"Μια ενιαία μητροπολιτική Περιφέρεια με έδρα το Καστελλόριζο"

Συνήθως ο δημόσιος διάλογος για την αρχιτεκτονική της διοίκησης στην Ελλάδα γίνεται με αφορμή τη διαμόρφωση χωρικών ενοτήτων (περιφερειών) κατάλληλων για την δημιουργία εκλογικών συσχετισμών και αποτελεσμάτων που εξυπηρετούν την εκάστοτε κυβερνώσα παράταξη. Όμως πλέον, οι απαιτήσεις έχουν αλλάξει. Η έξοδος από τα προγράμματα στήριξης της ελληνικής οικονομίας επιτάσσει τη διατύπωση προτάσεων που να δημιουργήσουν νέα δεδομένα πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά, χωροταξικά, με αναφορές όχι μόνο στην εσωστρεφή διάσταση των στοιχείων αυτών αλλά και στην εξωστρεφή επίδραση τους.

Μια τέτοια πρόταση είναι η ρηξικέλευθη πολιτική επιλογή της αναδιάταξης τόσο του διοικητικού modus operandi όσο και του γενικότερου modus vivendi στο αρχιπέλαγος του Αιγαίου: η δημιουργία μιας μητροπολιτικής περιφέρειας που θα περιλαμβάνει το σύνολο του Αιγαίου (δηλαδή τις σημερινές περιφέρειες Βορείου και Νοτίου Αιγαίου). Πρόκειται για ένα νέο αυτοδιοικητικό θεσµό που θα δραστηριοποιείται σε µητροπολιτικό επίπεδο. Ακόμη πιο καινοτόμο στοιχείο της πρότασης είναι η χωροθέτηση της έδρας της Περιφέρειας Αιγαίου. Ως έδρα της Περιφέρειας Αιγαίου προτείνεται το ακριτικό νησί του Καστελλόριζου.

Η ενιαία μητροπολιτική Περιφέρεια Αιγαίου θα συνιστά μια ενιαία διοικητική οντότητα που θα εκτείνεται κατά μήκος της θαλάσσιας συνοριογραμμής με την Τουρκία, αποτελώντας έτσι το εξωτερικό νησιωτικό σύνορο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Η εξέλιξη αυτή θα αναβαθμίσει τη γεωστρατηγική σημασία της, καθιστώντας τη μια ισχυρή οντότητα με νησιωτικά χαρακτηριστικά που θα έχει νευραλγικό ρόλο στα εθνικά, ευρωπαϊκά και διεθνή δρώμενα, αποτελώντας κυριολεκτικά ένα σταυροδρόμι ροών αγαθών, προσώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίων μεταξύ τριών ηπείρων.

Βασική εσωστρεφής προστιθέμενη αξία της επιλογής αυτής είναι η δυνατότητα των νησιών του Αιγαίου να αντιμετωπίζουν και να βρίσκουν λύσεις από κοινού σε προβλήματα ή να επωφελούνται από τις κοινές δυνατότητες που διαθέτουν, αναπτύσσοντας ενισχυμένη συνεργασία (με συντονισμό δράσεων, χρηματοδοτήσεων και παρεμβάσεων), με στόχο να καταστήσουν τις πολιτικές τους πιο αποτελεσματικές σε σχέση με τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν τα ζητήματα μεμονωμένα. Αυτό θα επιτρέψει και την ανάδειξη των κυρίων (αλλά σε καμία περίπτωση αποκλειστικών) οικονομικών δραστηριοτήτων που θα μπορούν να υποστηριχθούν στα νησιά του Αιγαίου (π.χ. πρωτογενής τομέας και τουρισμός) επιτρέποντας την ανάπτυξη συνεργειών (π.χ. αγροτουρισμός η αξιοποίηση προϊόντων στον τουρισμό) σε όλη την έκταση του αρχιπελάγους, κάτι στο οποίο το μέτρο του μεταφορικού ισοδυνάμου, θα έχει θετικότατη επίπτωση αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα της τοπικής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Αυτό θα συμβάλλει και στην καλύτερη αξιοποίηση των πόρων που διατίθενται από την Πολιτική Συνοχής της ΕΕ.

Υπάρχουν επίσης σημαντικές εξωστρεφείς επιπτώσεις: Ειδικότερα η επιλογή του Καστελλόριζου ως έδρας της Περιφέρειας – μια έδρα που θα έχει κυρίως πολιτικό χαρακτήρα, καθώς, λόγω της μητροπολιτικής φύσης της Περιφέρειας, ο όγκος της καθημερινής διοικητικής λειτουργίας θα διεκπεραιώνεται στις διοικητικές έδρες των περιφερειακών ενοτήτων (πρωην νομών) – αναδεικνύει τη γεωπολιτική και γεωστρατηγική σημασία του ως σημείου αναφοράς του αρχιπελάγους και της ευρύτερης περιοχής και συμβάλλει καίρια στην ακόμη σαφέστερη εκπλήρωση των όρων που θέτει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας για την αναγνώριση δικαιωμάτων (χωρικά ύδατα, υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ) σε ένα νησί όπως το Καστελλόριζο. Για δε το ίδιο το νησί, θα είναι μια μοναδική δυνατότητα μόνιμης αντιμετώπισης προβλημάτων που υπάρχουν αυτή τη στιγμή καθώς θα επιδιωχθεί η μόνιμη τοποθέτηση ιατρικού και εκπαιδευτικού προσωπικού για τη στελέχωση των αντίστοιχων υποδομών του νησιού ενώ θα ολοκληρωθούν οι λοιπές υποδομές (οδικό δίκτυο, ηλεκτροφωτισμός, κλπ), και θα αξιοποιηθούν οι δυνατότητες της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για την υποστήριξη της διοικητικής λειτουργίας της Περιφέρειας Αιγαίου.

Η λεπτομερής ανάλυση αυτής της πρότασης μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης και επεξεργασίας από εξειδικευμένους επιστήμονες, αλλά και στελέχη, πολιτικά και υπηρεσιακά, της τοπικής αυτοδιοίκησης, στο πλαίσιο ενός Συνεδρίου, που τόσο για λόγους συμβολισμού όσο και για λόγους ουσίας πρέπει να λάβει χώρα στο Καστελλόριζο.

Ελευθερία Φτακλάκη

Πολιτικός Διεθνολόγος/ Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου

Περιφερειακός Σύμβουλος Ν. Αιγαίου, τ. Αντιπεριφερειάρχης