Τέλος στα χαράτσια της ΑΕΠΙ

Ανάσα για τις επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος, σε ότι αφορά στην ετσιθελική επιβολή χαρατσιού από την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΑΕΠΙ), με την επιβολή προστίμων βάσει των παραβάσεων που βεβαίωνε η εταιρεία.

Η νομιμοποίηση ή όχι της εταιρείας στην επιβολή προστίμων, αποτέλεσε συχνά αντικείμενο καταγγελιών τόσο εκ μέρους των δημιουργών καλλιτεχνών που εκπροσωπεί, σχετικά με τους αδιαφανείς καταμερισμούς των ποσοστών που τους αποδίδονται για την χρήση των έργων τους, όσο και εκ μέρους των επιχειρηματιών στους οποίους επιβάλλεται είτε το χαράτσι των προστίμων είτε δημιουργούνται κωλύματα ως προς την αδειοδότηση για χρήση μουσικών οργάνων.

Μία απόπειρα τερματισμού του ασύδοτου ρόλου της ΑΕΠΙ επιχειρεί το υπουργείο Εσωτερικών, σε ότι αφορά στους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων, σύμφωνα με εγκύκλιο του που ακυρώνει τη δικαιοδοσία της συγκεκριμένης ιδιωτικής εταιρείας για βεβαίωση παραβάσεων, αρμοδιότητα που νομιμοποιείται μόνο για δημόσιες αρχές.

Με την εγκύκλιο του το υπουργείο Εσωτερικών ανακαλεί προηγούμενη απόφαση της διευθύντριας Οργάνωσης και Λειτουργίας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με την οποία παρεχόταν νομιμοποίηση στην ΑΕΠΙ για επιβολή κυρώσεων σε παραβάσεις που οι ελεγκτές της διαπίστωναν κατά τους ελέγχους τους στις επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος.

Κατόπιν κατάθεσης, εκ μέρους της διεύθυνσης Οργάνωσης και Λειτουργίας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σχετικού ερωτήματος στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους για την αρμοδιότητα ή μη της ΑΕΠΙ αποστολής στους δήμους των αναφορών της για βεβαιωμένες παραβάσεις προκειμένου να επιβληθούν κυρώσεις, υπήρξε σχετική γνωμοδότηση από το αρμόδιο νομικό όργανο όπως και ανάλογη έκθεση ελέγχου του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, βάσει των οποίων κρίθηκε μη σύννομη η διαδικασία και συντάχθηκε η εγκύκλιος του υπουργείου που απεστάλη στους Δήμους της χώρας.

Η εγκύκλιος

Όπως συγκεκριμένα αναφέρεται στην εγκύκλιο του υπουργείου «Από τη Διεύθυνση Οργάνωσης και Λειτουργίας Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, υποβλήθηκε στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους το ερώτημα «αν οι αναφορές της εταιρείας Α.Ε.Π.Ι. Α.Ε. που αποστέλλονται στους δήμους της χώρας, με τις οποίες ”διαπιστώνονται” από υπαλλήλους της παραβάσεις των διατάξεων του ν.2121/1993, λαμβάνονται υπόψη προκειμένου να επιβληθούν, από τους δήμους της χώρας, οι διοικητικές κυρώσεις που προβλέπονται στο πδ 180/1979 και στην Αστυνομική Διάταξη 3/1996 ή αποστέλλονται στα καθ’ ύλην αρμόδια ελεγκτικά όργανα ως αναρμοδίως αποσταλείσες».

Επί του ερωτήματος, εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 293/2015 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, σύμφωνα με την οποία «…η εξουσία του ελέγχου της νόμιμης λειτουργίας των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, ως κατεξοχήν δημόσια εξουσία και έκφραση κρατικής κυριαρχίας, ασκείται, δια της αρμόδιας αρχής, μόνο από το κράτος (και τα ν.π.δ.δ., που και αυτά είναι αποκεντρωμένες καθ’ ύλη κρατικές υπηρεσίες) και όχι από ιδιώτες ή ν.π.ι.δ.. Ερμηνευόμενη υπό το φως των συνταγματικών αυτών διατάξεων, η διάταξη….σύμφωνα με την οποία οι νομίμως αναγνωρισμένοι ΟΣΔ, μπορούν να ενεργούν, με τη σύμπραξη της δημόσιας αρχής, τους αναγκαίους ελέγχους για την διαπίστωση της προσβολής ή μη των δικαιωμάτων των πνευματικών δημιουργών, που εκπροσωπούν, έχει την έννοια ότι, απλές διαπιστώσεις παραβίασης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, που γίνονται από μόνα τα όργανα αναγνωρισμένων από το νόμο ΟΣΔ, χωρίς την συμμετοχή κατά τον έλεγχο αρμόδιου κρατικού οργάνου…, το οποίο να βεβαιώνει όλα τα στοιχεία του ελέγχου αυτού (τόπος, χρόνος, διενεργήσας τον έλεγχο κλπ.) και τις διαπιστώσεις του με τη σύνταξη σχετικής έκθεσης, μόνον ως απλή καταγγελία ενδιαφερομένου ιδιώτη προς την αρμόδια διοικητική αρχή μπορεί να θεωρηθεί….και όχι ως πράξη αρμόδιου διοικητικού οργάνου περί διαπίστωσης τέλεσης παράβασης, που εκδόθηκε στα πλαίσια σύνθετης διοικητικής ενέργειας, η οποία αποσκοπεί στην έκδοση ή μη (εκτελεστής) πράξης επιβολής διοικητικών κυρώσεων ή, γενικότερα, (εκτελεστής) διοικητικής πράξης, δυσμενούς για τον διοικούμενο.

Συνεπώς, η καταγγελία αυτή των οργάνων των ΟΣΔ εκτιμάται και αξιολογείται από την αρμόδια αρχή ως απλό πραγματικό στοιχείο, το περιεχόμενο του οποίου χρήζει απόδειξης και επιδέχεται ανταπόδειξη».

Σε ότι αφορά στην Έκθεση Ελέγχου από τον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, η οποία εκδόθηκε κατόπιν υποβληθείσας καταγγελίας, αναφέρεται μεταξύ άλλων πως «Οι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων όπως η Α.Ε.Π.Ι. Α.Ε. δεν αποτελούν δημόσια όργανα και κατά συνέπεια δεν μπορούν να βεβαιώνουν διοικητικές παραβάσεις σχετικά με την τήρηση των όρων και προϋποθέσεων λειτουργίας Καταστημάτων Υγειονομικού Ενδιαφέροντος. Επιπλέον οι “εκθέσεις ελέγχου” που φέρεται να εκδίδει η Α.Ε.Π.Ι. Α.Ε. ή κάθε άλλος Ο.Σ.Δ., ή κάθε σχετικό έγγραφο με το οποίο διαπιστώνεται η αναπαραγωγή μουσικών έργων δημιουργών που αντιπροσωπεύονται από αυτούς, δεν συνιστά ικανή και αναγκαία προϋπόθεση για την ανάκληση της άδειας μουσικής και πολύ λιγότερο της άδειας λειτουργίας του ελεγχόμενου Κ.Υ.Ε. και πρέπει να εκτιμάται και να αξιολογείται από την αρμόδια Αρχή μόνο ως απλό πραγματικό στοιχείο, το περιεχόμενο του οποίου χρήζει απόδειξης και επιδέχεται ανταπόδειξης».

Βάσει αυτών των δύο δεδομένων, η σχετική απόφαση που είχε εκδοθεί από την διευθύντρια Οργάνωσης και Λειτουργίας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κ. Γιαβή κρίνεται ως «ανακριβής και εσφαλμένη, δεδομένου ότι αποδίδει στη “βεβαίωση” των Ο.Σ.Δ. χαρακτήρα δεσμευτικού εγγράφου για τους Ο.Τ.Α., η δε αναφορά σε συνοδεία εισαγγελικής παραγγελίας ή αστυνομικής απαγόρευσης αφενός είναι ασαφής, αόριστη και ακατανόητη, αφετέρου είναι ανακριβής, δεδομένου ότι η σχετική νομική διάταξη….αναφέρεται στον τρόπο διενέργειας ελέγχου, ο οποίος πρέπει να διεξάγεται με τη σύμπραξη της δημόσιας Αρχής από δημόσιο όργανο επιτόπου και όχι στο περιεχόμενο ή στα συνημμένα έγγραφα βεβαίωσης του Ο.Σ.Δ..

Επισημαίνεται ότι το ως άνω έγγραφο εκδόθηκε από την κ. Γιαβή παρά την σαφή, ρητή και ομόφωνη αντίρρηση των υπ’ αυτής υπηρεσιακών παραγόντων σχετικά με τα διαλαμβανόμενα σε αυτό”. Με την Έκθεση Ελέγχου του ΓΕΔΔ, προτείνεται, μεταξύ άλλων, η ανάκληση του…εγγράφου…»

Διευκρινίζεται δε πως «Για την επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε Καταστήματα Υγειονομικού Ενδιαφέροντος λόγω καταστρατήγησης των διατάξεων του ν. 2121/1993 (ΦΕΚ Α’ 25), απαιτείται βεβαίωση παράβασης από δημόσια Αρχή και όχι από ιδιώτη…., με την οποία βεβαιώνονται όλα τα στοιχεία του ελέγχου (τόπος, χρόνος, διενεργήσας τον έλεγχο κλπ), καθώς και έστω και ενδεικτική παράθεση των τίτλων των μουσικών συνθέσεων και των επωνυμιών των παραγωγών εταιρειών που εκτελέστηκαν δημόσια».

Ειδική αναφορά γίνεται και στο θέμα χορήγησης αδειών μουσικών οργάνων, για το οποίο αποσαφηνίζεται πως «α) Οι δήμοι δεν μπορούν να ορίζουν με κανονιστικές αποφάσεις τους τη χρονική διάρκεια των αδειών χρήσης μουσικών οργάνων, αφού αυτή έχει οριστεί ως αορίστου διαρκείας ήδη από το 2011, κατά τα οριζόμενα στην Κ.Υ.Α……, εκτός αν ο ενδιαφερόμενος αιτηθεί μικρότερη διάρκεια. β) Η χρονική ισχύς της άδειας χρήσης μουσικών οργάνων είναι ανεξάρτητη από την άδεια που αφορά στα πνευματικά δικαιώματα που χορηγείται από Ο.Σ.Δ.. Περαιτέρω, η ανάκληση άδειας χρήσης μουσικών οργάνων με μόνη τη λήξη της άδειας δημόσιας εκτέλεσης μουσικών συνθέσεων, δεν βρίσκει έρεισμα στην κείμενη νομοθεσία. Κατόπιν των ανωτέρω, παύει να ισχύει η αριθ. πρωτ. 57904/7.12.2007 εγκύκλιός μας».

Αναγκαιότητα να καθαρίσει το τοπίο

Η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, επεχείρησε την ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας 2014/26 της Ε.Ε. για τη συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων καθώς και τη χορήγηση πολυεδαφικών αδειών για επιγραμμικές χρήσεις μουσικών έργων στην εσωτερική αγορά ενώ εισήγαγε και νέους κανόνες για τη βελτίωση της λειτουργίας των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης και προστασίας, με γνώμονα την αρχή της διαφάνειας στη διαχείριση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων και σκοπό τη διασφάλιση υψηλού επιπέδου λογοδοσίας.

Ως αρχική σπασμωδική κίνηση έναντι των επερχόμενων αλλαγών και της μεταβολής του τοπίου δραστηριοποίησης της ΑΕΠΙ, το Δ.Σ. της εταιρείας αποφάσισε την μεταφορά της έδρας της στην Κύπρο, απόφαση που μετά την γνωστοποίηση της και λόγω καταστολής των αντιδράσεων που προκλήθηκαν, ανακλήθηκε.

Σύμφωνα με το νέο νομοθέτημα η ανώνυμη εταιρεία ΑΕΠΙ, που έχει τη διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών καλλιτεχνών, οφείλει να μετατραπεί σε Οργανισμό Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ) και να διαθέτει εποπτικό συμβούλιο, στο οποίο θα συμμετέχουν οι δικαιούχοι και το οποίο θα παρακολουθεί τις δραστηριότητες και τις ενέργειες των φυσικών ή νομικών προσώπων που διαχειρίζονται τις επιχειρηματικές δραστηριότητες του οργανισμού, εξέλιξη που συνάντησε την άρνηση της ΑΕΠΙ.

Πολλές είναι οι ενστάσεις που συχνά έχουν διατυπωθεί σχετικά με το κατά πόσον είναι δίκαιος ο τρόπος διανομής των ποσοστών των εσόδων επί των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών, οι οποίοι εξέφρασαν την έκπληξη και την αντίδραση τους για την πρόθεση μεταφοράς της ετιαρείας στην Κύπρο, με τον Σύλλογο Μουσικοσυνθετών και Στιχουργών Ελλάδας «Μέτρον», μέλος της ΑΕΠΙ, να διατυπώνει πως «Είναι αδιανόητο τα δικαιώματα της ελληνικής μουσικής να μεταφέρονται εκτός Ελλάδας και να τα διαχειρίζεται πλέον μία κυπριακή εταιρεία εκτός ελληνικού δικαίου. Είναι ολοφάνερο ότι η ενέργεια αυτή της ΑΕΠΙ συμβαίνει ώστε να αποφύγει την εφαρμογή του ελληνικού νόμου που ελπίζουμε σύντομα να έρθει προς ψήφιση στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Ο νέος νόμος για πρώτη φορά επιχειρεί να βάλει τάξη στη συλλογική διαχείριση στην Ελλάδα και να εξορθολογίσει-εξυγιάνει τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης (ΟΣΔ)».