«Το γυμνό δεν έχει στόχο να προκαλέσει»

Τρεις εξαίρετους καλλιτέχνες της νέας γενιάς, τον Αλέξη Βερούκα, τον Γιώργο Ρόρρη και τη Μαρία Φιλοπούλου υποδέχεται ο Δήμος Σύρου – Ερμούπολης, στο πλαίσιο του πολιτιστικού προγράμματός του.

Η έκθεση ζωγραφικής με τίτλο «Περί σωμάτων» διαδέχεται την έκθεση του Κώστα Βαρώτσου «Διαστρωματώσεις» στον ιδιαίτερο χώρο της Πινακοθήκης Κυκλάδων.

Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να θαυμάσει πρόσφατα και παλαιά έργα των τριών αναγνωρισμένων ζωγράφων με κυρίαρχη θέση τη γυμνή φιγούρα ως μείζον θέμα στο αξιόλογο έργο τους.

Πρωτοτυπία, αισθησιασμός και έντονο συναίσθημα

Έχοντας ζήσει από κοντά τις διεργασίες και ζυμώσεις των καλλιτεχνικών αλλαγών στο 2ο μισό του 20ου αιώνα, οι δημιουργοί ενστερνίστηκαν το μωσαϊκό των εγχώριων και διεθνών επιρροών, αποδίδοντας έργο με ιδιαίτερη αισθητική που αντανακλά την έντονη προσωπικότητα τους με πρωτοτυπία, αισθησιασμό και έντονο συναίσθημα.

Τα έργα του Γιώργου Ρόρρη διακρίνονται για την ψυχολογική διείσδυση τους και συχνά προβληματική-ταλαιπωρημένη εξέταση της σχέσης μεταξύ καλλιτέχνη μοντέλου. Μέσα στο ψυχρό δωμάτιο του παραμελημένου νεοκλασικού κτιρίου υπάρχει μια αίσθηση μυστηρίου, μιας σχέσης επαιτείας και εμπιστοσύνης, με φανταστικές παραστάσεις να ξετυλίγονται.

Το άπλετο φως και οι αντανακλάσεις του είναι το κυρίαρχο εκφραστικό ιδίωμα στα έργα της Μαρία Φιλοπούλου χρησιμοποιώντας επίσης το χρώμα, πλούσιο και έντονο στις διαβαθμίσεις του. Το στοιχείο του νερού, ευφραντικό και ζωοποιό, διάστικτο από σφιχταγκαλιασμένους κολυμβητές συνενώνει με τρόπο μοναδικό το μύθο με την πραγματικότητα.

Το κίνητρο του Αλέξη Βερούκα, στην απεικόνιση του «γυμνού» είναι να εκφράσει τη μεταφυσική ουσία του θέματος του. Τα γυμνά σώματα ανδρών και γυναικών, τοποθετημένα συνήθως σε άβολες στάσεις, δημιουργούν την αίσθηση της αμηχανίας και του «κομπλεξαρίσματος» στην ιδέα του «προτεταμένα όλα».   

Η ομαδική έκθεση «Περί σωμάτων», με την επιμέλεια του Γιώργου Ατουβά, εγκαινιάζεται την Παρασκευή 4 Αυγούστου στις 20:30 και θα διαρκέσει έως 3 Σεπτεμβρίου. Στο πλαίσιο αυτό, οι τρεις καλλιτέχνες μίλησαν στην «Κοινή Γνώμη» για τα έργα που θα παρουσιάσουν στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων, καθώς και για τον ρόλο του «γυμνού» στην τέχνη.

Ποιοι λόγοι συνέβαλαν στη απόφαση σας για τη δημιουργία της συγκεκριμένης έκθεσης στη Σύρο;

      Γιώργος Ρόρρης: «Ήταν μεγάλη τιμή για μένα να εκθέσω στην Πινακοθήκη Κυκλάδων, έναν χώρο από τον οποίο έχουν περάσει σημαντικότατοι καλλιτέχνες».

       Μαρία Φιλοπούλου: «Ο Γιώργος Αλτουβάς, ο επιμελητής της έκθεσης, θέλει να παρουσιάσει τη διαφορετική αντιμετώπιση του γυμνού σώματος, στη δουλειά μας, παρόλα τα κοινά μας χαρακτηριστικά, την παραστατική ζωγραφική και το κοινό εργαστήριο στην Καλών Τεχνών στο Παρίσι».

     Αλέξης Βερούκας: «Ο ένας και μόνος λόγος είναι ο Συριανός Γιώργος Αλτουβάς, που εκτός από εξαίρετος εκπαιδευτικός, προπονητής και εμψυχωτής αθλητών, είναι και ικανότατος εμψυχωτής καλλιτεχνών. Έχοντας συνδεθεί και οι τρεις μαζί του με πολυετή φιλία, απαντήσαμε με ενθουσιασμό στην εύστοχη και ουσιαστική ιδέα του γι' αυτήν την έκθεση που αναλύει πολύ ωραία ο ίδιος στο εξαιρετικό του κείμενο στον κατάλογο που θα την συνοδεύει».

Ποια η σημασία του γυμνού στη τέχνη σας;

     Γ.Ρ: «Κάθε ζωγράφος αντιλαμβάνεται την αναπαράσταση της μορφής με δέος. Στην προσπάθεια απεικόνισης του γυμνού θα έρθει αντιμέτωπος με όλα του τα μειονεκτήματα, που θα πρέπει να αναμετρηθεί. Θα έρθει αντιμέτωπος με τη μορφή της γυναίκας της εποχής του. Ο άνθρωπος ζει, κινείται και εκθέτει το σώμα του τελείως διαφορετικά κάθε εποχή. Για να γίνει αυτό αντιληπτό χρειάζεται να ζωγραφιστεί αλλιώς είναι μια φευγαλέα κατάσταση που σχεδόν περνάει απαρατήρητη. Μόνο ότι αγγίζει η τέχνη και γίνεται κτήμα της, παραμένει ορατό. Θέλω να ζωγραφίζω τη γυναίκα της εποχής μου και του τόπου μου».

    Μ.Φ: «Στα έργα μου θέλω τον άνθρωπο ενταγμένο στη φύση στην απόλυτη ελευθερία και χαλάρωση .Γι αυτό το λόγο οι φιγούρες μου είναι γυμνές».

   Α.Β: «Το γυμνό εκτός από την βάση της κλασικής παιδείας που επιβάλλεται στις σχολές είναι για όλους τους καλλιτέχνες, όπως και για κάθε ανθρώπινη ύπαρξη, η εικονοποίηση της φυσικής μας υπόστασης. Δεν μας γεννά με εσώρουχα η μητέρα μας, ούτε νομίζω φαντάζεται κανείς αναλογιζόμενος τον εαυτό του με κοστούμια η φορέματα. Η εικόνα του σώματός μας είναι αυθύπαρκτα ΓΥΜΝΗ όπως γυμνή είναι και η εικόνα του αντικειμένου του πόθου και του έρωτά μας. Γι' αυτό και είναι το κεφαλαιώδες θέμα. Αν κάποιος μένει ασυγκίνητος στην εικόνα του, δεν μπορεί να δημιουργήσει και οτιδήποτε άλλο ενδιαφέρον στην τέχνη».

Ποια η άποψή σας για την αντίληψη ότι στη τέχνη "το γυμνό δημιουργείται για να προκαλεί ";

    Γ.Ρ. «Πιστεύω ότι η αντίληψη αυτή είναι επιπόλαια και απερίσκεπτη για σοβαρή εξέταση, πόσο δε σε μια χώρα που από τα αρχαία χρόνια, από τον πρωτοκυκλαδικό πολιτισμό, τα ειδώλια είχαν γυμνή εμφάνιση. Στα νεότερα αρχαία χρόνια συνεχίζουν οι καλλιτέχνες να παριστάνουν θεούς και θνητούς γυμνούς (Απόλλωνας, Αφροδίτη, κούροι κλπ), Στο σπουδαιότερο αρχαίο μνημείο, τον Παρθενώνα η ζωοφόρος και οι μετόπες του είχαν παραστάσεις με γυμνές μορφές. Κατά την Αναγέννηση, στη Δύση έχουμε πολλαπλή απεικόνιση του γυμνού, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση την απεικόνιση του γυμνού σώματος του Θεού-Χριστού στις θρησκευτικές εικόνες, μέσω των χαρακτηριστικότερων στιγμών του βίου του (Γέννηση, Σταύρωση, Αποκαθήλωση, Ανάσταση). Για όλα αυτά θεωρώ την αντίληψη αυτή άκρως επιπόλαιη».

    Μ.Φ: «Το γυμνό σ´ όλη την ιστορία της τέχνης δεν γίνεται για να προκαλέσει».

    Α.Β: «Τα όρια της πορνογραφίας με την ερωτική λογοτεχνία ή εικονογραφία είναι πάντα ευδιάκριτα σε κάθε ευαίσθητο αναγνώστη ή θεατή γιατί οι διαφορετικές προθέσεις είναι ξεκάθαρες. Ο έμπορος απλώνει την εκπτωτική πραμάτεια του ενώ ο καλλιτέχνης καταθέτει την ψυχή του. Τώρα αν η θέαση του γυμνού προκαλεί τα υστερόβουλα ενοχοποιημένα βλέμματα θυμάτων του φανατικού κατηχισμού και των υποκριτικών σεμνοτυφιών όλων των θρησκειών (κοινός τους εχθρός ο έρωτας των ανθρώπων και το σώμα τους) είναι μια άλλη υπόθεση που τον λόγο έχουν η πολιτική και οι κοινωνικές επιστήμες».

Τι θα παρουσιάσετε στην έκθεση «Περί σωμάτων»;                                                            

      Γ.Ρ: «Θα εκθέσω οκτώ έργα μεγάλων διαστάσεων που καλύπτουν μια δημιουργική πορεία, των τελευταίων δεκαπέντε περίπου χρόνων».

     Μ.Φ: «Έχω εμμονή με το νερό και το δυνατό φως του ήλιου και ό,τι έχει σχέση μ´ αυτά στην προσωπική μου ζωή και στην ζωγραφική μου τα τελευταία χρόνια. Οι ανοιχτοί ορίζοντες με το δυνατό φώς, η ελεύθερη κίνηση των κολυμβητών κάτω από το νερό και πάνω από αυτό στην απόλυτη προστασία του, οι αντανακλάσεις του νερού πάνω στα γυμνά σώματα, οι φυσαλίδες, η άμμος του βυθού, η κίνηση των κολυμβητών χωρίς βαρύτητα ανάμεσα από αρχαίες κολώνες, αρχαία θραύσματα, οι βάθρες με τους λουόμενους, η ροή του νερού στον καταρράκτη, μου δημιουργούν έναν ονειρικό κόσμο. Ζωγραφίζω βιωμένους προσωπικούς παραδείσους, την ευτυχία, την χαλάρωση, την ένωση με την φύση, τον ερωτισμό που νιώθουν οι λουόμενοι μέσα στο νερό». 

      A.B: «Όταν μας πρότεινε την έκθεση ο Γιώργος, εργαζόμουν για ένα κείμενο που με απασχολεί από πολύ καιρό: τον ΟΝΟ του Λουκιανού. Έτσι μερικά πρώτα δείγματα αυτής της σειράς θα εκτεθούν στη Σύρο. Πίνακες και μερικά γλυπτά. Το παραβολικό παραμύθι Λούκιος ή Όνος, είναι μια ανατομική σπουδή στο παιχνίδι της εξουσίας και της καταπίεσης μέσα από την εκμετάλλευση και την χειραγώγηση των ορμέμφυτων επιθυμιών μιας ύπαρξης αλλά μεταφορικά θα εννοούσαμε και της επιθυμίας για ζωή ενός ολόκληρου λαού».