«Αντιμετωπίζουμε συσσωρευμένες στρεβλώσεις»

Την πολιτική, πάνω στην οποία είναι βασισμένη, το νέο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας, που άπτεται άμεσα των θεμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ανέλυσε ο Υπουργός Παιδείας Έρευνας & Θρησκευμάτων.

Ο Υπουργός, κ. Κώστας Γαβρόγλου, βρέθηκε στην έκτακτη Σύνοδο των Πρυτάνεων των Πανεπιστημίων, η οποία πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο και στην εισηγητική του ομιλία αναφέρθηκε αναλυτικά σε όλους τους τομείς της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που επηρεάζει το νέο νομοσχέδιο.

Μεταρρυθμίσεις υπό συνθήκες κρίσης

Όπως ανέφερε ο Υπουργός, «από τη στιγμή που δημοσιοποιήσαμε το αρχικό μας σχέδιο για την Ανώτατη Εκπαίδευση μέχρι τώρα, έχει μεσολαβήσει ένας συστηματικός διάλογος τόσο στο πλαίσιο συζητήσεων με θεσμικούς παράγοντες -όπως είναι οι Σύνοδοι των Πρυτάνεων των Πανεπιστημίων, των Προέδρων AΤΕΙ, όλων των Κοσμητόρων, οι συνδικαλιστικοί φορείς- όσο και μέσω της δημόσιας διαβούλευσης ή δια του Τύπου. Δεχθήκαμε καλοπροαίρετες παρατηρήσεις, θετικά σχόλια, αλλά και σφοδρή κριτική συχνά εκφρασμένη με έναν λόγο ακαδημαϊκό, άλλες, όμως, φορές με έναν λόγο κομματικό».

Ωστόσο διευκρίνισε, πως «ό,τι προσπαθούμε να κάνουμε εντάσσεται στο πλαίσιο των «μεταρρυθμίσεων υπό συνθήκες κρίσης». Αυτό, ως διαδικασία, περιλαμβάνει συγκεκριμένους όρους: Δεν έχουμε την ευχέρεια της επαρκούς χρηματοδότησης όσων θεωρούμε απαραίτητα˙ αντιμετωπίζουμε συσσωρευμένες στρεβλώσεις που δεν είναι συνήθεις σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες -όπως οι πελατειακές σχέσεις, οι συντεχνιακές νοοτροπίες- και βέβαια, βρισκόμαστε υπό καθεστώς επιτροπείας, το οποίο δεν επιτρέπει γρήγορες και αποτελεσματικές κινήσεις στη βάση της δικής μας πολιτικής βούλησης. Και κάτι ακόμη: το σχέδιο νόμου λαμβάνει υπόψη τη διεθνή εμπειρία και θέλει να αξιοποιηθούν οι καλές πρακτικές διεθνώς»

Συγκρότηση του ενιαίου χώρου Εκπαίδευσης-Έρευνας

Το σημαντικότερο στοιχείο, σύμφωνα με τον κ. Γαβρόγλου, «είναι ότι επιχειρούμε να θέσουμε ορισμένους βασικούς ακαδημαϊκούς κανόνες και ένα θεσμικό πλαίσιο σε ένα τοπίο που έχει ολοσχερώς απορρυθμιστεί. […] Το αποτέλεσμα είναι να έχουν δημιουργηθεί ορισμένες δυσλειτουργικές καταστάσεις εντός των ΑΕΙ, οι οποίες αν δεν αντιμετωπιστούν με αποφασιστικότητα θα κυριαρχήσουν υπονομεύοντας τις υγιής καλές πρακτικές που ασκούνται από τη μεγάλη πλειοψηφία των ΑΕΙ».

Ο Υπουργός τόνισε, πως «δεν χρειάζεται, όμως, μόνον η καθιέρωση κανόνων, αλλά και η ενίσχυση της ακαδημαϊκότητας, η ενίσχυση του αυτοδιοίκητου αλλά και η λογοδοσία των ΑΕΙ προς την κοινωνία. Όσα περιγράφουμε στο σχέδιο νόμου που έχει κατατεθεί έχουν ένα διακριτό σημείο αγκύρωσης, έναν σαφή στόχο, που ξεπερνά το οποιοδήποτε μικροπολιτικό όφελος, και αφορά τον πυρήνα της εκπαίδευσης και της έρευνας: όλες σχεδόν οι ρυθμίσεις, στις οποίες θα αναφερθώ, αποσκοπούν στη συντεταγμένη συγκρότηση του ενιαίου χώρου εκπαίδευσης – έρευνας», σημειώνοντας πως «το ζήτημα είναι η αξιοποίηση του τεράστιου δυναμικού και των υποδομών που υπάρχουν στα Πανεπιστήμια, τα AΤΕΙ και τα Ερευνητικά Κέντρα. Ανθρώπινο δυναμικό και υποδομές πρέπει να συνδεθούν λειτουργικά και να παράξουν προστιθέμενη αξία, πράγμα που δε συμβαίνει σήμερα με τον τρόπο που αυτά λειτουργούν».

Ειδική μνεία για τα μεταπτυχιακά προγράμματα

Σε ό,τι αφορά στα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών, τόνισε, πως θα ήταν άδικο η μειοψηφία των ΠΜΣ, στα οποία δεν τηρούνται οι καλές πρακτικές να οδηγήσει σε λάθος εντυπώσεις και συμπεράσματα για την ακαδημαϊκή αξία των πολλών καλών ΠΜΣ.

Για αυτό, όπως σημείωσε και δεν πρέπει να παραβλεφθεί ότι «πολλά ΠΜΣ κατάφεραν σε δύσκολους καιρούς να συγκροτήσουν ένα πρόγραμμα σπουδών εξαιρετικών ακαδημαϊκών προδιαγραφών, κατάφεραν να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τις ακαδημαϊκές και διοικητικές δυνατότητες που είχε το Τμήμα τους, ετοίμασαν προϋπολογισμούς μετά από συστηματική μελέτη όλων των παραμέτρων, καθόρισαν τα τέλη φοίτησης σύμφωνα με το κόστος και όχι τη ζήτηση των ΠΜΣ και κατάφεραν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση σημαντικών αναγκών των Ιδρυμάτων τους με την ορθολογική χρήση των τελών φοίτησης».

Το σχέδιο νόμου, όπως διευκρίνισε, «έρχεται να ενισχύσει την αξία των ΠΜΣ που εφαρμόζουν καλές πρακτικές και να σταματήσει την αυθαιρεσία των ΠΜΣ που έχουν διολισθήσει σε απαράδεκτες αντιακαδημαϊκές πρακτικές».

Ο Υπουργός υπογράμμισε επίσης και μία άλλη διάσταση του σχεδίου νόμου. «Οι ακαδημαϊκοί κανόνες που θεσπίζονται, έχουν στόχο την ποιοτική αναβάθμιση, τον ορθολογισμό στον υπολογισμό του κόστους και, άρα, των φοιτητικών τελών στο πλαίσιο της κυβερνητικής πολιτικής όπου κανένας νέος δεν θα μένει έξω από τα ΠΜΣ, αν ικανοποιεί τα ακαδημαϊκά κριτήρια εισαγωγής, ακόμα και αν δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να πληρώσει τα τέλη».

Παράλληλα, με το νέο νόμο, σύμφωνα με τον κ. Γαβρόγλου, «θεσμοθετείται σε επίπεδο Ιδρύματος, Επιτροπή Μεταπτυχιακών Σπουδών που την απαρτίζουν όλοι οι Κοσμήτορες και με πρόεδρο τον Αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων. Το μοναδικό στάδιο όπου το Υπουργείο έχει δικαίωμα αναπομπής θα θωρακισθεί θεσμικά, μέσω επιτροπής, στην οποία θα συμμετέχουν και Πρυτάνεις. Το μόνο, επαναλαμβάνω, το μόνο κριτήριο θα είναι αν ο προϋπολογισμός και τα τέλη εγγραφής κινούνται στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΣτΕ και είναι ανταποδοτικά τα τέλη εγγραφής», ενώ επίσης εξασφαλίζονται υποτροφίες για φοιτητές που θα σπουδάζουν σε ΠΜΣ, τα οποία, μάλιστα, υποχρεούνται να περάσουν από διαδικασία ελέγχου με βάση κριτήρια που θεσπίζονται στο εν λόγω σχέδιο νόμου.

Σύστημα που υπονομεύει το δημοκρατικό χαρακτήρα

Ο Υπουργός τόνισε, προς τους επικεφαλής των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, πως «αν δει κανείς ποια ήταν τα σημεία της απόφασης της 82ης Συνόδου Πρυτάνεων στις 15 Οκτωβρίου 2016, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας σχετικά με το σχέδιο νόμου για τα ΠΜΣ, όλα όσα αναφέρονται εκεί έχουν ήδη ενσωματωθεί στην αρχική μορφή του σχεδίου νόμου».

Ωστόσο επεσήμανε, ότι «υπάρχουν σοβαρά προβλήματα καθημερινής λειτουργίας των ΑΕΙ που υπονομεύουν τον δημοκρατικό χαρακτήρα του θεσμού. Ο υπερ-συγκεντρωτικός θεσμός του Πρύτανη, η μη συμμετοχή όλων των Τμημάτων στις Συγκλήτους, η ουσιαστική ανυπαρξία και η αναποτελεσματικότητα των Συμβουλίων Ιδρύματος, όπως προέκυπτε από την ίδρυσή τους, αλλά και την πρακτική τους τα τελευταία χρόνια, η έλλειψη φοιτητικής συμμετοχής, το αρρύθμιστο πανεπιστημιακό άσυλο είναι ορισμένα από αυτά τα προβλήματα. Το σχέδιο νόμου προτείνει μία πολύ πιο δημοκρατική ανάδειξη της διοίκησης: εκλέγονται οι πρυτάνεις και οι αντιπρυτάνεις με μονοσταυρία από διαφορετικά ψηφοδέλτια, εξασφαλίζοντας μία πιο πλουραλιστική εκπροσώπηση του εκπαιδευτικού προσωπικού, αποκομματικοποιώντας τη διαδικασία, περιορίζοντας την κυριαρχία των πολυπληθών Τμημάτων και παρέχοντας μία νομιμοποίηση για τους αντιπρυτάνεις».

Έκπληξη, επίσης, σύμφωνα με τον κ. Γαβρόγλου, «προκαλεί η ευκολία με την οποία διάφοροι απαξιώνουν με τόση μεγάλη επιπολαιότητα τη συμμετοχή των φοιτητών στα όργανα διοίκησης. Είναι γνωστό ότι υπήρξαν πολλά παρατράγουδα και συναλλαγές στα οποία είχαν αφενός ευθύνη και μέλη ΔΕΠ αλλά δεν αποτράπηκαν όταν με το ισχύον καθεστώς δεν υπάρχει ουσιαστική φοιτητική συμμετοχή. Άραγε τι φοβούνται όσοι με τόση ένταση απορρίπτουν αυτήν την διάταξη; Ότι οι φοιτητές ως ενήλικες θα είναι σε θέση να εκφράζονται για μία σειρά θέματα που κάποιοι θέλουν να μην παίρνουν τόση μεγάλη δημοσιότητα; Ότι για ένα θεσμό είναι θέμα υγιούς συγκρότησης όταν στις συνεδριάσεις των οργάνων του συμμετέχουν όλοι όσοι απαρτίζουν τον συγκεκριμένο θεσμό; Ότι κάνει τους φοιτητές πιο υπεύθυνους πολίτες αφού τους υποχρεώνει να έχουν και οι ίδιοι την ευθύνη της λειτουργίας του ιδρύματος;»

Τέλος, σε ό,τι αφορά στη νομοθετική παρέμβαση του Υπουργείου, σημείωσε, πως «ενισχύουμε την αυτοτέλεια μεταβιβάζοντας αρμοδιότητες που είχε το Υπουργείο και που οδηγούσε σε περιττές γραφειοκρατικές καθυστερήσεις».

Κλείνοντας, ο Υπουργός επανέλαβε, πως το ΥΠΕΘ «θέλει να ακούσει όλες τις καλόπιστες προτάσεις. Γνωρίζετε ότι ήδη στο σχέδιο νόμου έχουν ενταχθεί πολλές από τις προτάσεις που έχουν διατυπωθεί και παραμένουμε ανοιχτοί στην αντίληψη ότι ‘κλειδί’ μιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης είναι η συναίνεση».