Άνοιξε ο διάλογος για τη συνταγματική αναθεώρηση

Με ζητούμενο το «πέρασμα σε μια νέα μεταπολίτευση», ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, κατέθεσε τις προτάσεις της κυβέρνησης για τη συνταγματική αναθεώρηση, ανοίγοντας τον πολιτικό και κοινωνικό διάλογο επί των συγκεκριμένων θεμάτων που συνοψίζονται σε πέντε βασικούς άξονες δημοκρατικών τομών.

Στο προαύλιο της Βουλής, με απουσία όλων των αρχηγών των κομμάτων της αντιπολίτευσης, πλην του Β. Λεβέντη, παρουσίασε ο πρωθυπουργός τις προτάσεις του για την αναθεώρηση του συντάγματος, επιλέγοντας σημειολογικά την επέτειο της αποκατάστασης της δημοκρατίας.

Σε πέντε άξονες κινήθηκαν οι προτάσεις της συνταγματικής αναθεώρησης, που αφορούν στη συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής, την «εποικοδομητική» ψήφο δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης, την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από διευρυμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία ή αλλιώς από τον λαό, την οκταετή θητεία των βουλευτών, την κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας και τη διενέργεια Δημοψηφισμάτων με λαϊκή πρωτοβουλία.

Όλα τα ανωτέρω αποτελούν στοιχεία του νέου ξεκινήματος, για το οποίο έκανε λόγο ο Αλ. Τσίπρας, «Για την επαναθεμελίωση της δημοκρατίας, την διεύρυνση των ελευθεριών και της λαϊκής παρέμβασης. Για την ενίσχυση των κοινοβουλευτικών θεσμών πέρα και έξω από τις δουλείες του πελατειακού κράτους και των μηχανισμών του. Για την αποτελεσματική προστασία και διεύρυνση των κοινωνικών δικαιωμάτων σε μια κοινωνία που έχει δεχτεί αλλεπάλληλα χτυπήματα από την πολιτική της λιτότητας. Για την οικοδόμηση νέων θεσμών λαϊκής συμμετοχής και διαβούλευσης που θα παράξουν από την αρχή την έννοια του κοινού συμφέροντος, του κοινού καλού».

Η πολιτική ανασυγκρότηση της χώρας, στην οποία προσβλέπει ο πρωθυπουργός, ανοίγοντας τη συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση, αποτελεί ενέργεια η οποία επιβλήθηκε και από τις «ευθύνες του πολιτικού συστήματος για την οικονομική και ηθική χρεοκοπία», οι οποίες «είναι τεράστιες», όπως τόνισε, σημειώνοντας πως «ο μόνος τρόπος για να βγούμε από την κρίση, μια και καλή, είναι να τελειώνουμε με το παλιό. Να τελειώσουμε με αυτά που μας έφτασαν έως εδώ. Και πρώτα από όλα, να αλλάξουμε αυτό το κράτος».

Η διαδικασία της διαβούλευσης

Η αναθεωρητική διαδικασία κινείται «στο πνεύμα των συνταγματικών επιταγών, διευρύνει και εξασφαλίζει την λαϊκή νομιμοποίηση της», ανέφερε ο πρωθυπουργός, επισημαίνοντας πως η διαδικασία αυτή «θα εμπλέκει, θα οργανώνει, θα κινητοποιεί τους πολίτες».

Υπό αυτό το σκεπτικό θα λειτουργήσει η διαβούλευση για τη συνταγματική αναθεώρηση, κινούμενη σε συγκεκριμένο πλαίσιο ενεργού συμμετοχής των πολιτών.

Το Σεπτέμβριο θα ανακοινωθεί η σύνθεση μιας οργανωτικής επιτροπής που θα αναλάβει την διεξαγωγή μιας πλατιάς, ανοιχτής διαδικασίας διαλόγου σε πανεθνική κλίμακα.

Σε πρώτη φάση θα ξεκινήσουν συζητήσεις για την αναθεώρηση σε όλους τους δήμους της χώρας με τη συμμετοχή επιστημονικών και κοινωνικών φορέων, κινήσεων πολιτών και συλλογικοτήτων αλλά και μεμονωμένων πολιτών, με την βοήθεια και τη στήριξη της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Σε δεύτερη φάση, τα συμπεράσματα από την δημόσια αυτή θα συγκεντρωθούν με την διοργάνωση 13 συνελεύσεων σε κάθε περιφέρεια της χώρας.

Θα δημιουργηθεί ειδική ιστοσελίδα, όπου όλοι οι πολίτες θα έχουν την δυνατότητα να καταθέσουν τις προτάσεις τους, τις συμφωνίες και τις αντιρρήσεις τους.

Μετά το τέλος της μεγάλης αυτής διαβούλευσης, την άνοιξη του 2017, η οργανωτική επιτροπή θα συγκεντρώσει τα αποτελέσματα του διαλόγου και θα παραδώσει την έκθεσή της σε όλα τα πολιτικά κόμματα, που από κει και πέρα θα πάρουν την σκυτάλη για να εκκινήσει η κοινοβουλευτική διαδικασία, όπως ακριβώς ορίζεται από το άρθρο 110 του Συντάγματος και τον κανονισμό της Βουλής.

Οι πέντε άξονες

Άμεση η σύνδεση των προτάσεων που κατατέθηκαν από τον πρωθυπουργό με την αξία της δημοκρατικής συμμετοχής και της ανάγκης για διεύρυνση της εμπλοκής των πολιτών στη λήψη των κρίσιμων αποφάσεων.

Ο πρώτος άξονας περιλαμβάνει δέσμη αλληλοσυνδεόμενων μεταρρυθμίσεων στην αρχιτεκτονική του πολιτεύματος.

Η συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής, η εποικοδομητική ψήφος δυσπιστίας, η υποχρέωση δηλαδή η πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης, να συνοδεύεται και από πρόταση για νέο πρωθυπουργό, που εξυπηρετεί το σκοπό της κυβερνητικής σταθερότητας, η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από το κοινοβούλιο, μόνο αν εξασφαλίζεται η μέγιστη συναίνεση των δύο τρίτων της Βουλής στο πρόσωπό του σε δύο διαδοχικές ψηφοφορίες. Αν αποβούν άκαρπες, τότε η τρίτη ψηφοφορία θα ανήκει στο εκλογικό σώμα, που θα αποφασίζει την εκλογή του Προέδρου με καθολική ψηφοφορία που θα διεξάγεται ανάμεσα στους δύο πλειοψηφήσαντες υποψηφίους της τελευταίας ψηφοφορίας στο κοινοβούλιο.

Παράλληλα, ανοίγει και η συζήτηση για τις αρμοδιότητές του προτείνοντας μια λελογισμένη αύξηση των αρμοδιοτήτων του, με στόχο να ενισχυθεί ο ρυθμιστικός, σταθεροποιητικός και εγγυητικός του ρόλος, αλλά και για να εμπλακεί, όποτε είναι αναγκαίο, ο ίδιος ο λαός στη διαδικασία της εκλογής του, χωρίς όμως να διακόπτεται η θητεία της κυβέρνησης και να διαλύεται η Βουλή. Η λελογισμένη αύξηση των αρμοδιοτήτων μπορεί να ενισχύσει τον ρυθμιστικό ρόλο του Προέδρου χωρίς να αγγίζεται ο πυρήνας του πολιτεύματος.

Να θεσμοθετηθούν οι θητείες για τους βουλευτές, έτσι ώστε κανένας βουλευτής να μην μπορεί να εκλέγεται για πάνω από δύο συνεχόμενες κοινοβουλευτικές περιόδους ή για οκτώ συνεχόμενα έτη.

Επίσης, η υποχρέωση πρωθυπουργός, εκτός φυσικά των υπηρεσιακών, να ορίζεται αποκλειστικά αιρετός από το λαό, δηλαδή μόνο εν ενεργεία βουλευτής.

Ο δεύτερος άξονας αφορά στην ενίσχυση των θεσμών άμεσης δημοκρατίας.

Υποχρέωση κύρωσης με δημοψήφισμα, οποιασδήποτε συνθήκης μεταβιβάζει κυριαρχικές αρμοδιότητες του κράτους.

Δυνατότητα διενέργειας δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω των 500.000 υπογραφών για εθνικά θέματα, συλλογή άνω του 1 εκατομμυρίου υπογραφών, για ψηφισμένο νόμο, με εξαίρεση νόμους που αφορούν τα δημοσιονομικά και συλλογή άνω του 1 εκατομμυρίου υπογραφών για νομοθετική πρωτοβουλία από τους ίδιους τους πολίτες.

Ο τρίτος άξονας αφορά στην ενίσχυση του κράτους δικαίου.

Στόχος είναι να εξασφαλιστεί η απαιτούμενη ισορροπία μεταξύ της αρχής της διάκρισης των εξουσιών, της ταχύτητας στην απονομή της δικαιοσύνης, της ασφάλειας δικαίου αλλά και του σεβασμού των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Η θεσμοθέτηση ενός ειδικού γνωμοδοτικού οργάνου, αποτελούμενου αποκλειστικά από δικαστές των Ανώτατων Δικαστηρίων που σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μετά από πρόταση του ΠτΔ ή της Κυβέρνησης ή 120 βουλευτών θα γνωμοδοτεί επί ψηφισμένου νομοσχεδίου, εντός συντομότατης μάλιστα προθεσμίας.

Κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας, ίδια ποινική αντιμετώπιση με τους πολίτες, δυνατότητα εξαίρεσης μόνο με για σχετικές με την άσκηση των καθηκόντων κατηγορίες.

Θα τροποποιηθεί ριζικά η κατάπτυστη διάταξη που ρυθμίζει τα περί της ευθύνης των υπουργών.

Αντικείμενο του διαλόγου ο τρόπος ελέγχου των ανεξάρτητων αρχών. Σκεπτικοί με τον πολλαπλασιασμό τους, οι ανεξάρτητες αρχές να συγκροτούνται με μικρότερες πλειοψηφίες σε περίπτωση που τα 4/5 δεν συγκεντρωθούν σε συγκεκριμένη προθεσμία.

Τέταρτος άξονας οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας, γνωρίζοντας ότι πρόκειται για εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα. ρητή κατοχύρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους με διατήρηση όμως για ιστορικούς και πρακτικούς λόγους της αναγνώρισης της ορθοδοξίας ως κρατούσας θρησκείας.

Πέμπτος άξονας, τα κοινωνικά δικαιώματα, που αφορούν ρητή απαγόρευση άρσης του δημόσιου ελέγχου των αγαθών του νερού και της ηλεκτρικής ενέργειας, σαφής και αποτελεσματική κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων ως του μοναδικού μέσου για τον προσδιορισμό του μισθού και συνταγματική κατοχύρωση της υποχρεωτικότητας της διαιτησίας.

Και όπως σημείωσε ο Αλ. Τσίπρας «Οι πέντε αυτοί άξονες αποτελούν έναν σκληρό πυρήνα μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στην εμβάθυνση της δημοκρατίας, στη δημιουργία θεσμών διαβούλευσης αλλά και στην επίλυση συγκεκριμένων κοινωνικών αντιθέσεων με θετικό πρόσημο για την κοινωνική πλειοψηφία».