Νομοσχέδιο για τις Ενεργειακές Κοινότητες

Δυνατότητα συμμετοχής και επένδυσης στον ενεργειακό τομέα πολιτών, ΟΤΑ και νομικών προσώπων ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου προβλέπει το νομοσχέδιο που κατέθεσε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Παροχή κινήτρων σε καταναλωτές, ΟΤΑ και συνεταιρισμούς για παραγωγή ενέργειας, που αποσκοπεί σε μία εξ’ ολοκλήρου νέα φιλοσοφία αναφορικά με την μέχρι τώρα διαχείρισή της, όπως επισημαίνεται από το αρμόδιο υπουργείο.

Τονίζεται ιδιαίτερα η δυνατότητα ενεργειακής αυτάρκειας και ασφάλειας στους νησιωτικούς δήμους και η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο το οποίο θα οδηγήσει σε μετάβαση αποκεντρωμένων, αποδοτικότερων και καινοτόμων λύσεων στην παραγωγή και χρήση ενέργειας, βασιζόμενες σε τοπική συμμετοχή και πρωτοβουλία.

Στα αναμενόμενα αποτελέσματα συμπεριλαμβάνεται η αξιοποίηση των διαθέσιμων εργαλείων της ενεργειακής αγοράς, όπως, για παράδειγμα, ο συμψηφισμός ενέργειας (net metering), ο εικονικός συμψηφισμός ενέργειας (virtual net metering) και οι Έξυπνοι Μετρητές (Smart Meters).

Ειδική μνεία στη νησιωτικότητα

Στο κατατεθέν σχέδιο νόμου τονίζεται έντονα η ιδιαιτερότητα της νησιωτικότητας και δη της ενεργειακής αυτονομίας των νησιών, η οποία χαρακτηρίζεται από απουσία διασύνδεσης με το ηπειρωτικό σύστημα και αυτονομία της λειτουργίας συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Αναφορικά με τον ισχύοντα τρόπο ηλεκτροδότησης των περισσότερων νησιών και ιδίως του Αιγαίου αναφέρονται οι τεχνολογικές και οικονομικές δυσκολίες της διασύνδεσής τους με τον ηπειρωτικό κορμό, που αυτό συνεπάγεται αυξημένη ζήτηση άρα και κόστος κατά τους τουριστικούς μήνες σε αναντιστοιχία με την αξιόλογη ηλιακή, αιολική και γεωθερμική δυναμική τους,

Οι Ενεργειακές Κοινότητες θα δραστηριοποιούνται στους τομείς των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, της Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (Σ.Η.Θ.Υ.Α.), της ορθολογικής χρήσης ενέργειας, της ενεργειακής αποδοτικότητας, των βιώσιμων χερσαίων μεταφορών και της διαχείρισης της ζήτησης και της παραγωγής, διανομής και προμήθειας ενέργειας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.

Η άσκηση μίας εξ’ αυτών των δραστηριοτήτων είναι υποχρεωτική, η δεύτερη προαιρετική ενώ δεν επιτρέπεται άλλη δραστηριότητα πέραν όσων προβλέπονται από το νόμο.

Η Ενεργειακή Κοινότητα ορίζεται ως αστικός συνεταιρισμός αποκλειστικού σκοπού με στόχο την προώθηση της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και της καινοτομίας στον ενεργειακό τομέα, την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας και την προαγωγή της ενεργειακής αειφορίας, την παραγωγή, αποθήκευση, ιδιοκατανάλωση, διανομή και προμήθεια ενέργειας και την ενεργειακή ενίσχυση των νησιωτικών δήμων. Αλλάζει εξ’ ολοκλήρου η φιλοσοφία διαχείρισης της ενέργειας καθώς ενισχύεται η δραστηριοποίηση ΑΠΕ & ΣΗΘΥΑ για πλέον ορθολογική χρήση και ενεργειακή αποδοτικότητα.

Τα μέλη των Εν. Κοιν.

Δικαίωμα συμμετοχής στις Ενεργειακές Κοινότητες έχουν φυσικά πρόσωπα με πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού της ίδιας περιφερειακής ενότητας εντός της οποίας βρίσκεται η έδρα της Ενεργειακής Κοινότητας ή επιχειρήσεις αυτών και Ο.Τ.Α. β΄ βαθμού εντός των διοικητικών ορίων των οποίων βρίσκεται η έδρα της Ενεργειακής Κοινότητας.

Ο ελάχιστος αριθμός μελών των Ενεργειακών Κοινοτήτων ορίζεται ως:
- Πέντε στην περίπτωση που τα μέλη είναι νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου εκτός των Ο.Τ.Α ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου ή φυσικά πρόσωπα.

- Δύο στην περίπτωση Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού νησιωτικών περιοχών, με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους σύμφωνα με την τελευταία απογραφή.

- Τρία στην περίπτωση που τα μέλη είναι νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου ή φυσικά πρόσωπα, εκ των οποίων τα δύο τουλάχιστον να είναι Ο.Τ.Α.

Κριτήριο συμμετοχής αποτελεί η εντοπιότητα καθώς απαιτείται κατ’ ελάχιστον 50% συν ένα των μελών να σχετίζονται με τον τόπο στον οποίο βρίσκεται η έδρα της Ενεργειακής Κοινότητας, και συγκεκριμένα τα φυσικά πρόσωπα – μέλη να έχουν πλήρη ή ψιλή κυριότητα ή επικαρπία σε ακίνητο το οποίο βρίσκεται εντός της περιφερειακής ενότητας της έδρας της ή να είναι δημότες δήμου της περιφερειακής ενότητας αυτής και τα νομικά πρόσωπα μέλη να έχουν την έδρα τους εντός της περιφερειακής ενότητας της έδρας της.

Αναφορικά με τις συνεταιριστικές μερίδες, κάθε μέλος μπορεί να κατέχει και μία ή περισσότερες προαιρετικές μερίδες πέραν της υποχρεωτικής, με το ανώτατο όριο συμμετοχής του στο συνεταιριστικό κεφάλαιο να ορίζεται στο 20%. Εξαίρεση αποτελούν οι Ο.Τ.Α. που μπορούν να συμμετέχουν στο συνεταιριστικό κεφάλαιο με ανώτατο όριο από 40% έως 50% για τους Ο.Τ.Α. α’ βαθμού νησιωτικών περιοχών με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή. Κάθε μέλος, ανεξαρτήτως αριθμού συνεταιριστικών μερίδων, συμμετέχει στη γενική συνέλευση με μία ψήφο. Μεταβιβάσεις συνεταιριστικής μερίδας σε μέλος ή σε τρίτο πρόσωπο γίνεται μόνο ύστερα από συναίνεση του διοικητικού συμβουλίου.

Σκοπός και αντικείμενο δραστηριότητας

Οι νέες Ενεργειακές Κοινότητες που θα προκύψουν, αποκτούν δικαίωμα για άσκηση των εξής δραστηριοτήτων:
- Παραγωγή, αποθήκευση, ιδιοκατανάλωση ή πώληση ηλεκτρικής ή θερμικής ή ψυκτικής ενέργειας από σταθμούς ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ ή Υβριδικούς Σταθμούς

- Διαχείριση όπως συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία αποθήκευση ή διάθεση πρώτης ύλης για παραγωγή ενέργειας όπως βιομάζα ή βιορευστά ή βιοαέριο ή μέσω ενεργειακής αξιοποίησης του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος αστικών αποβλήτων

- Προμήθεια για τα μέλη της ενεργειακών προϊόντων, συσκευών και εγκαταστάσεων, με στόχο τη μείωση ενεργειακής κατανάλωσης και τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, καθώς και ενεργειακών οχημάτων υβριδικών ή μη, που χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα

- Διανομή ηλεκτρικής ενέργειας εντός της Περιφέρειάς τους καθώς και προμήθεια αυτής σε τελικούς πελάτες

- Παραγωγή, διανομή και προμήθεια θερμικής ή ψυκτικής ενέργειας εντός της Περιφέρειάς τους

- Διαχείριση της ζήτησης για τη μείωση της τελικής χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας και εκπροσώπηση παραγωγών και καταναλωτών στην αγορά της

- Ανάπτυξη δικτύου και εκμετάλλευση υποδομών εναλλακτικών καυσίμων ή διαχείριση μέσω βιώσιμων μεταφορών

- Εγκατάσταση και λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης με χρήση ΑΠΕ

- Παροχή ενεργειακών υπηρεσιών σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία
Δίνεται επίσης η δυνατότητα για δυνητική άσκηση των κάτωθι:

- Προσέλκυση κεφαλαίων για πραγματοποίηση επενδύσεων σε σχέση με ΑΠΕ & ΣΗΘΥΑ ή τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης της κάθε περιφέρειας

- Σύνταξη μελετών αξιοποίησης των ανωτέρω

- Διαχείριση ή συμμετοχή σε χρηματοδοτούμενα προγράμματα και παροχή σχετικών συμβούλων στα μέλη της για αυτό το σκοπό

- Ενημέρωση, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σε περιφερειακό επίπεδο για θέματα ενεργειακής αειφορίας

- Δράσεις για την υποστήριξη ευάλωτων καταναλωτών και αντιμετώπιση ενεργειακής ένδειας πολιτών

Κερδοσκοπικός ή μη χαρακτήρας

Από τα κέρδη έκτακτης χρήσης παρακρατείται κατ’ ελάχιστον ένα 10% για σχηματισμό τακτικού αποθεματικού. Τα κέρδη από την εκμετάλλευση της Ενεργειακής Κοινότητας δεν διανέμονται στα μέλη, αλλά παραμένουν στο φορέα υπό τη μορφή αποθεματικών και διατίθενται για τους σκοπούς της με απόφαση της γενικής συνέλευσης. Για Ενεργειακές Κοινότητες στις οποίες συμμετέχουν αποκλειστικά ΟΤΑ α’ ή β’ βαθμού, μπορεί μέρος ή σύνολο των κερδών να διατίθεται για δράσεις κοινής ωφέλειας τοπικού χαρακτήρα. Ειδικότερα για Ενεργειακές Κοινότητες τουλάχιστον 15 μελών (ή 10 αν η έδρα είναι νησιωτικός δήμος με πληθυσμό κάτω των 3100 κατοίκων), μπορεί να μοιραστεί στα μέλη της πλεόνασμα χρήσης μετά την αφαίρεση του τακτικού αποθεματικού.

Το κατατεθέν προς συζήτηση νομοσχέδιο προβλέπει ότι μπορεί να συσταθεί Ένωση Ενεργειακών Συνεταιρισμών, αποτελούμενη από τουλάχιστον πέντε Ενεργειακές Κοινότητες με έδρα στην ίδια Περιφέρεια, με σκοπό το συντονισμό και την προώθηση των δραστηριοτήτων τους. Η Γενική Συνέλευση της Ένωσης των Ενεργειακών Συνεταιρισμών θα απαρτίζεται από τους αντιπροσώπους των Κοινοτήτων που συμμετέχουν στην ένωση.

Παράλληλα οι Ενώσεις Ενεργειακών Συνεταιρισμών όλης της χώρας, δύνανται να συστήσουν Ομοσπονδία Ενεργειακών Συνεταιρισμών της Ελλάδας, με σκοπό τον συντονισμό και την καλύτερη εκπροσώπηση του ενεργειακού συνεταιριστικού κινήματος της χώρας. Στη γενική συνέλευση της Ομοσπονδίας των Ενεργειακών Συνεταιρισμών της Ελλάδας, προβλέπεται η συμμετοχή όλων των ενώσεων ενεργειακών συνεταιρισμών, με δύο αντιπροσώπους η καθεμία.

Οικονομικά κίνητρα και μέτρα στήριξης

Το νομοσχέδιο προτείνει μία σειρά οικονομικών κινήτρων και μέτρων στήριξης για τη σύσταση και τη συμμετοχή στις Ενεργειακές Κοινότητες. Μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι:

- Οι Ενεργειακές Κοινότητες μπορούν να ενταχθούν στις διατάξεις που αφορούν τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις καθώς και σε άλλα χρηματοδοτούμενα προγράμματα.

- Κατά περίπτωση μπορούν με υπουργική απόφαση να καθορίζονται όροι και προϋποθέσεις προνομιακής συμμετοχής ή εξαίρεσης από διαδικασίες ή προνομιακές χρεώσεις.

- Απαλλάσσονται επίσης από την υποχρέωση καταβολής ετήσιου τέλους διατήρησης κατοχής άδειας για ΑΠΕ & ΣΗΘΥΑ και οι αιτήσεις τους στη ΡΑΕ για άδεια παραγωγής για αντίστοιχους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής εξετάζονται κατά προτεραιότητα. Το νομοσχέδιο προβλέπει ακόμα μείωση κατά 50% στο ύψος της εγγυητικής επιστολής εφ’ όσον ζητηθεί καθώς ενώ επιτρέπεται.

- Επιτρέπεται η εγκατάσταση ΑΠΕ, ΣΗΘΥΑ ή υβριδικών σταθμών για κάλυψη ενεργειακών αναγκών των μελών τους και ευάλωτων καταναλωτών ή πολιτών που ζουν κάτω απ’ το όριο της φτώχειας

Τέλος, αναφέρεται ρητά ότι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι και λειτουργούν σε Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά που δε διαθέτουν εναλλακτική πηγή παραγωγής ενέργειας συνεχίζουν να λειτουργούν για χρονικό διάστημα μέχρι δύο έτη εφ’ όσον ο αρμόδιος φορέας τους υποβάλλει πλήρη φάκελο για έκδοση νέων Περιβαλλοντικών Όρων εντός δύο μηνών από την ισχύ του νομοσχεδίου.