Επιχειρείται πλήγμα στον χώρο των εκδόσεων

Σε μία αναίτια και καταστροφική πρακτική για τον χώρο των εκδόσεων, στρέφεται η κυβέρνηση, με το σχέδιο νόμου για τη συλλογική διαχείριση, όπου επιχειρείται η κατάργηση της εύλογης αμοιβής των εκδοτών για την ιδιωτική χρήση των βιβλίων που εκδίδουν.

Παντελώς αδικαιολόγητη η απόφαση της κυβέρνησης να νομοθετήσει για την κατάργηση του δικαιώματος των εκδοτών να λαμβάνουν το 50% της εύλογης αμοιβής για την ιδιωτική χρήση και αναπαραγωγή των έργων που εκδίδουν, στερώντας ένα κύριο έσοδο των εκδοτών, ζημιώνοντας ανεπανόρθωτα τις επιχειρήσεις του κλάδου.

Παράλληλα, θίγεται στο σύνολο του και ο θεσμό της εύλογης αμοιβής και της συλλογικής διαχείρισης, ενώ η εν λόγω πρακτική αντιτίθεται απόλυτα και στα ισχύοντα διεθνώς.

Η επιζήμια αυτή απόφαση, πέραν του χώρου των εκδόσεων θα συμπαρασύρει και γενικότερα το βιβλίο, αφού θα επιφέρει πλήγμα και στους συγγραφείς.

Η αιτιολόγηση δε, εκ μέρους της κυβέρνησης, ότι πρόκειται για συμμόρφωση με την κοινοτική νομοθεσία, κρίνεται ως αβάσιμη, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πρόσφατο σχέδιο οδηγίας που εξέδωσε κάνει σαφή αναφορά στην συμμετοχή των εκδοτών στο δικαίωμα εύλογης αμοιβής.

Άμεσες ήταν οι αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν από το σύνολο των εμπλεκόμενων φορέων, οι οποίοι προασπίζουν όχι μόνο τα συμφέροντα των εκδοτών αλλά και των συγγραφέων, όπως και διεθνών οργανισμών, που με καταιγισμό επιστολών επισημαίνουν στον αρμόδιο υπουργό Πολιτισμού, Αριστείδη Μπαλτά, τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν.

Κλονισμός της συλλογικής διαχείρισης

Στην σχετική επιστολή του ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λόγου (ΟΣΔΕΛ), εκφράζει την έκπληξη του για το σχέδιο νόμου που εξαιρεί τους εκδότες από την εύλογη αμοιβή, υπενθυμίζοντας πως «Σκοπός της εύλογης αμοιβής είναι να αποκαταστήσει τη ζημία που υφίστανται οι συγγραφείς και εκδότες από την ελεύθερη αναπαραγωγή των έργων τους που γίνεται για ιδιωτική χρήση. Και είναι περισσότερο από προφανές ότι όταν αναπαράγεται ένα βιβλίο χωρίς την άδεια των δικαιούχων, ζημία υφίστανται τόσο οι συγγραφείς (απώλεια συγγραφικών δικαιωμάτων) όσο και οι εκδότες (διαφυγόντα έσοδα από τη ματαίωση πώλησης αντιτύπου).

Σε όλες τις χώρες του κόσμου, που έχουν υιοθετήσει το θεσμό της εύλογης αμοιβής, αυτή επιμερίζεται μεταξύ των δημιουργών και των εκδοτών. Και εν γένει η συλλογική διαχείριση στο χώρο του βιβλίου στηρίζεται στον επιμερισμό των δικαιωμάτων μεταξύ συγγραφέων και εκδοτών.

Τυχόν κατάργηση της συμμετοχής των εκδοτών στην εύλογη αμοιβή, εκτός από τις άμεσες δυσμενείς συνέπειες που θα έχει στους εκδότες και συνεπώς γενικότερα στο χώρο του Βιβλίου, θα κλονίσει συνολικά και το θεσμό της συλλογικής διαχείρισης και θα διαταράξει τις σχέσεις μεταξύ συγγραφέων και εκδοτών, που έχουν υπάρξει εξαιρετικά αρμονικές στον τομέα της συλλογικής διαχείρισης. Και μάλιστα την περίοδο που ορίζεται η Αθήνα από την UNESCO παγκόσμια πρωτεύουσα του Βιβλίου για το έτος 2018….

Όλες οι χώρες της ΕΕ αλλά και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζουν τη συμμετοχή των εκδοτών στην εύλογη αμοιβή.

Χθες, 15-9-2016, ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχέδιο οδηγίας στο οποίο ρητά προβλέπει το δικαίωμα συμμετοχής των εκδοτών στα έσοδα της εύλογης Αμοιβής.

Ο Ελληνικός νόμος αναγνωρίζει στους εκδότες ειδικό συγγενικό δικαίωμα και πραγματικά απορούμε που αμφισβητείται η συμβατότητα του Ελληνικού νόμου από συνεργάτες σας, όταν μάλιστα ο ΟΠΙ, η αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΠΟ για θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας ποτέ δεν έχει θέσει τέτοιο ζήτημα».

Συνέπειες στον χώρο του βιβλίου

Εκ μέρους της Εταιρείας Συγγραφέων στην επιστολή προς τον υπουργό Πολιτισμού, επισημαίνεται το πλήγμα που θα επέλθει από την εν λόγω νομοθετική ρύθμιση και στον χώρο του βιβλίου και στους συγγραφείς.

Συγκεκριμένα αναφέρεται πως «Αν και εκ πρώτης όψεως η ρύθμιση φαίνεται ευνοϊκή για τους συγγραφείς, αφού θα αυξηθεί κατά 100% η εύλογη αμοιβή που θα εισπράττουν (από 2% σε 4%), εκτιμούμε ότι θα έχει αρνητικές συνέπειες για τον χώρο του βιβλίου και μακροπρόθεσμα και για τους συγγραφείς επομένως.

Κατ’ αρχάς ενδέχεται οι εισαγωγείς να ισχυριστούν ότι η αμοιβή υπερκαλύπτει τη ζημία των συγγραφέων και να επιδιώξουν δικαστικά τη μείωση της αμοιβής σε 2%, ενώ η κατάργηση του δικαιώματος των εκδοτών μπορεί να οδηγήσει σε αποχωρήσεις, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του ΟΣΔΕΛ και την απορρύθμιση των διαδικασιών.

Η στέρηση των εσόδων αυτών από τους εκδότες θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην εκδοτική παραγωγή λόγω μειωμένων πόρων για τη χρηματοδότηση εκδόσεων, με συνέπεια την περαιτέρω μείωση των εκδιδόμενων τίτλων και ενδεχομένως τη συρρίκνωση αμοιβών–δικαιωμάτων προς συγγραφείς.

Η συμμετοχή από κοινού συγγραφέων και εκδοτών στην εύλογη αμοιβή αποτελεί διεθνή πρακτική δεκαετιών και ασφαλή βάση για τη δημιουργία κοινών οργανισμών με θετικές συνέπειες στην αποτελεσματική διεκδίκηση και διαχείριση κοινών δικαιωμάτων….

Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι εκδότες συνεχίζουν να μοιράζονται την εύλογη αμοιβή με τους συγγραφείς, ενώ σε ελάχιστες περιπτώσεις που αμφισβητήθηκε η συμμετοχή τους υπήρξε νομοθετική πρωτοβουλία για να ξεπεραστεί το πρόβλημα.

Άλλωστε μόλις χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποίησε σχέδιο οδηγίας με ρητή διευκρινιστική διάταξη για τη συμμετοχή των εκδοτών στην εύλογη αμοιβή».

Κραυγαλέα εξαίρεση

Τις ενστάσεις τους για τη νομοθετική ρύθμιση που προωθείται κατέγραψαν σε επιστολές τους προς τον υπουργό Πολιτισμού και η Ένωση Ελληνικού Βιβλίου, ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου και ο Σύλλογος Εκδοτών Επιστημονικών Βιβλίων.

Στην επιστολή μεταξύ άλλων αναφέρεται πως «Μας είναι αδιανόητη η σκέψη ότι ως Υπουργός Πολιτισμού μπορεί να έχετε την πολιτική θέση ότι οι εκδότες δεν πρέπει να συμμετέχουν στην εύλογη αμοιβή για ιδιωτική χρήση. Αυτό θα αποτελούσε μοναδική και κραυγαλέα εξαίρεση σε όλη την Ευρώπη!

Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης οι εκδότες συμμετέχουν στις αμοιβές από τις αναπαραγωγές για ιδιωτική χρήση…..Είναι δυνατόν στην Ελλάδα, όπου δεν έχουμε μέχρι σήμερα κανένα αντίστοιχο πρόβλημα ούτε υπάρχει σχετική δικαστική απόφαση που να αμφισβητεί τη συμβατότητα του Ελληνικού νόμου με την κοινοτική οδηγία, να έρχεται η Ελληνική κυβέρνηση με δική της πρωτοβουλία να δημιουργεί πρόβλημα στις σχέσεις μεταξύ εκδοτών – συγγραφέων στερώντας τους εκδότες από το δικαίωμα εύλογης αμοιβής; Και μάλιστα την ίδια στιγμή που η Ε.Ε. δημοσιεύει οδηγία που διευκρινίζει ότι οι εκδότες πρέπει να συμμετέχουν στην εύλογη αμοιβή;….Όταν ο νόμος προβλέπει εξαιρέσεις του δικαιώματος αναπαραγωγής με αποτέλεσμα αυτές να γίνονται ασύδοτα και χωρίς την άδεια των εκδοτών, είναι προφανές ότι οι εκδότες υφίστανται ζημία - απώλεια εσόδων και κατ’ επέκταση και οι συγγραφείς, οι οποίοι χάνουν τα αντίστοιχα συγγραφικά τους δικαιώματα…..Ο χώρος του βιβλίου στην Ελλάδα έχει υποστεί πολύ μεγάλα πλήγματα το τελευταίο διάστημα, από την κατάργηση της Ενιαίας Τιμής του Βιβλίου, την αύξηση του ΦΠΑ στις εκδοτικές και τυπογραφικές υπηρεσίες (από 4% σε 23%), τις αλλαγές στο πανεπιστημιακό σύγγραμμα. Η κατάργηση της εύλογης αμοιβής θα αποτελέσει ένα ακόμα καίριο πλήγμα στον κλάδο, αφού θα στερήσει σημαντικούς πόρους από την εκδοτική παραγωγή με άμεσες συνέπειες για το σύνολο του κλάδου του Βιβλίου και το σύνολο των συντελεστών του Βιβλίου».