Χρηματοδοτικά εργαλεία για “έξυπνα” νησιά

Στις Βρυξέλλες και στη συνεδρίαση του Τμήματος Μεταφορών, Ενέργειας, Υποδομών και Κοινωνίας των Πληροφοριών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ε.Ε., όπου παρίστατο εκπρόσωπος της Κύθνου, για το πρόγραμμα “Έξυπνα Νησιά”, βρέθηκε η “Κοινή Γνώμη”.

Κατόπιν πρόσκλησης από το τμήμα Τύπου της ΕΟΚΕ, λόγω της εκτενούς αναφοράς σε προηγούμενα δημοσιεύματα, για τη συμμετοχή του Δήμου Κύθνου στο πρόγραμμα “Συνδέοντας την Ευρώπη” (πρώνη “Έξυπνα Νησιά”), η “Κοινή Γνώμη” έδωσε το παρών στη συνεδρίαση του Τμήματος της Επιτροπής στην “καρδιά” των Βρυξελλών, κατά τη διάρκεια της οποίας ψηφίστηκε με συντριπτική πλειοψηφία, η δεύτερη αξιολόγηση του προγράμματος.

Εκπρόσωπος της Κύθνου στη συνεδρίαση του ευρωπαϊκού οργάνου, ήταν ο κ. Κωνσταντίνος Κομνηνός, υπεύθυνος του τμήματος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, του Ενεργειακού και Περιβαλλοντικού Γραφείου Αιγαίου, που αποτελεί τον ενεργειακό οργανισμό, που παρείχε την τεχνογνωσία στο Δήμο Κύθνου, προκειμένου να προωθηθεί, όπως τόνισε ο κ. Κομνηνός, το όραμα της δημοτικής αρχής, αλλά και της τοπικής κοινωνίας, για το μέλλον του νησιού.

Στη συνεδρίαση, τόσο ο πρόεδρος, όσο και ο εισηγητής του θέματος, αλλά και οι παρευρισκόμενοι εκπρόσωποι των νησιωτικών ευρωπαϊκών κοινωνιών, αναφέρθηκαν στα αντικειμενικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι περιοχές αυτές, ενώ διαπιστώθηκαν συγκλίσεις, παρά τις διαφορές σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Ενδιαφέρουσα, μάλιστα, υπήρξε η παραδοχή απ’ όλες τις πλευρές, της επιτακτικής ανάγκης εμπλουτισμού των προγραμμάτων χρηματοδότησης, στοχευμένα, ούτως ώστε τα νησιά να αποκτήσουν πρόσβαση σε εργαλεία, που θα βελτιώσουν την καθημερινότητα, αλλά και θα αναπτύξουν την οικονομική δραστηριότητα, με βιώσιμες μεθόδους.

“Όραμα Δήμου και κατοίκων”

Λαμβάνοντας το λόγο, ο εκπρόσωπος της Κύθνου, αφού ευχαρίστησε τα μέλη της ΕΟΚΕ για τη δυνατότητα που παρείχαν στο μικρό αυτό νησί, να γίνει μέρος της πρωτοβουλίας αυτής, προχώρησε σε μία περιγραφή των συνθηκών στο νησί, ενώ ενημέρωσε, πως φιλοξενεί καινοτόμες ενεργειακές υποδομές.

Η καλή πρακτική, η οποία εφαρμόζεται στο νησί της Κύθνου και αποτέλεσε την αφορμή για την είσοδο της στο πρόγραμμα, αφορά στην εισαγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα, για την παροχή ενέργειας μέσω διαδικασίας αποκεντρωμένης παραγωγής. Σε απομακρυσμένη περιοχή του νησιού, όπου η σύνδεση με το δίκτυο ηλεκτροδότησης είναι αδύνατη, φωτοβολταϊκή εγκατάσταση παράγει ενέργεια η οποία εν συνεχεία τροφοδοτεί το τοπικό μικροδίκτυο.

“Το 1991 εγκαταστάθηκε εκεί το πρώτο αιολικό πάρκο, με τη συνεργασία του Ελληνικού και του Γερμανικού Υπουργείου Ενέργειας. Τότε, ήταν ένα από τα πιο καινοτόμα συστήματα όσον αφορά στα μικρο-συστήματα, τα μικρο-κυκλώματα, τις εγκαταστάσεις PV, τα μικροδίκτυα, κυρίως στην παράκτια ζώνη, που έχουμε περισσότερες κατοικίες. Υπάρχει, λοιπόν, μία ομάδα τεχνολογιών, που δημιούργησαν ένα πάρα πολύ καλό φόντο, σε ό,τι αφορά στα μελλοντικά μας σχέδια”, εξήγησε ο κ. Κομνηνός,, υπογραμμίζοντας, πως “τα περισσότερα, όμως, δεν λειτουργούν. Το μικροκύκλωμα είναι η λειτουργική μονάδα, αλλά τα υπόλοιπα χρειάζονται ανανέωση και την επανενεργοποίηση. Σε αυτό το πλαίσιο προσπαθήσαμε και καταφέραμε να διασφαλίσουμε τη συμμετοχή της Κύθνου, σε σημαντικό ποσοστό, σε προγράμματα όπως το Horizon 2020, να αναπτυχθούν οι εγκαταστάσεις μιρκοδικτύων κυκλωμάτων στην Κύθνο και να αποδείξουμε το όφελος των τεχνολογιών “έξυπνων” δικτύων στο νησί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, την προστασία της παράκτιας ζώνης και την ενεργειακή ασφάλεια”.

Ενημέρωσε μάλιστα, ότι τον επόμενο χρόνο αναμένεται “να ξαναλειτουργήσει το αιολικό πάρκο, σε συνεργασία με μία κοοπερατίβα ενέργειας στο νησί. Υπάρχει ευνοϊκό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο ετοιμάζεται τώρα να υποστηρίξει τη συμμετοχή των ενεργειακών συνεταιρισμών σε επενδύσεις ΑΠΕ. Άρα λοιπόν, σε συνεργασία με τους ντόπιους κατοίκους, θα δημιουργήσουμε αυτό τον ενεργειακό συνεταιρισμό, όπως επίσης μία ερευνητική συνεργασία, για τη σύνδεση κι άλλων νησιών με την Κύθνο”.

Πέραν των προαναφερθέντων έργων, στον ενεργειακό τομέα, ο κ. Κομνηνός υποστήριξε, ότι “σκοπεύουμε να υλοποιήσουμε το αμέσως επόμενο διάστημα ένα MasterPlan για τα ευφυή νησιά, όπως η Κύθνος, όσον αφορά στο νερό, τη διαχείριση αποβλήτων και την κινητικότητα, σε συνεργασία με τους Δήμους, να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα στην Κύθνο, το οποίο να μπορούν να επισκεφτούν φοιτητές, καθηγητές”,

Κλείνοντας, επεσήμανε, ότι πρόκειται για “ένα όραμα του Δήμου και των κατοίκων να προωθήσουν ένα εναλλακτικό τουριστικό μοντέλο. Η Κύθνος δεν είναι αναπτυγμένη τουριστικά, σε αντίθεση με άλλα γειτονικά νησιά, όπως η Μύκονος ή η Σαντορίνη. Αυτό λειτουργεί προς όφελός της, όμως, καθώς αυτή τη στιγμή μπορεί να λάβει μία απόφαση, σχετικά με τι κατεύθυνση θα πάρει σε αυτό τον τομέα”, υπογραμμίζοντας, ότι “οι κάτοικοι υποστηρίζουν ένα περισσότερο βιώσιμο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που μπορεί να υποστηριχθεί από καινοτόμα σχέδια και να προσελκύσει υψηλής ποιότητας τουρίστες, ενώ ταυτόχρονα να αντιμετωπίζει το πρόβλημα της εποχικότητας”.

Προτεραιότητα στα “έξυπνα” projects

Στα συμπεράσματά της, τα οποία αποτυπώνονται στο σχέδιο της ενημερωτικής έκθεσης, που η Επιτροπή θα προωθήσει ως προτάσεις προς την ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η ΕΟΚΕ επισημαίνει, πως οι διερευνητικές αποστολές κατέδειξαν την ανάγκη των νησιών για μικρότερης κλίμακας έργα, που θα τα συνδέουν με την ηπειρωτική χώρα, αλλά και μεταξύ τους. Αυτά τα έργα δεν έχουν απλώς καθοριστική σημασία για τις μεταφορές, αλλά και για τις ΤΠΕ και την ενέργεια, επισημαίνεται.

Η ΕΟΚΕ, μάλιστα, καλεί την Επιτροπή να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις προσπάθειες των νησιών της Ε.Ε., ιδίως όσων υιοθετούν “έξυπνες” λύσεις, καθώς πολλά έργα, τα οποία βρίσκονται στο στάδιο του σχεδιασμού ή της υλοποίησης χρειάζονται τεχνική υποστήριξη ή/και χρηματοδότηση.

Τονίζεται επίσης, πως οι ευρυζωνικές συνδέσεις και το ελεύθερο Wi-Fi (ασύρματο ίντερνετ), αποτελούν καθοριστικής σημασίας εργαλεία, για τις ευρωπαϊκές νησιωτικές κοινότητες, με την εκτίμηση, ότι οικονομικά προσιτές ευρυζωνικές συνδέσεις, θα επιτρέψουν τη διεύρυνση της χρήσης “έξυπνων” εργαλείων για την τηλεργασία, το ηλεκτρονικό εμπόριο και την εκπαίδευση, επιτρέποντας, με αυτό τον τρόπο στους νησιώτες να συνεχίζουν να ζουν στα νησιά τους.

Όσον αφορά στην ενέργεια, η ΕΟΚΕ σημειώνει στην έκθεσή της, πως οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, όπως η αιολική, η γαιοθερμική και η παλιρροϊκή, καθώς και συστήματα ενεργειακής απόδοσης, όπως τα “έξυπνα” δίκτυα, η θέρμανση και ο φωτισμός των δρόμων, πρέπει να είναι προσβάσιμες στους νησιώτες και να προωθούνται μέσω της διάδοσης καταλόγου έξυπνων νησιωτικών έργων και καταλόγου διαθέσιμων προγραμμάτων χρηματοδότησης.

Παράλληλα, προτείνονται καινοτόμα, προσβάσιμα και οικονομικά προσιτά μέσα θαλάσσιων και χερσαίων μεταφορών, γεγονός, που κρίνεται ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη του βιώσιμου τουρισμού, ενώ σημειώνεται πως η ήπια κινητικότητα, θα πρέπει να διαδοθούν ευρέως μεταξύ των νησιωτικών κοινοτήτων.

Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, από την Επιτροπή συνιστάται οι τοπικές αρχές να κάνουν χρήση της διαδραστικής προσέγγισης, κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση των “έξυπνων έργων”, με τη συμμετοχή των κοινωνιών και της κοινωνίας των πολιτών, αξιοποιώντας εργαλεία πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, όπως το SmileGov.

Ανάγκη χρηματοδότησης των νησιωτικών κοινωνιών

Στις γενικές παρατηρήσεις της αξιολόγησης, επισημαίνεται, πως τα νησιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά τις όποιες διαφορές τους, αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις, όπως είναι η εδαφική ασυνέχεια, η δημογραφική ερήμωση, η έντονη εποχιακή διακύμανση του αριθμού των κατοίκων και των επισκεπτών, η ενεργειακή εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η διαχείριση των αποβλήτων η υδροδότηση, αλλά και η ισχνή χρηματοδότηση.

Για ακόμη μία φορά καθίσταται σαφές το γεγονός, ότι οι νησιωτικές κοινότητες της Ευρώπης χρειάζονται χρηματοδότηση και στους τρεις θεματικούς τομείς του ΜΣΕ, δεδομένου ότι εμφανίζονται πολλές έξυπνες λύσεις στον τομέα της ενέργειας, των μεταφορών και των ΤΠΕ, οι οποίες δεν χρηματοδοτούνται από το ΜΣΕ. Ουσιαστική χρηματοδότηση απαιτείται ιδίως για την ανάπτυξη της αειφόρου ενέργειας, η οποία αποτελεί μέλημα όλων των νησιωτικών κοινοτήτων που επισκέφτηκε η ΕΟΚΕ στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας “Έξυπνα νησιά”.

Σημειώνεται μάλιστα, πως όπου αναπτύχθηκαν χρηματοδοτικές λύσεις για έξυπνα έργα, η εφαρμογή τους είναι συνεπής και ομαλή, ωστόσο, τα έργα συχνά δεν βρίσκουν την αναγκαία χρηματοδότηση, είτε λόγω έλλειψης ενημέρωσης, είτε λόγω μικρής ικανότητας.