Η ασυδοσία της ανωνυμίας

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Σύρου κ. Δωροθέου Β'

(Εφημερίδα “ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ”, Σάββατο, 20 Σεπτ 2014)

«Θάρθη καιρός, πού θά ζωσθή ό τόπος με μιά κλω­στή», είναι μία από τις πλέον γνωστές προφητείες του Πατρο-Κοσμά του Αιτωλού, που μέχρι πρό τινος επιστεὺετο ότι εκπληρὼθηκε με την ανακάλυψη του τηλεφώνου, ενώ σήμερα θα προσθέταμε και το Διαδίκτυο, και μάλιστα σε μια πιο ρεαλιστική εκπλήρωση της συγκεκριμένης προφητείας, αφού η κλωστή, για την οποία μίλησε ο νεώτερος Ισαπόστολος και Άγιος της Ρωμιοσύνης, δεν είναι παρά οι οπτικές ίνες(=κλωστές), οι οποίες μεταφέρουν εκατομμύρια πληροφορίες, εκμηδενίζοντας χρόνο και αποστάσεις.

Το Διαδίκτυο έχει πλέον συνυφανθεί με κάθε τομέα και εκδήλωση της ατομικής και συλλογικής πραγματικότητας και έχει ανατρέψει ριζικά κατεστημένες ιδέες και μεθόδους ενημέρωσης, επικοινωνίας, παιδείας και καθημερινής πρακτικής, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να βιώνει η σημερινή ανθρωπότητα την τρίτη, κατά σειρά, μετά τη Γεωργική και τη Βιομηχανική, Επανάσταση, την Επανάσταση της Πληροφορικής, που άλλαξε το ρου της ιστορίας και το τρόπο θέασης της πραγματικότητας, προσφέροντας στον άνθρωπο απροσμέτρητες δυνατότητες και οδηγώντας τον ταυτόχρονα σε επικίνδυνες ατραπούς.

Φυσικά, η Εκκλησία, που πορεύτηκε πάντοτε διαλεκτικά μέσα στην ιστορία, προσλαμβάνοντας αλλά και μεταμορφώνοντας τον κόσμο, κυρίως σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης, είτε επρόκειτο τότε για την ρωμαϊκή παντοκρατορία είτε πρόκειται για τη σημερινή παγκοσμιοποίηση των αγορών και του ομοιόμορφου και ομοιότροπου τρόπου ζωής, αντιμετωπίζει θετικά και την εξέλιξη αυτή, θεωρώντας ότι έχει στη διάθεσή Της ένα ακόμη δώρο Θεού, ένα παγκόσμιο, πλέον, Άμβωνα, διά του οποίου και εκ του οποίου κηρύττεται ο λόγος της Σωτηρίας.

Από τη άλλη, η εξάπλωση του Διαδικτύου και των λεγόμενων μέσων κοινωνικής δικτύωσης, φαίνεται ότι βάθυναν ακόμα περισσότερο τον πλουραλισμό και τη δημοκρατία, αφού δόθηκε στο καθ` ένα η δυνατότητα, ανέξοδα και άκοπα, να καταθέτει τις ιδέες και τους προβληματισμούς του, τις πληροφορίες του και τους σχολιασμούς του.

Ταυτόχρονα, όμως, οξύνθηκαν ακόμα περισσότερο ο κιτρινισμός και η λασπολογία, η προπαγάνδα και η συκοφαντία, ο αποπροσανατολισμός και η παραπληροφόρηση, καθώς δόθηκε στον καθένα ένα ανεξέλεγκτο βήμα έκφρασης, ο μόνος περιορισμός του οποίου είναι η συνείδηση και η υπευθυνότητα του χρήστη.

Έτσι, διαπλέοντας τα αχανή ύδατα του Διαδικτύου, μπορούμε να διασταυρωθούμε με λαμπρές στιγμές ελεύθερου λόγου, ανεξάρτητης σκέψης και υγιούς αντιπαράθεσης, αλλά ταυτόχρονα προσπίπτουμε, ολοένα και συχνότερα, σε υφάλους μοχθηρίας, κακεντρέχειας και θρασυδειλίας, μεταμφιεσμένους σε «κριτικό έλεγχο».

Περιπλανώμενοι ανά τα ιστολόγια, άλλοτε βρισκόμαστε στον πυρήνα μιας επείγουσας και γι' αυτό πειστικής ανάγκης κριτικού σχολιασμού, και την αμέσως επόμενη στιγμή μπορεί να εκτοξευθούμε σ' ένα ζοφερό ποτάμι αμετροέπειας, παραπληροφόρησης, πνευματικής θολούρας, στο οποίο “κολυμπούν” διαταραγμένοι ψυχισμοί, προβληματικές προσωπικότητες, άνθρωποι στερημένοι και στερητικοί, χειραγωγημένοι και χειραγωγοί.

O κριτικός Λι Σίγκελ, στο βιβλίο του «Ενάντια στη μηχανή: το να είσαι άνθρωπος στην εποχή του ηλεκτρονικού όχλου» σημείωνε ότι «Οι χρήστες του Ιντερνετ γενικά, και οι μπλόγκερ ειδικότερα, κατοικούν σε έναν εντελώς απομονωμένο κόσμο, μέσα στον οποίο οι άλλοι άνθρωποι υπάρχουν ως φασματικές μορφές που λαμβάνουν υπόσταση και ύπαρξη μέσω της ιδέας που έχουν οι χρήστες ή οι μπλόγκερ γι' αυτούς». Είναι μια σκέψη που εξηγεί την ασύστολη ρητορική του μίσους που ενσκήπτει σε πολλά ιστολόγια-δοχεία, όπου μετακενώνεται κάθε λογής εμπάθεια, εκφάνσεις μιας κατ' όνομα «ελευθερίας» στο όνομα της ανωνυμίας, που απειλεί τη διανοητική και την ψυχική μας υγεία.

Έτσι, πολλοί είναι αυτοί, που διερωτώνται αν και κατά πόσο είναι ελεύθερος να γράφει κανείς ό, τι θέλει στο Διαδίκτυο, σπιλώνοντας πρόσωπα και υπολήψεις ζωντανών και νεκρών, παραβιάζοντας κάθε κανόνα ηθικής δεοντολογίας, ανθρώπινης ευπρέπειας, και, βεβαίως, τον νόμο. Αν και κατά πόσο είναι δείγμα «αδούλωτου φρονήματος» και «ορθόδοξης ομολογίας» η ασύστολη υβρεολογία, η διακίνηση κάθε εξωφρενικής διαβολής και συκοφαντίας, αν και κατά πόσο έχει νόημα η ελευθερία, χωρίς την ευθύνη,που της αναλογεί, για την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αυτής ταύτης της αληθείας, που βεβηλώνεται υπό τη σκέπη της ανωνυμίας ή της ψευδωνυμίας...

Και σε τι μπορεί, άραγε, να εξυπηρετεί σήμερα η ανωνυμία, που θα μπορούσε α δικαιολογηθεί μόνο για λόγους προστασίας του χρήστη από μια αυταρχική και κακόβουλη εξουσία;

Όταν η ανωνυμία δεν λειτουργεί προστατευτικά, και είναι ελάχιστες οι τέτοιου είδους και μορφής περιπτώσεις, λειτουργεί κατά λογική αναγκαιότητα καταχρηστικά, κατά τρόπο μισάνθρωπο και μισαλλόδοξο, καταπατώτας κάθε κανόνα δημοκρατίας και ηθικής, στοχεύοντας στην καταρράκωση προσώπων και θεσμών, οι οποίοι δεν μπορούν να υπερασπιστούν την αξιοπρέπειά τους και να διεκδικήσουν το δίκιο τους, γιατί, όπως ανέφερε και ο Σωκράτης στην “Απολογία” του, “δεν είναι δυνατόν ούτε να φέρουν κανέναν απ' αυτούς στο δικαστήριο, ούτε να τον βγάλουν ψεύτη, αλλά είναι αναγκασμένοι να απολογούνται σα να μάχονται με σκιές και να ρωτάνε χωρίς να απαντάει κανείς”.

Δεν ήταν, βεβαίως, αυτός ο σκοπός όσων οραματίστηκαν, υλοποίησαν και προώθησαν το διαδίκτυο. Βρισκόμαστε, όμως, στην αρχή μιας νέας πραγματικότητας και είναι φυσικό να επισημαίνονται τέτοιες παραβατικές συμπεριφορές, υπό το κάλυμμα και την επίκληση της υπεράσπισης του Λαού, του Έθνους, της Ορθοδοξίας από κινδυνους,που ελλοχεύουν παντού.

Η ασυδοσία της ανωνυμίας, σίγουρα, δεν θα διαρκέσει για πολύ, αλλά, αργά ή γρήγορα θα πρυτανεύσει η λογική και η νομιμότητα θα επιβληθεί.

Ως τότε, αναπόφευκτα οι θρασύδειλοι θα βυσσοδομούν και οι έντιμοι θα υπομένουν...

Και θα αναμένουν τη στιγμή, που τα ηλεκτρονικά απορρίμματα θα βρουν τη θέση τους στην ηλεκτρονική χωματερή!"