Πρώτη «συνομιλία» της Δήλου με τη σύγχρονη τέχνη

Μία εικαστική εγκατάσταση του πολυβραβευμένου κι ευρέως αναγνωρισμένου Βρετανού Γλύπτη Antony Gormley θα φιλοξενεί για έξι περίπου μήνες στον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο της Δήλου.

Η έκθεση σύγχρονης τέχνης με τίτλο «SIGHT», που διοργανώνεται από 18 Μαΐου έως 31 Οκτωβρίου 2019, αποτελεί τη νέα συνεργασία μεταξύ του Πολιτιστικού και Αναπτυξιακού Οργανισμού ΝΕΟΝ και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, μετά την επιτυχημένη έκθεση «Αστερισμοί στο χώμα», η οποία πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι 2018 στο Κουφονήσι.

Ο ΝΕΟΝ συμπράττει με θεσμικούς φορείς πολιτισμού και ενεργοποιεί ιστορικούς τόπους σε δράσεις που συνδέουν δημιουργικά το αρχαιολογικό παρελθόν με τον σύγχρονο πολιτισμό. Μέσω της συνεργασίας της με τον Οργανισμό, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων πραγματοποιεί ένα άνοιγμα προς τη σύγχρονη τέχνη, υπογραμμίζοντας τη διαχρονικότητα της δημιουργίας και την ανάγκη για συνομιλία του “καθιερωμένου” παρελθόντος με τη σύγχρονη καλλιτεχνική έκφραση.

Ο Antony Gormley γεννήθηκε το 1950 και θεωρείται ως ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της εποχής μας. Στη διάρκειας μιας καριέρας μεγαλύτερης των σαράντα χρόνων, τα γλυπτά του, οι εγκαταστάσεις του και τα έργα τέχνης δημόσιων χώρων του έχουν αμφισβητήσει τον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνουμε τον χώρο και το ανθρώπινο σώμα. Οι σπουδές του στην αρχαιολογία, την ανθρωπολογία και την ιστορία της τέχνης στο Trinity College του Cambridge τον εφοδίασαν με μια βαθιά κατανόηση της ποικιλίας της ανθρώπινης φύσης και της καταγωγής της.

Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε πολλές εκθέσεις στη Βρετανία και στο εξωτερικό, ενώ γλυπτά του κοσμούν δημόσιους χώρους στην Αγγλία κι αλλού, με γνωστότερο τον «Άγγελο του Βορρά» στη βρετανική πόλη Gateshead. Μεγάλη ατομική έκθεσή του αναμένεται να πραγματοποιηθεί στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών του Λονδίνου το Σεπτέμβριο του 2019. Εκτός από σπουδές καλών τεχνών (έχει κάνει μεταπτυχιακό στη γλυπτική στο UCL), έχει σπουδάσει αρχαιολογία και ιστορία της τέχνης στο Κέιμπριτζ.

«Αποκατάσταση» της ανθρώπινης παρουσίας στο νησί

Η έκθεση του Antony Gormley  στη Δήλο, με την επιμέλεια της Ελίνας Κουντούρη, Διευθύντριας του ΝΕΟΝ και της Iwona Blazwick, OBE, Διευθύντριας της Whitechapel Gallery του Λονδίνο, περιλαμβάνει 29 γλυπτές ανθρώπινες μορφές σε φυσική κλίμακα σε όρθια, καθιστή ή ξαπλωτή θέση.

Τα γλυπτά που θα τοποθετηθούν σε διαφορετικές θέσεις στον Αρχαιολογικό χώρο της Δήλου, από τη βραχώδη ακτή που πρωτοαντικρίζει ο επισκέπτης φτάνοντας στο νησί, μέχρι το εσωτερικό του Μουσείου, φιλοδοξούν να «αποκαταστήσουν» την ανθρώπινη παρουσία και να δημιουργήσουν ένα φυσικό μονοπάτι που οδηγεί πίσω στη μυθολογία και την ανθρώπινη δραστηριότητα του παρελθόντος της Δήλου. Οι επισκέπτες θα καλούνται να τα ανακαλύψουν, ακολουθώντας τις οδηγίες έντυπου υλικού που θα τους κατευθύνει.

Σύμφωνα με πληροφορίες που έδωσε ο προϊστάμενος της ΕΦΑ Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης, δύο γλυπτά θα στέκονται στα ρηχά της θάλασσας, άλλα δυο στο Αρχαιολογικό Μουσείο, κάποια στον λόφο του Κύνθου, στην Αγορά των Κομπεταλιαστών, στην είσοδο του Σταδίου, στη Σκηνή του Θεάτρου και σε άλλα μνημεία, με τη μεγαλύτερη πυκνότητά τους να παρατηρείται στα δωμάτια της Συνοικίας του Θεάτρου. Η έδρασή τους θα γίνεται είτε με απλή απόθεση είτε με στερέωση σε φύλλο χάλυβα (ή χαλύβδινο πλαίσιο με απλή απόθεση) είτε με στερέωση σε τεχνητό λίθο (ή σε λιθοδομή με απλή απόθεση), ενώ στις πιο ειδικές περιπτώσεις πραγματοποιήθηκαν μελέτες οι οποίες έγιναν γνωστές στα μέλη του ΚΑΣ.

H Δήλος έχει ένα παρελθόν γεμάτο μύθους, τελετές, θρησκείες, πολιτική, πολυπολιτισμικότητα και εμπόριο. Σήμερα, με εξαίρεση τους αρχαιολόγους που προστατεύουν  και μελετούν το νησί και αυτούς που διεξάγουν επιστημονικές έρευνες, η Δήλος είναι ακατοίκητη. Τα ερείπιά της, όπως αυτά της Πομπηίας, στέκουν κενά από ανθρώπινη παρουσία. Όπως αναφέρει ο Gormley, η Δήλος είναι ένα μέρος «όπου ένας άνθρωπος κάποτε στάθηκε και οποιοσδήποτε θα μπορούσε να σταθεί όρθιος».

Η χαρακτηριστική προσέγγιση του καλλιτέχνη παραπέμπει άμεσα στην παραδοσιακή γλυπτική του αρχαίου κόσμου. Τα σύγχρονα γλυπτά του είναι σύγχρονες επικλήσεις των αγαλμάτων και των τοτέμ που κάποτε κατοικούσαν στους δημόσιους χώρους, τους ναούς και τις ιδιωτικές κατοικίες, αλλά τώρα είναι απόντα ή απομονωμένα.

Η μεταφορά και η τοποθέτηση των έργων θα ξεκινήσει τον Φεβρουάριο, ούτως ώστε να έχει ολοκληρωθεί έως τον Μάιο. Σημειώνεται μάλιστα, ότι τα εγκαίνια της έκθεσης συμπίπτουν με τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων (18 Μαΐου).

Στόχος η προσέλκυση ποιοτικού κοινού

«Αναγκαία» χαρακτηρίζει την προβολή της Δήλου, ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι η πραγματοποίηση ποιοτικών εκδηλώσεων δύναται να αναδείξουν τον κορυφαίο αρχαιολογικό χώρο και μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, συμβάλλοντας παράλληλα στην αύξηση της επισκεψιμότητάς του.

Επιπλέον υπογράμμισε τον απόλυτο επαγγελματισμό του καλλιτέχνη, ο οποίος δημιούργησε με τέτοιον τρόπο προκειμένου να μην προκληθεί καμία βλάβη στον αρχαιολογικό χώρο, αλλά και το δέος που ένιωσε όταν επισκέφτηκε τη Δήλο. Καταλήγοντας, σημείωσε ότι ο στόχος της παρουσίασης των 29 αγαλμάτων του είναι διττός. Η έκθεση επιδιώκει να δηλώσει την ανθρώπινη παρουσία που σήμερα δεν υπάρχει στο νησί και ταυτόχρονα να τονίσει μια άλλη απουσία, των αγαλμάτων, που στην αρχαιότητα ήταν πολλά.