Σπηλιές, ρόπαλα και εξέλιξη

Σύμφωνα με την θεωρία της εξέλιξης, ο άνθρωπος, για να φτάσει στο σήμερα, όπως τον ξέρουμε, ξεκίνησε από μονοκύτταρος οργανισμός (σαν να λέμε αμοιβάδα) και τσούκου τσούκου, εξελίχθηκε σε ψάρι, το ψάρι βγήκε στη στεριά να πάρει τον αέρα του, του άρεσε, έβγαλε πόδια, έβγαλε τρίχωμα, έγινε πίθηκος, ξεκίνησε να περπατά στα δύο πόδια, του έπεσε σιγά – σιγά το τρίχωμα, είδε κάτι πέτρες και κάτι ξύλα και αποφάσισε να τα χρησιμοποιήσει για να επιβιώσει, άρχισε να ισιώνει η καμπούρα του και να περπατά λίγο πιο στητός, λίγο πιο περήφανος, έμεινε σε σπηλιές, έφτιαξε κοινωνίες και έμαθε να επικοινωνεί, αρχικά με απλούς ήχους και σταδιακά ένωσε τους ήχους και τους έκανε φθόγγους και τους φθόγγους λέξεις και από κει που δεν το περίμενε κανείς, ξεκίνησε να μιλά (ακατάπαυστα, αν με ρωτάτε και χωρίς λόγο τις περισσότερες φορές) και μέσα σε ένα “δευτερόλεπτο” του συμπαντικού ρολογιού, τσουπ!, να η ανάπτυξη του μετωπιαίου λοβού, που μας έκανε, έτσι, είδος “πολιτισμένο”, σου λέει και νοήμον.

Τώρα, για να φτάσουμε εδώ που φτάσαμε, ήτοι να επικοινωνούμε μεταξύ μας πολιτισμένα και να διαθέτουμε διαφόρων ειδών γλώσσες και τρόπους επικοινωνίας (βλέπε ομιλία, γραπτός λόγος, ηλεκτρονική επικοινωνία, emoji, gifάκια, memes κλπ), περάσαμε από αρκετά στάδια εξέλιξης του είδους Homo, όπως ενδεικτικά Homo heidelbergensis, Ηomo habilis, Ηomo erectus, Ηomo neanderthalensis, μέχρι να φτάσουμε στον Homo sapiens, δηλαδή τον νοήμονα άνθρωπο.

Όλα αυτά τα είδη, πλην του homo sapiens δεν είχαν δυνατότητα πολύπλοκης λεκτικής επικοινωνίας, συνεννοούνταν δηλαδή, με ήχους όπως “Α!”, “Ου!”, “Ε!”, “Ουγκ!” κλπ και νοήματα, μέσω κίνησης.

Παρά το γεγονός, ότι ο Homo sapiens ωρίμασε και έμαθε να μιλάει όμορφα και έγινε οικογενειάρχης με αμάξι πεντάθυρο σεντάν, με ένα κεραμμύδι πάνω από το κεφάλι του, με δουλίτσα, με τηλεόραση, με ιντερνέτ, με άιφον, με οικονομική κρίση και παντόφλα χαβαγιάνα δίχαλο για την παραλία, όλα αυτά τα προηγούμενα στάδια εξέλιξης, όλες αυτές οι πληροφορίες, οι πρωτόγονοι φόβοι, οι πρωτόγονες αντιδράσεις, η... πρωτογονίλα, γενικώς, του έχει μείνει κρυπτογραφημένη μέσα στο DNA του και εκφράζεται, ώρες-ώρες, μέσα από την αμυγδαλή του εγκεφάλου (αυτή αν τη βγάλεις, δεν τρως μετά παγωτό).

Από την άλλη, η φιλοσοφία και στη συνέχεια η επιστήμη, η επιστημονική μέθοδος και οι συνεχείς ανακαλύψεις, ήταν τα “δώρα” του μετωπιαίου λοβού στον Homo sapiens, ο οποίος δεν αρκούνταν απλώς στην ικανοποίηση των ενστίκτων του, αλλά αναρωτήθηκε για το πού, πότε, πώς και κυρίως το γιατί, αναφορικά με τον κόσμο, στον οποίο ζούσε και τό 'βαλε γινάτι να βρει απαντήσεις. Και αυτό, ουσιαστικά οδήγησε τον άνθρωπο στην εξέλιξή του: Η δίψα του να ψάχνει να βρει εξηγήσεις, σε αναπάντητα ερωτήματα, ή σε ό,τι δεν μπορούσε να κατανοήσει.

Βέβαια, αν παρατηρήσει κανείς αρκετά καλά, θα δει, ότι το πρωτόγονο στοιχείο, δεν έχει εξαφανιστεί και τόσο πολύ από την καθημερινότητά μας, παρά το γεγονός, ότι θέλουμε να νοούμαστε πολιτισμένοι, εξελιγμένοι. Όταν κάποιος νιώσει ότι απειλείται και δεν αισθάνεται ότι μπορεί να αμυνθεί, επιτίθεται. Αν “στριμωχτεί”, βρυχάται. Επικοινωνεί την ενόχλησή του, χωρίς να λέει κάτι ουσιώδες, απλώς βγάζει κραυγές, για να εκφοβίσει τον αντίπαλό του. Αν πληγωθεί ή αν κάτι απειλήσει το χώρο του, ξεσπάει αδιακρίτως και “όποιον πάρει ο χάρος”.

Η... “πρωτογονίλα”, αν και στάδιο ξεπερασμένο, θεωρητικά, από το σύγχρονο άνθρωπο, είναι παρούσα, περισσότερο από ποτέ στον τόπο. Οι άναρθρες απειλητικές κραυγές και οι ορμέμφυτες ενέργειες, βάσει ενστίκτου επιβίωσης, δεν παρέμειναν στη στέπα, εκεί όπου ο πίθηκος στάθηκε στα δυο του πόδια, πήρε πέτρες και ξύλα και έφτιαξε σφυριά και λόγχες, αλλά μας ακολουθούν ακόμη και στους σύγχρονους αστικούς τόπους, με την ιστορία και την παράδοση και τον πολιτισμό και τα φεστιβάλ και τον τουρισμό και την ανάπτυξη.

Παρ' όλα αυτά, αυτό που πάντοτε οδηγούσε το είδος μας στην εξέλιξη, ήταν η αμφισβήτηση των διάφορων θέσφατων, η διατύπωση σαφών ερωτημάτων και η έρευνα για απάντηση αυτών των ερωτημάτων, με απαντήσεις που βασίζονται σε κοινά παραδεκτές αποδείξεις, στοιχεία, μετρήσεις και όχι επειδή κάποιος το είπε και περιμένει να τον πιστέψεις επειδή είναι καλό παιδί και όμορφο.

Και έτσι προοδεύει ο τόπος. Όχι βασιζόμενος σε ενστικτώδεις βρυχηθμούς τύπου “Ουγκ!”, αλλά με διάλογο, ανταλλαγή απόψεων, με στόχο την εξαγωγή συμπερασμάτων, αμφισβήτηση και αποδείξεις, απόρριψη παλαιών μεθόδων και προσαρμογή νέων ιδεών στις σύγχρονες απαιτήσεις, μίας κοινωνίας, που έχει αφήσει πίσω της τις σπηλιές και τα ρόπαλα (ή τουλάχιστον έτσι διατείνεται) και θέλει να συνεχίσει την εξέλιξή της, σε ανώτερα επίπεδα.