O φάκελος υποψηφιότητας είναι η αποτύπωση του οράματος μιας πόλης

Σύμφωνα με τις τελευταίες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Ελλάδα (μαζί με τη Ρουμανία) θα αναδείξουν τις δυο Πολιτιστικές Πρωτεύουσες για το 2021.

Συγκεκριμένα, μια ευρωπαϊκή ομάδα από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, μέσα από διαδικασίες που ορίζονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα κρίνει τις υποψηφιότητες που θα υποβληθούν από κάθε χώρα και θα επιλέξει μια Πολιτιστική Πρωτεύουσα από την κάθε χώρα. Ο πλήρης φάκελος θα πρέπει να υποβληθεί δέκα μήνες μετά την επίσημη πρόσκληση ενδιαφέροντος η οποία αναμένεται να γίνει στο αμέσως επόμενο διάστημα. Η επίσημη ανακήρυξη θα γίνει μέχρι τα τέλη του 2016.
Η προετοιμασία το τελικού φακέλου αποτελεί εξαιρετικά επίπονη και λεπτομερή διαδικασία,

που απαιτεί πλήρως τεκμηριωμένα στοιχεία τα οποία να αποδεικνύουν την ικανότητα της πόλης να διοργανώσει ένα θεσμό με διεθνή διάσταση. Οικονομικά, οργανωτικά, τεχνικά και, φυσικά, καλλιτεχνικά και πολιτιστικά κριτήρια πρέπει να συμπεριληφθούν με τρόπο απολύτως εμπεριστατωμένο. Πρόκειται για μια διαδικασία που απαιτεί ομάδες εργασίας με συμμετοχή του τοπικού δυναμικού, ταχύτητα, συντονισμό και ισχυρή πολιτική βούληση.

Με την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης προετοιμασίας του φακέλου υποψηφιότητας η πόλη έχει κάνει ένα πολύ σημαντικό βήμα στη σκληρή άμιλλα των πόλεων (ήδη αρκετές έχουν εκδηλώσει την πρόθεσή τους), κερδίζοντας χρόνο και κατέχοντας κρίσιμες πληροφορίες, ώστε η προετοιμασία του τελικού φακέλου να γίνει σε ασφαλές έδαφος.

Τα στοιχεία αφορούν στον προϋπολογισμό, τις κατανομές των ποσών στους διάφορους τομείς, την επικοινωνιακή στρατηγική, την αναζήτηση των πόρων (χρηματοδοτήσεων και χορηγιών), την ανάπτυξη τουριστικής πολιτικής, τους τρόπους κινητοποίησης και συμμετοχής του τοπικού δυναμικού, τον εθελοντισμό, τη διοικητική δομή του οργανισμού που θα αναλάβει τη διοίκηση και κάθε άλλη πληροφορία που παρέχει μια όσο τον δυνατόν πιο διάφανη και αντικειμενική εικόνα του όλου εγχειρήματος.
Αξίζει πάντως να τονιστεί ότι στα πρόσφατα κριτήρια επιλογής, πέρα από τη θετική προσμέτρηση των εκδηλώσεων που διασφαλίζουν την πολυμορφία του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού και τη συμβολή της πόλης σε αυτόν, αναδεικνύεται σε κεντρικό κριτήριο η ενίσχυση δράσεων που θα έχουν μακροπρόθεσμη επίδραση στην ανάπτυξη της πόλης και αυτό αφορά έργα υποδομής και μόνιμους θεσμούς.

Αναμφισβήτητα μια πόλη που αναλαμβάνει ένα τέτοια θεσμό έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει και να αναδείξει εξαιρετικά αποτελεσματικά το διεθνές προφίλ της και πριν απ’ όλα, να αποδείξει ότι ο πολιτισμός είναι μια διαδικασία όχι πολυτέλειας και σπατάλης, αλλά κοινωνική, αναπτυξιακή και καταλυτική, ιδιαίτερα στην τόσο δύσκολη και σύνθετη εποχή μας.

Η σωστή προετοιμασία του φακέλου υποψηφιότητας απαιτεί όχι μόνο σημαντικά κονδύλια και εξειδικευμένες γνώσεις, αλλά και μια προσέγγιση του πολιτισμού ως εργαλείου τοπικής οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Ο φάκελος υποψηφιότητας δεν είναι ένα τεχνοκρατικό κείμενο, αλλά η αποτύπωση του οράματος μιας πόλης και κυρίως, των πολιτών της.

Αναφέρουμε κάποια χαρακτηριστικά του διαγωνισμού με τους νέους κανόνες: 1) Ο τίτλος απαιτεί τη διοργάνωση εκδηλώσεων, σχεδιασμένων ειδικά για το έτος του τίτλου με έντονη την ευρωπαϊκή διάσταση. 2) Ο τίτλος δεν απονέμεται για την ιστορία μιας πόλης ή την υπάρχουσα καλλιτεχνική της δραστηριότητα. 3) Η αξιολόγηση γίνεται με βάση το όραμα της πόλης και το προτεινόμενο πρόγραμμα για το συγκεκριμένο έτος. 4) Η πόλη πρέπει να έχει μακροχρόνια στρατηγική ανάπτυξης με κύριο άξονα τον πολιτισμό. 5) Η διαχείριση του τίτλου πρέπει να διέπεται από διαφάνεια, ορθή οικονομική διαχείριση, ανεξαρτησία από τις πολιτικές αρχές, σταθερότητα των προϋπολογισμών, καθώς και απασχόληση ατόμων με σχετικά προσόντα. 6) Η προετοιμασία πρέπει να έχει έντονη εμπλοκή των κατοίκων και των καλλιτεχνών τόσο της πόλης, όσο και της περιοχής.

Η διαγωνιστική διαδικασία για την απονομή του τίτλου του 2021 πρέπει να ξεκινήσει τουλάχιστον 6 χρόνια νωρίτερα, δηλαδή εντός του 2015. Η σοβαρή προετοιμασία μιας πόλης πρέπει να έχει ξεκινήσει τουλάχιστον 12 μήνες νωρίτερα. Τα οφέλη της συμμετοχής σε αυτόν τον διαγωνισμό είναι πολλά. Μάλιστα έχει αποδειχθεί ότι ακόμα και οι μη πετυχημένες υποψηφιότητες - εάν έχουν γίνει με σωστή προετοιμασία - αποφέρουν πολλαπλά οφέλη και επιστροφή της επένδυσης που έκανε μια πόλη.

Ο θεσμός της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας δεν είναι η λύση για μία πόλη, αλλά ένα σπουδαίο εργαλείο που στα σωστά χέρια και δομημένα μυαλά μπορεί να αποφέρει τεράστια πνευματικά και υλικά οφέλη στην περιοχή.