Προβλέπει επίσης συγκεκριμένα ποσά αντικειμενικών (τεκμαρτών) δαπανών διαβίωσης που αντιστοιχούν στα ετήσια έξοδα χρήσης και συντήρησης κατοικιών, Ι.Χ. αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής, δεξαμενών κολύμβησης και αεροσκαφών, ενώ λαμβάνει υπόψη και τις πραγματικές δαπάνες για την πληρωμή διδάκτρων ιδιωτικής εκπαίδευσης και αμοιβών υπηρετικού προσωπικού.

Για να προσδιοριστεί το τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα κάθε φυσικού προσώπου, προστίθενται στο ελάχιστο ποσό ετήσιας δαπάνης διαβίωσης -των 3.000 ευρώ αν πρόκειται για άγαμο ή των 2.500 ευρώ αν πρόκειται για έγγαμο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης- τα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης για τις κατοικίες, τα Ι.Χ. αυτοκίνητα, τις πισίνες και τα σκάφη αναψυχής που κατέχει, καθώς και τυχόν πραγματικές δαπάνες για δίδακτρα ιδιωτικής εκπαίδευσης και αμοιβές υπηρετικού προσωπικού.

Έτσι προκύπτει ένα συνολικό ποσό τεκμαρτού φορολογητέου εισοδήματος, το οποίο συγκρίνεται με το συνολικό πραγματικό δηλωθέν εισόδημα του φυσικού προσώπου. Αν το τεκμαρτό ποσό εισοδήματος είναι μεγαλύτερο από το συνολικό πραγματικό εισόδημα, τότε ο φορολογούμενος καλείται να πληρώσει τον φόρο που αναλογεί στο πραγματικό του εισόδημα προσαυξημένο κατά τον φόρο που αναλογεί στην πρόσθετη διαφορά μεταξύ πραγματικού και τεκμαρτού εισοδήματος.

Τι μπορεί να οδηγήσει σε υπερφορολόγηση

Η ισχύουσα νομοθεσία για τα τεκμήρια διαβίωσης, όπως την περιγράψαμε παραπάνω, κρύβει τρεις παγίδες υπερφορολόγησης για εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενους με χαμηλά πραγματικά εισοδήματα. Ας τις δούμε αναλυτικά:

Παγίδα 1η: Τα τεκμήρια διαβίωσης προκαλούν υπερφορολόγηση των χαμηλόμισθων εργαζομένων. Λόγω της σημαντικής συρρίκνωσης των πραγματικών εισοδημάτων, την οποία έχει προκαλέσει η πολυετής οικονομική κρίση σε εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά, πολλά φυσικά πρόσωπα θα φορολογηθούν και το 2025 (για το φορολογικό έτος 2024) όχι με βάση τα πολύ χαμηλά εισοδήματα που απέκτησαν το 2024 από μισθούς αλλά με βάση τα πολύ πιο υψηλά, εξωπραγματικά ποσά τεκμαρτών εισοδημάτων που θα τους προσδιορίσει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) με βάση το σύστημα των τεκμηρίων διαβίωσης.

Παγίδα 2η: Το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης των 3.000 ευρώ και το τεκμήριο διαβίωσης της μισθωμένης κατοικίας του ενηλίκου τέκνου, που σπουδάζει ή υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία μακριά από την οικογένειά του, γίνεται αιτία το συνολικό εισόδημα της οικογένειας (στην οποία περιλαμβάνεται και το τέκνο αυτό ως εξαρτώμενο) να εμφανίζεται πλασματικά αυξημένο, εξέλιξη που έχει πολλαπλές δυσμενείς οικονομικές συνέπειες γι’ αυτήν.

Σε κάθε περίπτωση κατά την οποία, ενήλικο εξαρτώμενο τέκνο του φορολογούμενου μισθώνει κατοικία διαφορετική από αυτήν της κύριας κατοικίας της οικογένειας (π.χ. φοιτητής που σπουδάζει σε διαφορετικό τόπο, τέκνο που υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία κ.λπ.) και ταυτόχρονα έχει δική του υποχρέωση υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, λόγω απόκτησης εισοδήματος, οποιουδήποτε ύψους και από οποιανδήποτε πηγή, εντός του 2024, το τεκμήριο διαβίωσης της μισθωμένης κατοικίας βαρύνει το τέκνο, όχι τους γονείς! Έτσι, σε κάθε τέτοια περίπτωση, το ενήλικο τέκνο -όσο πενιχρό κι αν είναι το πραγματικό εισόδημα που απέκτησε το 2024- εμφανίζεται με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης με ένα εξωπραγματικό τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα μεγαλύτερο των 3.000 ευρώ, συνήθως κυμαινόμενο μεταξύ 3.500 και 6.000 ευρώ, το οποίο προσαυξάνει το συνολικό εισόδημα της οικογένειας και το εκτινάσσει σε ύψος μεγαλύτερο από τα ισχύοντα εισοδηματικά όρια για την είσπραξη διαφόρων κοινωνικών επιδομάτων, όπως το επίδομα τέκνων και το επίδομα στέγασης. Έτσι, εξαιτίας ενός ανύπαρκτου τεκμαρτού εισοδήματος του ενηλίκου τέκνου η οικογένεια μπορεί να χάσει αυτά τα σημαντικά επιδόματα. Για τον ίδιο λόγο, εξάλλου, μια οικογένεια μπορεί να χάσει και την απαλλαγή από το 50% του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων που ισχύει για φορολογούμενους με χαμηλά εισοδήματα.

Παγίδα 3η: Οι ζημιογόνες νεοσύστατες ατομικές εμπορικές επιχειρήσεις οι οποίες απαλλάσσονται από τα νέα αντικειμενικά κριτήρια φορολόγησης θα εμφανιστούν υποχρεωτικά με εξωπραγματικά τεκμαρτά κέρδη στην εφορία, λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης. Η εφαρμογή των διατάξεων για τα τεκμήρια διαβίωσης (τις αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης) δεν θα επιτρέψει στις ζημιογόνες νεοσύστατες ατομικές επιχειρήσεις να απαλλαγούν από τη φορολογία εισοδήματος. Παρά το γεγονός ότι θα δηλώσουν ζημιές, αυτές δεν θα ληφθούν υπόψη, διότι θα ενεργοποιηθούν τα τεκμήρια διαβίωσης τα οποία θα προσδιορίσουν για τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα, σβήνοντας τις όποιες ζημιές.

Παράδειγμα φορολόγησης μισθωτού

Έγγαμος φορολογούμενος με 2 ανήλικα παιδιά εργάζεται ως μισθωτός στον ιδιωτικό τομέα και λαμβάνει μηνιαίως 800 ευρώ. Διαμένει σε ιδιόκτητη μονοκατοικία 90 τ.μ. και κατέχει κι ένα Ι.Χ. αυτοκίνητο 1.750 κ.εκ. 9ετίας. Το εισόδημα που θα δηλώσει το 2025 στην εφορία για το έτος 2024 ανέρχεται σε 11.200 ευρώ (800 ευρώ x 14 = 11.200 ευρώ).

Το τεκμαρτό εισόδημα που θα του προσδιορίσει η ΑΑΔΕ με την εφαρμογή των τεκμηρίων διαβίωσης θα προκύψει ως εξής:

Ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης για έγγαμο: 2.500 ευρώ

Τεκμήριο διαβίωσης για την κατοικία: [(40 ευρώ ανά τ.μ. x 80 τ.μ.) + (65 ευρώ ανά τ.μ. x 10 τ.μ.)] x 1,2 = 4.620 ευρώ

Τεκμήριο για τη χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου:5.320 ευρώ

Σύνολο εισοδήματος βάσει τεκμηρίων:12.940 ευρώ

Για τον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος, στην περίπτωση του συγκεκριμένου φορολογούμενου, θα ληφθεί υπόψη το τεκμαρτό εισόδημα των 12.940 ευρώ, επειδή αυτό είναι μεγαλύτερο από το δηλωθέν των 11.200 ευρώ.

Ως εκ τούτου ο συγκεκριμένος φορολογούμενος θα φορολογηθεί για εισόδημα μεγαλύτερο κατά 1.740 ευρώ από αυτό που απέκτησε στην πραγματικότητα.

Στο ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα των 12.940 ευρώ αντιστοιχεί φόρος εισοδήματος 646,80 ευρώ, ο οποίος υπολογίζεται λαμβανομένου υπόψη αφορολογήτου ορίου 10.000 ευρώ και με συντελεστή φόρου 22% στο πέραν του ορίου αυτού ποσό. Αν λαμβανόταν υπόψη το δηλωθέν εισόδημα των 11.200 ευρώ, ο εν λόγω φορολογούμενος θα πλήρωνε μόλις 264 ευρώ.

Συνεπώς, ο εν λόγω εργαζόμενος εξαιτίας των τεκμηρίων διαβίωσης, θα πληρώσει επιπλέον φόρο 382,80 ευρώ, που ισοδυναμεί με προσαύξηση του φόρου επί του δηλούμενου εισοδήματος κατά 145%.

Πηγή: naftemporiki.gr