ΓΝΩΣΗ, ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΚΑΙ ΒΟΥΛΗΣΗ

Στα ολοκληρωμένα συστήματα βλέπομε μια είσοδο, μια έξοδο και ένα μηχανισμό εσωτερικό που διαμορφώνει και τροποποιεί τα εισερχόμενα σήματα σε εξερχόμενα. Με την τροποποίηση διατηρείται στα εξερχόμενα σήματα η σχέση των εισερχομένων μεταξύ τους, αλλά η φύση τους δεν σχετίζεται με τη φύση των εισερχομένων. Βάζω ένα μέγεθος στην είσοδο ενός οργάνου μέτρησης και βλέπω στην έξοδο τον αριθμό 1. Βάζω ύστερα άλλο μέγεθος και βλέπω τον αριθμό 2. Προφανώς η σχέση τους είναι 2:1, όπως και η σχέση των αριθμών που βλέπω μεταξύ τους. Όμως, παρατηρώντας τους αριθμούς στην έξοδο του οργάνου δεν έχω ιδέα για τη φύση των εισερχόμενων σημάτων. Είναι μάζες; Βάρη; Όγκοι; Ένταση ηλεκτρικού ρεύματος; Ηλεκτρικό δυναμικό; Κανένας δεν ξέρει. Το ξέρω όμως, αν γνωρίζω το όργανο μέτρησης. Αν είναι ζυγαριά, στην είσοδό της έχει τοποθετηθεί μάζα ή βάρος. Αν είναι βολτόμετρο, ηλεκτρικό δυναμικό κλπ. Η μετατροπή των εισερχόμενων σημάτων σε εξερχόμενα γίνεται από τον εσωτερικό μηχανισμό μετατροπής. Βέβαια υπάρχουν και κάποια άλλα, αξιόλογα, όργανα που έχουν έξοδο χωρίς είσοδο. Είναι οι ταλαντωτές. Το ρολόι παράγει σήματα, τις ώρες, χωρίς να δέχεται πληροφόρηση από πουθενά: Γεννά σήματα.

Κάπως έτσι λειτουργούν τα ποικίλα όργανά μας. Είσοδος είναι τα αισθητήρια, έξοδος κυρίως οι μύες και οι αδένες μας. Χτυπά με το σφυράκι το γόνατο ο νευρολόγος και το πόδι πετάγεται. Τοποθετείται φαγητό στο στόμα και εκκρίνεται σάλιο. Έτσι εισάγεται η εικόνα του έξω κόσμου μέσα μας. Η ένταση των αισθημάτων που σχηματίζονται μέσα μας είναι περίπου ανάλογη με την ένταση των ερεθισμάτων που πέφτουν πάνω στα αισθητήριά μας, ενώ η φύση των αισθημάτων μας εξαρτάται από το αισθητήριο που διεγέρθηκε. Μια γροθιά στο μάτι μάς κάνει να δούμε μια αστραπή, στο αυτί να ακούσουμε ένα κρότο, στο σώμα να πονέσουμε κοκ. Και υπάρχουν σήματα που παράγομε ρυθμικά χωρίς να δεχόμαστε από πουθενά αντίστοιχα ερεθίσματα, όπως χτυπά η καρδιά μας χωρίς να τη διατάζει κανένας.

Μέσα μας γίνεται η επεξεργασία των σημάτων που δεχόμαστε και εκείνων που εκφεύγουν από μας προς κάποια έξοδο. Έτσι το σύστημα των εισαγόμενων σημάτων γίνεται Γνώση, των εξερχόμενων Βούληση και του συστήματος διαμόρφωσης των γνώσεων σε βουλήσεις Συναίσθημα. Όπως και στο φυσικό και στο φυσιολογικό επίπεδο, έτσι και στο νοητικό, μπορεί να διεγείρεται περιοδικά, σαν από ταλάντωση, το σύμπλεγμα Συναισθήματος- Βούλησης χωρίς να δέχεται από πουθενά ερεθίσματα. Απλώς επειδή πέρασε η ώρα, πεινάμε, διψάμε, επειγόμαστε να ουρήσουμε ή αποπατήσουμε, διψάμε για ερωτική πράξη κλπ. Αυτά ισχύουν σε όλα τα ζώα. Στον άνθρωπο ειδικά υπάρχει και δευτεροβάθμια νόηση, δευτεροβάθμια γνώση, η Συνείδηση, και δευτεροβάθμια Συναίσθημα και Βούληση, το Υποσυνείδητο.

Σε ένα ακόμη ανώτερο επίπεδο οργάνωσης, στην κοινωνία, μπορούμε να παρατηρήσουμε τα ίδια τρία στοιχεία. Είσοδος είναι η Επιστήμη, η κοινωνική γνώση, έξοδος η Ηθική, η κοινωνική βούληση και ενδιάμεσο διαμορφωτικό στοιχείο, το κοινωνικό συναίσθημα, η Τέχνη. Κι όταν φθάνουμε στον άνθρωπο και στην κοινωνία αρχίζουν τα προβλήματα. Ενώ προφανώς τα στοιχεία της εισόδου, της εξόδου και το διάμεσο διαμορφωτικό στοιχείο είναι αλληλοσυμπληρούμενα σε ένα σύνολο, στην κοινωνία αρχίζει μια ιεραρχική αξιολόγησή τους. Τυποποιήθηκε από τον Πλάτωνα που θεώρησε το γνωστικό στοιχείο ανώτερο, ενώ το συναισθηματικό και το βουλητικό υποτελή. Στην κοινωνία αναζήτησε, αντίθετα από τη δημοκρατική άποψη, τους αρίστους που πρέπει να την ελέγχουν, όχι το σύνολο. Ποιοι είναι όμως οι άριστοι; Ποιος τους επιλέγει; Μήπως είναι κληρονομικοί, απόγονοι θεών, ευγενών και ηρώων; Είναι φορείς περιουσίας, ιδίως της πιο ακίνητης, της γης; Ή μήπως είναι οι πλούσιοι, φορείς εξουσίας λόγω του πλούτου τους που έχουν αποκτήσει με το εμπόριο τις τέχνες ή άλλο τρόπο; Ή μπορεί να είναι οι μορφωμένοι; Η τελευταία άποψη είναι υποσυνείδητα η πιο διαδεδομένη σήμερα, χάρη στο κύρος που συνοδεύει την επιστήμη. Είναι προφανές πως όποτε έχω ανάγκη, πρέπει να απευθυνθώ σε κάποιον ειδήμονα: αν αρρωστήσω σε γιατρό, αν θέλω να ταξιδέψω σε καπετάνιο, αν θέλω να χτίσω σπίτι σε μηχανικό ή αρχιτέκτονα κλπ. Κατ΄ επέκταση, για τη διακυβέρνηση μιας χώρας, κατάλληλοι είναι οι γνώστες και όχι ο λαός. Πόσο έτσι είναι όμως;

Αντίθετα από το πώς πρέπει να γίνεται κάτι, όπου σαφώς έχει λόγο ο αντίστοιχος ειδήμονας, το για τι να γίνει αφορά εξίσου όλο τον κόσμο. Η προσφορά των αγράμματων αγωνιστών, Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη, Κανάρη και λοιπών δεν ήταν κατώτερης αξίας από εκείνη των Μαυροκορδάτου, Κωλέττη και λοιπών εγγράμματων ηρώων. Όταν αρρωστήσω, εγώ ξέρω τι θέλω καλύτερα από κάθε άλλον. Για το πώς θα το επιτύχω όμως απευθύνομαι στο γιατρό. Αυτός δεν μπορεί να υποκαταστήσει το τι εγώ θέλω. Μπορεί όμως, καλύτερα από εμένα, να υποδείξει τι μπορώ να κάνω. Εγώ αποφασίζω. Το ίδιο ισχύει αν χρειάζομαι δικηγόρο, μηχανικό, τεχνίτη ή άλλον ειδήμονα. Εγώ ξέρω τι θέλω, ο ειδικός με πληροφορεί για τις δυνατότητες, αποφασίζω εγώ και εκείνος υλοποιεί. Η γνώμη του ειδικού έξω από την ειδικότητα του και η βούλησή του είναι ισοδύναμες με του μη ειδικού.

Αντίστοιχα στην πολιτική χρειάζεται ένα σώμα που να εκφράζει με τον πιο αξιόπιστο τρόπο τι θέλει το σύνολο της κοινωνίας. Μια βουλή αποτελούμενη κατά 90% από άνδρες, και κατά 95% από δικηγόρους, γιατρούς, μηχανικούς, οικονομολόγους, λίγους ποδοσφαιριστές και ηθοποιούς, όλους με μέση ως ανώτερη οικονομική κατάσταση (δεδομένα από τις βουλές του 1989 και 1990, από το Δημολιάτη) εκφράζει και επιδιώκει τα συμφέροντα των τάξεών τους, όχι του λαού. Αν μάλιστα από αυτούς αποτελείται και η κυβέρνηση, οι ίδιοι εκφράζουν τι θέλουν, οι ίδιοι αποφασίζουν, οι ίδιοι υλοποιούν και οι ίδιοι αξιολογούν το αποτέλεσμα. Ο λαός μόνον πληρώνει, αν αυτοί λάθεψαν. Αυτό δεν είναι βέβαια δημοκρατία (αν και μπορεί να είναι ρεπούμπλικα). Και φυσικά, η αναμενόμενη βέβαιη αποτυχία του συστήματος δεν σημαίνει απαξίωση της δημοκρατίας. Αντίθετα, αν η βουλή εκλεγόταν με κλήρωση από τους πολίτες, με ίση πιθανότητα όλων να κληρωθούν και αυτή η βουλή εξέλεγε εκείνους που θεωρεί «αρίστους», που αυτοί, ναι, μπορούν (και πρέπει) να είναι καλά εκπαιδευμένοι με τεκμηριωμένες γνώσεις και πείρα, τότε οι «άριστοι» θα φρόντιζαν αναγκαστικά να υπηρετούν τα συμφέροντα του συνόλου μάλλον παρά της ιδιαίτερης τάξης τους. Τότε θα έλεγχαν την πορεία της κοινωνίας ο λαός και όχι τα κόμματα ή οι στρατιωτικοί ή οι ξένοι ή οι πλούσιοι ή οποιοσδήποτε άλλος έξω από το λαό.