Ένας οικισμός που πάγωσε στον χρόνο

Αξιόλογα ευρήματα και γνώσεις για την ζωή των αρχαίων κατοίκων της Ζαγοράς έφερε στο φως το ανασκαφικό έργο της Αυστραλιανής αποστολής στο νησί της Άνδρου με επικεφαλής τις καθηγήτριες Margaret Miller και Lesley Beaumont του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ και τον υποδιευθυντή του Αυστραλιανού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Αθήνα, Σταύρου Πασπαλά.

Σημειώνεται ότι το 2013 ξεκίνησε η προσπάθεια διαλεύκανσης του μυστηρίου της ξαφνικής εγκατάλειψης του γεωμετρικού οικισμού της Ζαγοράς κατά τον 9ο αιώνα π.Χ., ενώ βρισκόταν σε ιδιαίτερη άνθιση. Ειδικότερα, έγιναν τομές σε κτίσματα και σε ελεύθερους χώρους και υπήρξαν σημαντικά αποτελέσματα που επιβεβαιώνουν την πυκνή κατοίκηση μέσα στα τείχη του οικισμού και την υποπρωτογεωμετρική και την γεωμετρική και την ύστερη γεωμετρική περίοδο.

Ολοκλήρωση του φετινού ανασκαφικού έργου

Οι φετινές ανασκαφές ολοκληρώνονται την πρώτη ημέρα του Νοεμβρίου για να αρχίσει η προστατευτική κάλυψη των τομών, μέχρι την επόμενη χρονιά που θα συνεχιστούν οι εργασίες, αφού υπάρξουν οι απαραίτητες επιχορηγήσεις.

Το Σάββατο 25 Οκτωβρίου, οι αρχαιολόγοι θα ξεναγήσουν όσους ενδιαφέρονται στον αρχαιολογικό χώρο και λίγο πριν φύγουν για την πατρίδα τους, την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου θα πραγματοποιήσουν ενημερωτική εκδήλωση στο Δημοτικό Θέατρο της Άνδρου. Η συνάντηση είναι προγραμματισμένη για τις 10:00 στο ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας στον κεντρικό δρόμο από Σταυροπέδα προς Κόρθι. Στη συνέχεια, θα πραγματοποιηθεί πεζοπορία, συνοδεία μελών της προσπάθειας για τα μονοπάτια της Άνδρου “Andros Routes”, στο μονοπάτι που οδηγεί στον οικισμό της Ζαγοράς. Μια σύντομη διαδρομή προς τον αρχαιολογικό χώρο και το φυσικό οχυρό-οροπέδιο της Ζαγοράς. Υπέροχο αγροτικό τοπίο και μαγευτική θέα προς τη δυτική ακτογραμμή, μια ιδανική βόλτα για το ηλιοβασίλεμα.

Όπως αναφέρθηκε σε ρεπορτάζ του κρατικού αυστραλιανού δικτύου της SBS, ο οικισμός της Ζαγοράς εγκαταλείφθηκε εσπευσμένα από τους κατοίκους της κατά τον 8ο αιώνα π.Χ, ενώ άκμαζε στο θαλάσσιο εμπόριο, στη γεωργία και τη βιομηχανία. Σε δηλώσεις της, η κ. Μίλερ είχε τονίσει ότι ο χρόνος στη Ζαγορά έχει παγώσει, όπως και στην Πομπηία. Η ανασκαφή και τα ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου της Ζαγοράς, του καλύτερα διατηρημένου οικισμού της Γεωμετρικής Περιόδου, παρέχουν σημαντικά στοιχεία για την τότε ζωή στο Αιγαίο.

Άνδρος Διαδρομές

Ο μη κερδοσκοπικός φορέας Ερευνητικό Κέντρο Άνδρου ιδρύθηκε το 2009 και ασχολείται με έρευνα και δράσεις προστασίας και ανάδειξης του περιβάλλοντος και πολιτισμού της Άνδρου. Στο πλαίσιο των δράσεων “Andros Routes” η ομάδα ασχολείται με την καταγραφή, συντήρηση και ανάδειξη των παλαιών πεζοπορικών διαδρομών του νησιού, καθώς και την καταγραφή της προφορικής ιστορίας. Ζει, μελετά, περπατά, κολυμπά και ερευνά συνειδητοποιώντας καθημερινά τη σημασία του νησιού, της φύσης και του πολιτισμού του. Μέσα από το έργο της, συνδυάζει έρευνα και δράσεις, δημιουργικές και ψυχαγωγικές, αναγνωρίζοντας πως ο τουρισμός μπορεί να ωφελήσει αν εξελιχθεί με μέτρο και σωστή διαχείριση. Παράλληλα, προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες υποστήριξης πεζοπορικού τουρισμού στην Άνδρο με οφέλη για την τοπική κοινωνία. Βασική επιδίωξή της είναι η εμπλοκή κατοίκων, τοπικών φορέων, ερευνητών, επισκεπτών και επιχειρηματιών του τουρισμού για την ενίσχυση της προσπάθειας.

Τα μονοπάτια αποτελούν κομμάτι της μακρόχρονης ιστορίας του ανθρώπου στην Άνδρο, ένα πολύτιμο πόρο για την κοινωνία του νησιού κι ένα μέσο για τουρισμό ήπιο βιώσιμο και με σύνεση. Οι παλαιές διαδρομές, λιθόστρωτες οδοί και μονοπάτια της Άνδρου όπως και κάθε τόπου με αδιάλειπτη ιστορική πορεία από την αρχαιότητα, αποτελούν ίχνη της ανθρώπινης παρουσίας στο χώρο. Με τον πιο εύγλωττο τρόπο μαρτυρούν τη σχέση ανθρώπου και φύσης ανά τους αιώνες, την ιδιαίτερη κουλτούρα.

Στην εποχή μας οι περιοχές της υπαίθρου παγκοσμίως και ιδιαίτερα ο νησιωτικός χώρος εναποθέτουν το μέλλον τους στον τουρισμό συχνά χάνοντας αντί να αναδεικνύουν τις ιδιαιτερότητες τους. Η προσπάθεια του Andros Routes στοχεύει στην ανακάλυψη, ανάδειξη και με σεβασμό και δημιουργικότητα διατήρηση του πολύτιμου φυσικού περιβάλλοντος και ανθρωπογενούς τοπίου της Άνδρου.

Ανάδειξη παλαιών πεζοπορικών διαδρομών

Αναλυτικότερα, βασικός άξονας της ομάδας αποτελεί η υποστήριξη πολυεπιστημονικής έρευνας και δράσεων για το περιβάλλον και τον πολιτισμό της Άνδρου και συγκεκριμένα α) η χαρτογράφηση στοιχείων του αγροτικού τοπίου της Άνδρου, β) η καταγραφή προφορικής ιστορίας, γ) η καταγραφή χλωρίδας, πανίδας, γεωλογίας. Μεταξύ άλλων, επιδιώκεται η καταγραφή, συντήρηση και ανάδειξη των παλαιών πεζοπορικών διαδρομών του νησιού και η προώθηση της χρήσης τους σε ενδιαφερόμενους φορείς και ιδιώτες. Τέλος, στόχος των μελών είναι η υλοποίηση συναφών ενημερωτικών, δημιουργικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων για κατοίκους και επισκέπτες της Άνδρου, όπως ενημερωτικές ημερίδες και εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης, θεματικές ξεναγήσεις και πεζοπορίες, εθελοντικές δράσεις

Το όλο εγχείρημα βασίζεται κυρίως στην εθελοντική εργασία των ερευνητών και μελών του διοργανωτή φορέα και στην υποστήριξη ιδιωτών και φορέων.

Σημειώνεται μάλιστα ότι εξελίσσεται η συστηματική χαρτογράφηση όλων των διαδρομών του νησιού, σε συνεργασία με τοπικούς φορείς. Το καταγεγραμμένο μέχρι σήμερα δίκτυο ξεπερνά τα 150 χλμ. και υπάρχουν ακόμη πολλές διαδρομές.

Αξιοποιώντας τις σημαντικές γνώσεις που λαμβάνει από το σεμινάριο σχετικά με τις προδιαγραφές ποιότητας των πεζοπορικών διαδρομών από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ορειβατικών Συλλόγων, από το φθινόπωρο του 2013 μέχρι σήμερα η ομάδα πραγματοποιεί συστηματική καταγραφή και εντοπισμό των αναγκών καθαρισμού και επεμβάσεων στις πεζοπορικές διαδρομές της Άνδρου.

Δίνεται έμφαση στο ήδη σηματοδοτημένο δίκτυο αλλά και διαδρομές συνδετικές μεταξύ μη συνδεδεμένων διαδρομών (και κυρίως οι συνδέσεις των μονοπατιών του βορείου με το κεντρικό τμήμα του νησιού). Εντοπίζονται οι ελλείψεις στη σήμανση, ζητήματα ασφαλείας και άλλα, με βάση τις προδιαγραφές του Ευρωπαϊκού Σήματος Ποιότητας (Leading Quality Trails-Best of Europe).