Εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών για τη λειτουργία των Κοινοτήτων

Με εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών επιχειρείται να  παρασχεθούν ενόψει της νέας αυτοδιοικητικής περιόδου (1 Σεπτεμβρίου 2019 - 31 Δεκεμβρίου 2023), όλες οι δυνατές διευκρινίσεις και πληροφορίες για θέματα που άπτονται της λειτουργίας των κοινοτήτων.

Τα όργανα διοίκησης των κοινοτήτων διαφοροποιούνται ανάλογα με τον πληθυσμό τους. Ειδικότερα, στις μικρές κοινότητες, αυτές δηλ. που έχουν μόνιμο πληθυσμό έως και 300 κατοίκους, προβλέπεται ένα μονοπρόσωπο όργανο διοίκησης, ο πρόεδρος της κοινότητας. Αντίθετα, στις μεγαλύτερες κοινότητες, αυτές με μόνιμο πληθυσμό άνω των 300 κατοίκων, προβλέπεται η ύπαρξη τόσο συλλογικού (συμβούλιο κοινότητας), όσο και μονοπρόσωπου (πρόεδρος του συμβουλίου κοινότητας) οργάνου διοίκησης.

Ο αριθμός των μελών του συμβουλίου κοινότητας διαφοροποιείται ανάλογα με τον πληθυσμό της και διαμορφώνεται ως εξής: 301–2.000 κάτοικοι 5 μέλη, 2.001-10.000 κάτοικοι 7 μέλη, 10.001-50.000 κάτοικοι 11 μέλη και 50.001 και άνω κάτοικοι 15 μέλη.

Τα όργανα διοίκησης των κοινοτήτων, τα οποία κατά τις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές της 26ης Μαΐου 2019, αναδείχθηκαν για πρώτη φορά με διακριτή κάλπη, συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης απόφασης από τα όργανα διοίκησης του δήμου τα οποία και είναι επιφορτισμένα με τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων.

Οι αρμοδιότητες των οργάνων διοίκησης των κοινοτήτων είναι κυρίως, γνωμοδοτικού χαρακτήρα, οι οποίες ασκούνται στα όρια της συγκεκριμένης κοινότητας είτε με πρωτοβουλία των οργάνων της κοινότητας είτε κατόπιν παραπομπής από τα αρμόδια όργανα του δήμου.

Επιπρόσθετα, ο δήμαρχος, με απόφασή του μπορεί να μεταβιβάζει αρμοδιότητές του στους προέδρους κοινοτήτων ή στα συμβούλια κοινοτήτων. Αν για οποιονδήποτε λόγο ο πρόεδρος ή το συμβούλιο της κοινότητας δεν ασκεί τις αρμοδιότητές του, τις  ασκεί ο δήμος με τα αρμόδια όργανά του.

O πρόεδρος του συμβουλίου κοινότητας άνω των 300 κατοίκων, δεν εκλέγεται μεταξύ των μελών του οικείου συμβουλίου αλλά είναι ο σύμβουλος του πρώτου σε εκλογική δύναμη συνδυασμού στην κοινότητα, ο οποίος έλαβε τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης. Η θητεία του προέδρου εκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της δημοτικής περιόδου. Όταν ο πρόεδρος απουσιάζει ή κωλύεται, τα καθήκοντά του ασκεί μέλος του συμβουλίου της κοινότητας, που ορίζεται από αυτόν, ως αναπληρωτής του.

Συνεδριάσεις

Το συμβούλιο κοινότητας συνεδριάζει ύστερα από πρόσκληση του προέδρου του:

 1 τουλάχιστον φορά το μήνα, υποχρεωτικά, ακόμα και αν δεν υπάρχουν θέματα για συζήτηση ή μοναδικό θέμα είναι η ενημέρωση δημοτών σε ορισμένα θέματα,

 κάθε φορά που το απαιτούν οι υποθέσεις της κοινότητας,

 όποτε υπάρχουν κατεπείγουσες περιπτώσεις, οι οποίες δικαιολογούν την άμεση σύγκληση του συμβουλίου για ορισμένα θέματα,

 όταν το ζητήσει, με γραπτή αίτησή του στην οποίο θα αναφέρονται τα θέματα που θα συζητηθούν, το  1/3 τουλάχιστον των μελών του συμβουλίου,

Στην περίπτωση αυτή, εάν ο πρόεδρος δεν συγκαλέσει το συμβούλιο το αργότερο μέσα σε 10 ημέρες από την παραλαβή της σχετικής αίτησης, το συμβούλιο συνέρχεται με πρόσκληση των μελών του που υπέβαλαν την αίτηση,

 όταν το ζητήσουν, με γραπτή αίτησή τους στην οποίο θα αναφέρονται τα θέματα  που θα συζητηθούν, 100 τουλάχιστον, κάτοικοι της κοινότητας.

Στην περίπτωση αυτή, εάν ο πρόεδρος δεν συγκαλέσει το συμβούλιο το αργότερο μέσα σε 10 ημέρες από την παραλαβή της αίτησης, το συμβούλιο συνέρχεται με πρόσκληση του επόμενου κατά σειρά σταυρών προτίμησης συμβούλου και επί ισοψηφίας εκείνου που αναγράφεται πρώτος στην απόφαση ανακήρυξης.

Αδικαιολόγητη παράλειψη του προέδρου της κοινότητας να συγκαλέσει το συμβούλιο επί 2 συνεχείς μήνες, μπορεί να του επιφέρει την ποινή της αργίας και σε  περίπτωση υποτροπής να τιμωρηθεί με την ποινή της έκπτωσης από το αξίωμά του.

Οι συνεδριάσεις του συμβουλίου της κοινότητας είναι δημόσιες, μπορεί δηλ. να τις παρακολουθήσει όποιος επιθυμεί και γίνονται στο γραφείο αυτής υπό την προεδρία του προέδρου του συμβουλίου της.

Προκειμένου να είναι νόμιμη η συνεδρίαση, πρέπει να υπάρχει απαρτία, να παρίστανται τουλάχιστον τα 2/3 των μελών του, συνυπολογιζόμενου και του προέδρου.

Η λήψη των αποφάσεων γίνεται με φανερή ψηφοφορία, για κάθε θέμα ξεχωριστά, και με την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων. Σε περίπτωση ισοψηφίας επικρατεί η ψήφος του προέδρου.

Αν σε κάποια συνεδρίαση διαπιστωθεί έλλειψη απαρτίας, το συμβούλιο καλείται σε νέα συνεδρίαση που πραγματοποιείται το νωρίτερο μετά από 24 ώρες στον ίδιο τόπο και με την ίδια ημερήσια διάταξη. Στην περίπτωση, ωστόσο, που μετά από δύο συνεχείς προσκλήσεις το συμβούλιο κοινότητας δεν έχει απαρτία, δύναται να συνεδριάζει εφόσον τα μέλη που είναι παρόντα αποτελούν το ένα τρίτο τουλάχιστον του συνολικού αριθμού των μελών του και να λαμβάνει αποφάσεις μόνο για τα θέματα που έχουν γραφτεί στην αρχική ημερήσια διάταξη.

Αν κάποιο μέλος του συμβουλίου αρνηθεί ψήφο ή δώσει λευκή ψήφο, λογίζεται ως παρόν μόνο για την ύπαρξη της απαρτίας και η ψήφος του δεν υπολογίζεται στον σχηματισμό της απαιτούμενης πλειοψηφίας καθώς δεν προσμετρείται ούτε στις θετικές ούτε στις αρνητικές ψήφους. Τα μέλη που δίδουν λευκή ψήφο ή δηλώνουν ότι απέχουν από την ψηφοφορία, δεν υπολογίζονται, κατά πλάσμα δικαίου, στα παρόντα μέλη. Στην περίπτωση αυτή, η απόλυτη πλειοψηφία υπολογίζεται επί των υπολοίπων από τα παρόντα μέλη.

Στη συνεδρίαση του συμβουλίου κοινότητας τηρούνται πρακτικά με ευθύνη υπαλλήλου του δήμου, ο οποίος ορίζεται από τον δήμαρχο. Τα πρακτικά αυτά γράφονται σε ειδικό βιβλίο αριθμημένο και μονογραφημένο από δημόσιο υπάλληλο που ορίζει ο Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Στα πρακτικά καταχωρίζονται οι αποφάσεις του συμβουλίου και οι γνώμες της μειοψηφίας.

Σύμβουλοι

Σύμβουλος κοινότητας δεν μπορεί να μετάσχει στη συζήτηση ενός θέματος ή στην κατάρτιση αποφάσεως του συμβουλίου ή να συμμετέχει σε γνωμοδοτικά συλλογικά όργανα, εφόσον ο ίδιος ή συγγενής του έως το δεύτερο βαθμό εξ αίματος ή εξ αγχιστείας έχει υλικό ή ηθικό συμφέρον.

Σύμβουλος που, ενώ είχε κώλυμα, έλαβε μέρος στη συνεδρίαση διαπράττει σοβαρή παράβαση καθήκοντος και τιμωρείται με την ποινή της αργίας, σύμφωνα με την προβλεπόμενη διαδικασία, ενώ η σχετική απόφαση είναι άκυρη.

Οι σύμβουλοι κοινοτήτων εκφράζουν τη γνώμη τους και ψηφίζουν κατά συνείδηση, με γνώμονα πάντα την εξυπηρέτηση του συμφέροντος του συνόλου των κατοίκων της κοινότητας, και πρέπει να παρέχουν εγγυήσεις αμερόληπτης κρίσης κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους.

Επίσης, έχουν τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντα των δημοτικών συμβούλων.

Επομένως:

 υποχρεούνται να μετέχουν σε όλες τις συνεδριάσεις του συμβουλίου και να ενημερώνουν σε περίπτωση απουσίας τους τον πρόεδρο.

 έχουν υποχρέωση να εκτελούν οποιαδήποτε εργασία τους αναθέτει το συμβούλιο και να εκτελούν με επιμέλεια τα λοιπά καθήκοντά τους, όπως προβλέπει ο νόμος.

 να μεριμνούν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους για την τήρηση των αρχών της νομιμότητας, της διαφάνειας, της αποδοτικότητας και της χρηστής διοίκησης.

Σε σύμβουλο που απουσιάζει αδικαιολόγητα από 3 συνεχείς συνεδριάσεις, μπορεί να επιβληθεί η πειθαρχική ποινή της αργίας και σε περίπτωση υποτροπής της έκπτωσης.

Σύμβουλος που επιθυμεί να μην εκτελεί τις υποχρεώσεις του για διάστημα που υπερβαίνει τις 30 ημέρες, πρέπει να έχει τη σύμφωνη γνώμη του συμβουλίου.

Σε σύμβουλο που δεν εκτελεί τις υποχρεώσεις του για διάστημα που υπερβαίνει τους 3 συνεχείς μήνες, χωρίς την άδεια του συμβουλίου, μπορεί να επιβληθεί η πειθαρχική ποινή της αργίας ή η πειθαρχική ποινή της έκπτωσης με απόφαση του Επόπτη Ο.Τ.Α.

Ο πρόεδρος του συμβουλίου κοινότητας υποχρεούται να ενημερώνει γραπτώς τον Επόπτη O.T.A. για κάθε περίπτωσή αδικαιολόγητης απουσίας συμβούλου σε 3 συνεχείς συνεδριάσεις, καθώς και σε κάθε περίπτωση μη εκτέλεσης των υποχρεώσεων συμβούλου για διάστημα μεγαλύτερο από 3 συνεχείς μήνες.

Η παράλειψη αυτής της υποχρέωσης από τον πρόεδρο του συμβουλίου κοινότητας αποτελεί σοβαρή παράβαση καθήκοντος και επιφέρει τις αντίστοιχες συνέπειες.

Δήμος

Όταν στην ημερήσια διάταξη συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου περιλαμβάνονται θέματα που αφορούν αντίστοιχες κοινότητες, προσκαλούνται και συμμετέχουν στη συνεδρίαση με δικαίωμα ψήφου, οι πρόεδροι και οι πρόεδροι συμβουλίων κοινοτήτων. Σε περίπτωση μη πρόσκλησής τους, η σχετική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, πάσχει ακυρότητας.

Οι κάτοικοι και οι φορείς της κοινότητας, καλούνται με ευθύνη του προέδρου ή του συμβουλίου της, σε συνεργασία με τον αρμόδιο αντιδήμαρχο, τουλάχιστον μία φορά κατ’ έτος, σε συνέλευση προκειμένου να προτείνουν στα αρμόδια όργανα του δήμου τις δράσεις που πρέπει να αναλάβει ο δήμος, ανάλογα με το χαρακτήρα των αναγκών των κατοίκων της κοινότητας και τις προτεραιότητες για την τοπική ανάπτυξη, ιδίων ως προς:

 την παροχή κοινωνικών ή άλλων υπηρεσιών για την εξυπηρέτηση των κατοίκων της περιοχής τους,

 τη λήψη μέτρων για την προστασία των ηλικιωμένων και των παιδιών στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής του δήμου,

 τα έργα που πρέπει να εκτελεστούν στην κοινότητα,

 την παροχή υπηρεσιών για την τουριστική αξιοποίηση και προβολή της κοινότητας,

 την εφαρμογή πολιτιστικών, ψυχαγωγικών και αθλητικών προγραμμάτων,

 κάθε άλλο θέμα που αφορά την κοινότητα.