Διεθνής προστασία για το μεταλλευτικό τοπίο της Σερίφου

Ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια της μεταλλευτικής ιστορίας της Ελλάδας αλλά και του πλανήτη γενικότερα βρίσκεται στη Σέριφο και εδώ και χρόνια γίνονται προσπάθειες ώστε αυτή η κληρονομιά να διασωθεί και να προστατευτεί.

Στο πλαίσιο αυτό έγινε γνωστή μία πολύ σημαντική είδηση από το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Μνημείων το οποίο συμπεριέλαβε το Ιστορικό Μεταλλευτικό Τοπίο της Σερίφου στα 25 μνημεία-τόπους τα οποία βρίσκονται σε κίνδυνο. Μάλιστα, αυτό αξιολογήθηκε μεταξύ 212 υποψηφιοτήτων παγκοσμίως από 69 χώρες.

Κ. Ρεβίνθης: "Είναι μία μεγάλη επιτυχία για τη Σέριφο αλλά και για την Ελλάδα κατ' επέκταση"

Ο δήμαρχος Σερίφου, Κώστας Ρεβίνθης μίλησε στην "Κοινή Γνώμη" για την εξαιρετικής σημασίας είδηση της ένταξης του Ιστορικού Μεταλλευτικού Τοπίου της Σερίφου στα 25 μνημεία-τόπους τα οποία βρίσκονται σε κίνδυνο. Συγκεκριμένα είπε ότι "είναι μία μεγάλη επιτυχία για τη Σέριφο αλλά και για την Ελλάδα κατ' επέκταση. Είναι τεράστια τιμή να αναγνωρίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο το μεταλλευτικό τοπίο του νησιού μας ως μνημείο. Αυτή είναι και η ουσία της ένταξης στα 25 προς διάσωση μνημεία για την επόμενη διετία. Ο συγκεκριμένος οργανισμός συγκεντρώνει χρήματα από χορηγίες ιδιωτών προκειμένου να γίνουν εργασίες και δράσεις ανάδειξης, αποκατάστασης και διάσωσης των μνημείων, επομένως το ίδιο αναμένεται και για τη Σέριφο".

Παράλληλα, η Δημοτική Αρχή αναμένει από το Υπουργείο Πολιτισμού να κηρύξει τις εγκαταστάσεις αυτές ως μνημείο, καθώς αποτελούν ένα μεταλλευτικό και βιομηχανικό τοπίο που αποτελεί μνημείο.

"Το συγκεκριμένο μνημείο πρέπει να είναι πόλος έλξης για τις Κυκλάδες αλλά και για την Ελλάδα γενικότερα, είτε αυτό αφορά εναλλακτικό τουρισμό αλλά και την τοπική κοινωνία. Αναμένουμε λοιπόν κινητοποίηση από το Υπουργείο Πολιτισμού καθώς δεν επιτρέπεται να κινητοποιείται ένας παγκόσμιος οργανισμός και εμείς να μένουμε άπραγοι", επεσήμανε ο κ. Ρεβίνθης.

Ν. Μπελαβίλας: "Ηχηρή διεθνής πρωτοβουλία για τη διάσωση της μεταλλευτικής κληρονομιάς της Σερίφου"

Ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου που διευθύνει το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος, Νίκος Μπελαβίλας, ανακοίνωσε ουσιαστικά την είδηση της ένταξης της Σερίφου στα υπό προστασία μνημεία και σε σχετική ανάρτηση του, ανέφερε ότι "ηχηρή διεθνής πρωτοβουλία για τη διάσωση της μεταλλευτικής κληρονομιάς της Σερίφου ανακοινώθηκε από το World Monuments Fund στη Νέα Υόρκη. Η Σέριφος περιλαμβάνεται πλέον στο πρόγραμμα World Monuments Watch (Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Μνημείων). Το Ιστορικό Μεταλλευτικό Τοπίο της Σερίφου αξιολογήθηκε μεταξύ 212 υποψηφιοτήτων παγκοσμίως από 69 χώρες και εντάχθηκε στα 25 μνημεία-τόπους τα οποία βρίσκονται σε κίνδυνο. Τη διεθνή υποψηφιότητα της Σερίφου κατέθεσαν στην αξιολόγηση του WMF και τεκμηρίωσαν το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος / Urban Environment Laboratory του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, το Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και ο Σύλλογος Μεγάλου Λιβαδίου Σερίφου, και στήριξαν ο Δήμος Σερίφου και το Ελληνικό Τμήμα TICCIH".

Κλείνοντας, υπογράμμισε πως "η Σέριφος την τελευταία περίοδο δέχεται αφόρητες πιέσεις από το real-estate, τα μνημεία της δεν έχουν θωρακιστεί θεσμικά, κάποια καταρρέουν ενώ η εμβληματική σκάλα φόρτωσης του Μεγάλου Λιβαδιού βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο. Ήδη η Σέριφος, και άλλα δύο ελληνικά νησιά, η Σίφνος και η Φολέγανδρος, συγκαταλέγονται στη λίστα με τα πιο απειλούμενα μνημεία και τόπους πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2024, που έχει συντάξει η Europa Nostra και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων".

"Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς συμβάλλει ενεργά στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου μέλλοντος"

Η πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του WMF, Bénédicte de Montlaur στο πλαίσιο της ανακοίνωσης των μνημείων είπε ότι "το πρόγραμμα Watch υπογραμμίζει τη δέσμευση του World Monuments Fund να διασφαλίσει ότι η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς συμβάλλει ενεργά στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου μέλλοντος. Η συμπερίληψη του Ιστορικού Μεταλλευτικού Τοπίου της Σερίφου στο πρόγραμμα Watch υποστηρίζει τις προσπάθειες για την προστασία αυτής της αξιοσημείωτης κληρονομιάς ως ενιαίου συνόλου, ενώ παράλληλα προωθεί την ανάπτυξη τουρισμού που ωφελεί και ενδυναμώνει την τοπική κοινωνία".

Η αίτηση από διεπιστημονική ομάδα

Έχουν περάσει σχεδόν εννέα μήνες από τη στιγμή που κατατέθηκε πρόταση από διεπιστημονική ομάδα, προκειμένου να περιληφθεί η Σέριφος, ειδικότερα η περιοχή του Μεγάλου Λιβαδιού και του Κουταλά, στο World Monuments Watch (WMW) 2025 ως μνημειακό τοπίο σε κίνδυνο. Η ζώνη αυτή περιλαμβάνει τουλάχιστον εννέα σημεία με προϊστορικές και κλασσικές αρχαιότητες και 23 νεότερα μεταλλευτικά μνημεία με κτήρια, σκάλες και σημεία φόρτωσης, στοές και γραμμές μεταφοράς ορυκτών. Αυτός ο πλούτος βρίσκεται στους όρμους του Μεγάλου Λιβαδιού, του Κουταλά, στα γύρω ακρωτήρια και λόφους. Καταλαμβάνει έκταση μεγαλύτερη των 1.000 στρεμμάτων όπου συγκεντρώνονται αρχαιολογικά τεκμήρια πολλών αιώνων μεταλλευτικής δραστηριότητας, η οποία κορυφώθηκε το τελευταίο ήμισυ του 19ου και το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα. Το αρχαιολογικό τοπίο συνδυασμένο με το φυσικό κυκλαδίτικο αγροτικό τοπίο συγκροτούν ένα μοναδικό σύνολο, κεφάλαιο της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας.

Η πρωτοβουλία επισήμαινε ότι η νοτιοδυτική Σέριφος αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά μνημειακά τοπία του Αιγαίου το οποίο χρήζει άμεσης προστασίας. Βασικές αιτίες είναι η ανεξέλεγκτη δόμηση τουριστικών εγκαταστάσεων, οι καταστροφές λόγω φυσικής φθοράς, η έλλειψη συντήρησης των μνημείων λόγω της ανυπαρξίας έργων αποκαταστάσεων και χρηματοδοτήσεων, όπως και το ελλιπές θεσμικό πλαίσιο.

Η πρωτοβουλία και η κατάθεση του φακέλου στο WMW 2025 υποστηρίχθηκε από το Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, το Ελληνικό Τμήμα TICCIH (Διεθνής Επιτροπή για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς) και τον Σύλλογο Μεγάλου Λιβαδιού Σερίφου.

Ποιο είναι το WMW (Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Μνημείων)

Το WMW (Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Μνημείων) είναι ένα διεθνές πρόγραμμα που συνδέει τη διατήρηση της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς με την παγκόσμια ευαισθητοποίηση και δράση. Κάθε δύο χρόνια, συγκεντρώνει υποστήριξη σε μέρη που έχουν ανάγκη και στους ανθρώπους που τα φροντίζουν, προβάλλοντας νέες προκλήσεις και τις κοινότητες παγκοσμίως που αξιοποιούν την κληρονομιά για να αντιμετωπίσουν τα κρίσιμα ζητήματα της εποχής μας. Το Παρατηρητήριο του 2025 θα περιλάβει 25 μέρη από όλο τον κόσμο, καθένα από τα οποία θα αφορά μια επείγουσα τοπική ιστορία με παγκόσμια σημασία.

Μέσω αυτής της πρωτοβουλίας, το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων (WMF), ένας από τους κορυφαίους ανεξάρτητους διεθνείς οργανισμούς για τα μνημεία, συνεργάζεται και ενισχύει τις τοπικές κοινωνίες και τις προσπάθειες για την ανάδειξη των τόπων τους. Έχει δε περιλάβει στις δράσεις του, από το 1965, περισσότερους από 700 αρχαιολογικούς τόπους σε 112 χώρες.