Μείωση χρήσης της πλαστικής σακούλας

Κοινή Υπουργική Απόφαση για την μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη χρήση της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς, η ενθάρρυνση της πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων που βλάπτουν ανεπανόρθωτα τα θαλάσσια οικοσυστήματα και η αποτελεσματικότερη χρήση των πόρων, με περιορισμό των αρνητικών κοινωνικοοικονομικών συνεπειών.

Η ρύθμιση στοχεύει στην αλλαγή νοοτροπίας των καταναλωτών προς τη χρήση σακουλών μεταφοράς προϊόντων πολλαπλών χρήσεων και όχι μιας χρήσης.

Οι βασικές ρυθμίσεις

· Ορίζεται τέλος ανταποδοτικού χαρακτήρα σε όλες τις λεπτές πλαστικές σακούλες μιας χρήσης (πάχους 0-50 μm) από την 1.1.2018, με εξαίρεση τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς με πάχος μικρότερο από 15 μm, οι οποίες απαιτούνται για λόγους υγιεινής ή παρέχονται ως πρωτογενής συσκευασία χύδην τροφίμων.

· Το τέλος, ύψους 3 λεπτών (για το 2018) και 7 λεπτών από την 1.1.2019, θα είναι απολύτως ανταποδοτικό και θα διατίθεται από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης σε συνεργασία με τους Δήμους για την δωρεάν διάθεση στους πολίτες εναλλακτικών μέσων (επαναχρησιμοποιούμενη πλαστική πολλών χρήσεων, πάνινη, διχτάκι, βιοαποδομήσιμη σακούλα), τα οποία θα μειώνουν την κατανάλωση και θα προάγουν την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση.

· Εξαιρούνται από το τέλος οι σακούλες που διατίθενται από περίπτερα και υπαίθριο εμπόριο.

Παράλληλα καθιερώνονται υποχρεωτικά:

·  η «επώνυμη» σακούλα με αριθμό μητρώου παραγωγού, ημερομηνία και τόπο παραγωγής

· η διακριτή χρέωση των σακουλών πάχους 50-70 μm από τα καταστήματα (χωρίς τέλος)

· η προώθηση από τα σούπερ μάρκετ σακουλών πολλαπλής χρήσης ή βιοαποδομήσιμων με χρέωση ή χωρίς, ή με αντάλλαγμα χρησιμοποιημένες πλαστικές σακούλες προς ανακύκλωση

· η αναγραφή του κόστους πώλησης της σακούλας, καθώς και του τέλους στα παραστατικά.   

Ενθαρρύνεται η επαναχρησιμοποίηση

Για να ενθαρρυνθεί η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση, υποχρεούνται :

· οι παραγωγοί πλαστικών σακουλών να συμβάλλονται με συστήματα ανακύκλωσης

· τα σούπερ μάρκετ να ενθαρρύνουν την επαναχρησιμοποίηση και να συνδράμουν στην ανακύκλωση της πλαστικής σακούλας με διάφορα κίνητρα προς τους πελάτες τους

· ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης να ενημερώνει τους πολίτες και να παρακολουθεί την παραγωγή, εμπορία και πώληση σακουλών σε συνεργασία με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου.

Οι ρυθμίσεις υιοθετήθηκαν με γνώμονα την ανάγκη περιορισμού της περιβαλλοντικής επίπτωσης και ταυτόχρονα την σταδιακή και βαθμιαία προσαρμογή της ελληνικής βιομηχανίας παραγωγής πλαστικής σακούλας.

Δήλωση του Αναπληρωτή ΥΠΕΝ Σωκράτη Φάμελλου

«Η πολύ υψηλή κατανάλωση πλαστικών σακουλών μίας χρήσης στη χώρα μας, η ανεξέλεγκτη διάθεσή τους μετά τη χρήση και η ανθεκτικότητά τους στη φθορά, βλάπτουν σοβαρά το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Ταυτόχρονα μεγάλο μέρος τους διατίθεται σε χώρους υγειονομικής ταφής και δεν ανακτάται.

Πρώτο μας μέλημα είναι η μείωση της χρήσης της πλαστικής σακούλας για να περιορίσουμε τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Επιδιώκουμε την αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς, έχοντας -ως πολίτες- γνώση των επιπτώσεων στο περιβάλλον. Παράλληλα επιδιώκουμε τη μετατροπή της παραγωγικής διαδικασίας, προσαρμοσμένης στα νέα πρότυπα μιας κυκλικής οικονομίας, χωρίς απώλεια εθνικού προϊόντος και εργασίας αλλά με νέα εργασία. Αυτές οι αλλαγές πρέπει να χαρακτηρίσουν συνολικά τη χρήση των πλαστικών στην κοινωνία μας.

Υπήρξε ουσιαστική προεργασία της ΚΥΑ, με διαδικασίες διαλόγου και σύνθεσης, ώστε να επιλέξουμε ρυθμίσεις που θα ευνοούν τη μείωση της κατανάλωσης, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση. Οι παραγωγοί σακούλας και οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων λιανικής και εμπορίου συμμετείχαν ουσιαστικά στην προετοιμασία της ΚΥΑ, ώστε να μην περιοριστούμε στην εναρμόνιση του εθνικού δικαίου με το κοινοτικό αλλά να δώσουμε καλύτερη προοπτική και στην κοινωνία και στην οικονομία. Το θέμα συνδέεται με την περιβαλλοντική προστασία αλλά και με τη νέα απασχόληση που θα δημιουργηθεί, τη στήριξη των ελλήνων παραγωγών, την αποδοτικότητα των πόρων και την προώθηση πιο βιώσιμων καταναλωτικών προτύπων.

Το ειδικό ανταποδοτικό τέλος στην πλαστική σακούλα, το οποίο ο καταναλωτής θα καταβάλλει στα σούπερ μάρκετ ή όπου αγοράζει προϊόντα (εκτός από περίπτερα και λαϊκές), θα επιστρέφεται 100% στην κοινωνία με εναλλακτικά είδη, όπως σακούλες επαναχρησιμοποιήσιμες, ή λιπασματοποιήσιμες, τις οποίες θα μοιράζουμε μέσα από τον οργανισμό ανακύκλωσης και τους Δήμους. Το μέτρο αυτό, αποτρεπτικού χαρακτήρα, θα εφαρμοστεί βαθμιαία, ξεκινώντας από τα 3 λεπτά ανά τεμάχιο. Ανάλογα εργαλεία και κίνητρα για πολίτες και Δήμους προβλέπονται και στον νέο νόμο για την ανακύκλωση.

Δίνουμε προτεραιότητα στην πρόληψη παραγωγής απορριμμάτων από τη χρήση πλαστικής σακούλας, στην επαναχρησιμοποίηση, στην αποδοτικότητα των πόρων, στη διαλογή στην πηγή. Για την επιτυχία αυτών των μέτρων ένας σημαντικός άξονας δράσεων θα αφορά την πληροφόρηση, την ευαισθητοποίηση και την περιβαλλοντική εκπαίδευση.

Θέτουμε το πλαίσιο συνεργασίας των πολιτών, της Αυτοδιοίκησης, των παραγωγών και των εμπόρων ώστε να βγάλουμε την πλαστική σακούλα από τις καταναλωτικές μας συνήθειες και να προσεγγίσουμε μια κοινωνική και οικονομική λειτουργία χωρίς απορρίμματα».

Δίκτυο Μεσόγειος SOS

Όπως αναμενόταν, η ΚΥΑ για την πλαστική σακούλα (αριθμ. 180036/952/10.8.2017 - ΦΕΚ2812Β), προς συμμόρφωση με την Οδηγία 2015/720 της ΕΕ, δημοσιεύτηκε χωρίς τη θεσμικά προαπαιτούμενη διαβούλευση από το αρμόδιο Υπουργείο, και «με την ψυχή στο στόμα» μόνο και μόνο για να ικανοποιηθεί η προθεσμία της ΕΕ. Παρά τη μεγάλη καθυστέρηση, το κείμενο τελικά περιέχει τα όσα απορρέουν από την υποχρέωση ενσωμάτωσης, γεγονός που δε δικαιολογεί ούτε την ολιγωρία τόσων μηνών ούτε την απουσία διαβούλευσης.

Η ΚΥΑ πάσχει στόχων και χρονοδιαγράμματος ως προς την αλλαγή της υπερκαταναλωτικής συνήθειάς μας στη χρήση της λεπτής μεταφερόμενης πλαστικής σακούλας. Δεν αποτελεί πρόταση στην προσπάθεια σημαντικής μείωσης στη χρήση της πλαστικής σακούλας με στόχο την οριστική κατάργηση, καθώς περιλαμβάνει απλά σειρά διατάξεων μόνο ως προς την υποχρέωση της ενσωμάτωσης και το ζήτημα της χρέωσης. Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS τονίζει για άλλη μια φορά τη σημαντικότητα των συμμετοχικών διαδικασιών με την κοινωνία των πολιτών στην αλλαγή των καταναλωτικών μας συνηθειών.

Η ουσιαστική αντιμετώπιση της αυξανόμενης ρύπανσης των θαλασσών απαιτεί την εφαρμογή της Οδηγίας ως μεταβατικού σταδίου, μέχρι την πλήρη κατάργηση της λεπτής μεταφερόμενης πλαστικής σακούλας, που, για το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, αποτελεί τη μόνη ενδεδειγμένη λύση. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει τη συμμετοχή όλων μας, κάτι που δυστυχώς – για άλλη μια φορά - το αρμόδιο Υπουργείο παρέβλεψε. Αν και ο προσδιορισμός των ζητημάτων χρέωσης έχει σημαντικά αποτελέσματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο στον περιορισμό της χρήσης, δεν αποτελεί πανάκεια. Η διάθεση του περιβαλλοντικού τέλους από τη χρέωση, μόνο εφόσον είναι ανταποδοτική προς όλους μας στην πράξη, θα κερδίσει ως σύμμαχο την κοινωνία των πολιτών.

Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS παρακολουθεί στενά τόσο τις επιστημονικές όσο και τις πολιτικές εξελίξεις και έχει αναδείξει εδώ και χρόνια το ζήτημα της λεπτής μεταφερόμενης πλαστικής σακούλας και των επιπτώσεών της στο παράκτιο και θαλάσσιο περιβάλλον, ως κρίσιμη απειλή που χρήζει θεσμική αντιμετώπιση, αλλά και αλλαγή στη συμπεριφορά όλων μας. Με αρχή την ευρεία προσπάθεια ενημέρωσης των πολιτών, στην πανελλαδική εκστρατεία καθαρισμών ΚΑΘΑΡΙΣΤΕ ΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ για δύο συνεχόμενα έτη (2014 & 2015), σε συνέχεια με τη συμμετοχή στο ευρωπαϊκό Έργο LIFE DEBAG, και μέσα από τα προγράμματα «Αλόννησος χωρίς πλαστικές σακούλες» και ASAP (Active Skiathos Against Plastic bag), το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, με τη συνεργασία φορέων και πολιτών, πρωτοστατεί και πρωταγωνιστεί στην υιοθέτηση καλών πρακτικών και αλλαγής κουλτούρας.