Τεχνολογική και ψηφιακή προσαρμογή μικρομεσαίων επιχειρήσεων

Αποτύπωση διαστάσεων ψηφιακής και τεχνολογικής προσαρμογής και ωρίμανσης στις μικρές επιχειρήσεις (0-49 άτομα προσωπικό οι οποίες αποτελούν το 99,6% των ελληνικών επιχειρήσεων).

Το κόστος και η έλλειψη ρευστότητας- χρηματοδότησης θεωρούνται ως τα σημαντικότερα εμπόδια ως προς την ενσωμάτωση τεχνολογικού εξοπλισμού ή την υιοθέτηση ψηφιακών λύσεων και εργαλείων.

Ως προς την επενδυτική δραστηριότητα, τα στοιχεία του Α’ εξαμήνου του 2019 είναι ελαφρώς καλύτερα σε σχέση με εκείνα του Β’ εξαμήνου του 2018 σε σχέση με τις επιχειρήσεις που πραγματοποίησαν επενδύσεις.

► Βραδεία και περιορισμένη ψηφιακή προσαρμογή βασισμένη σε ίδια κεφάλαια και επενδύσεις ιδιαίτερα χαμηλής κλίμακας.

► Βασικότερα εμπόδια ως προς την ενσωμάτωση τεχνολογικού εξοπλισμού ή υιοθέτησης ψηφιακών λύσεων και εργαλείων, αναδεικνύονται οι παράγοντες του κόστους και της έλλειψης χρηματοδότησης.

► Οι θετικές επιδόσεις στη μεταποίηση συνδυάζονται με σχετικά υψηλότερες επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό, ιδιαίτερα για τις επιχειρήσεις με υψηλότερο τζίρο και αριθμό εργαζομένων.

► Η περιορισμένη επενδυτική δραστηριότητα και οι επενδύσεις περιορισμένης κλίμακας δυσχεραίνουν την αναπτυξιακή σύγκλιση με την αναδυόμενη διεθνή τεχνολογική και παραγωγική πραγματικότητα, αναδεικνύοντας μεσοπρόθεσμα τον κίνδυνο τεχνολογικής υστέρησης, ανεπαρκούς παραγωγικής προσαρμογής και αδυναμίας μετάβασης σε αναβαθμισμένα και εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες για ένα μεγάλο τμήμα πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων.

Εντούτοις, ο παράγοντας του κόστους σε συνδυασμό με την περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση, την υπερφορολόγηση και την απουσία κινήτρων καθιστούν τις επενδύσεις αυτές περιορισμένης κλίμακας. Αυτό προκύπτει, μεταξύ άλλων, από  το εύρημα ότι οι 9 στις 10 επιχειρήσεις (88,5%) χρηματοδοτούν τις επενδύσεις τους με ίδια κεφάλαια, ενώ μόλις το 4,1% τις χρηματοδοτεί μέσω τραπεζικού δανεισμού. Η δυσκολία του χρηματοπιστωτικού τομέα να χρηματοδοτήσει την πραγματική οικονομία έχει εξελιχθεί σε ένα σοβαρό διαρθρωτικό πρόβλημα που σε συνδυασμό με την υπερφορολόγηση και την υπερχρέωση καθηλώνει τον πραγματικό  ρυθμό μεγέθυνσης και τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης.

Πρέπει να σημειωθεί ότι και σε αυτήν την έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, τα προβλήματα και οι προοπτικές των επιχειρήσεων δεν χαρακτηρίζονται από ομοιογένεια. Διατηρείται ο ιδιότυπος οικονομικός δυισμός μεταξύ των επιχειρήσεων ανάλογα με το μέγεθος και την ηλικία τους. Σε αυτήν την έρευνα αναδύεται και μια νέα μορφή οικονομικού δυισμού με κλαδική διάσταση. Εκείνο, δηλαδή, που  αποτυπώνεται πολύ έντονα και για πρώτη φορά είναι η σημαντική βελτίωση των δεικτών του κλάδου της μεταποίησης  κατά  περίπου 10 μονάδες έναντι των κλάδων του εμπορίου και των υπηρεσιών. Η βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας των μεταποιητικών επιχειρήσεων υποστηρίζεται και από το εύρημα ότι κατά μ.ο. αξιοποιούν το 60,7% του παραγωγικού τους δυναμικού, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με το 2017 που ήταν στο 51,3%. Επίσης, τα στοιχεία αυτά συνάδουν και με τα ποσοστά επενδύσεων σε μηχανολογικό εξοπλισμό (29,7%) και οι επενδύσεις σε τεχνολογικό-ψηφιακό εξοπλισμό (14,4%). 

Ως προς τις επενδυτικές προβλέψεις για το επόμενο εξάμηνο, η έρευνα καταγράφει το μεγαλύτερο ποσοστό πρόθεσης αύξησης των επενδύσεων, καθώς το 15,4% των επιχειρήσεων δηλώνει πως θα  πραγματοποιήσει επενδύσεις το επόμενο διάστημα.

Προτεινόμενες παρεμβάσεις

Συνοψίζοντας τις βασικές περιοχές επικέντρωσης που χρήζουν ειδικότερων δράσεων υποστήριξης των μικρών επιχειρήσεων ως προς την τεχνολογική και ψηφιακή ωρίμανση και λαμβάνοντας υπόψη τα ευρήματα της έρευνας, καταγράφονται οι εξής ενότητες προτεινόμενων παρεμβάσεων:

► Προσαρμοσμένα και πολύ-επίπεδα εργαλεία που θα αντιμετωπίζουν τα βασικά  εμπόδια ως προς τη ψηφιοποίηση και τη ψηφιακή  ωρίμανση των μικρών επιχειρήσεων.

► Έμφαση στην άμεση κάλυψη των βασικών ψηφιακών αναγκών ιδιαίτερα για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις.

► Έμφαση (και) στον κεφαλαιουχικό/τεχνολογικό εξοπλισμό ανάλογα με τις εξειδικευμένες παραγωγικές ανάγκες των μικρών επιχειρήσεων.

Συμπεράσματα

Τα  κυριότερα συμπεράσματα της έρευνας έχουν ως εξής:

1. Ως προς την επενδυτική δραστηριότητα τα στοιχεία του Α’ εξαμήνου του 2019 είναι ελαφρώς καλύτερα σε σχέση με εκείνα του Β’ εξαμήνου του 2018 σε σχέση με  τις  επιχειρήσεις  που  πραγματοποίησαν  επενδύσεις. 

Συγκεκριμένα, το 14,9% των ερωτώμενων δήλωσαν ότι αύξησαν την επενδυτική τους δραστηριότητα (13% το Β’ εξάμηνο του 2018) γεγονός που συμβαδίζει και με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, όπου ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου για το 1ο τρίμηνο του 2019 εμφανίζεται αυξημένος σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Εντούτοις, παρά την αύξηση που παρουσιάζουν οι επενδύσεις που πραγματοποιούν οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις στις 4 τελευταίες έρευνες κλίματος του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, η επενδυτική δραστηριότητα κινείται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα.

2. Εξετάζοντας σε μεγαλύτερο χρονικό βάθος τις επενδύσεις που πραγματοποίησαν οι ΜμΕ την τελευταία τριετία, τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι σχεδόν 4 στις 10 επιχειρήσεις (36,6%)  πραγματοποίησαν κάποια μορφής επένδυση. Αν και το ποσοστό αυτό φαίνεται αρκετά υψηλό, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, δηλαδή το 63%, δήλωσε πως δεν πραγματοποίησε καμία επένδυση την τελευταία τριετία.

3. Στα επιμέρους στοιχεία, οι επιχειρήσεις που πραγματοποίησαν τις περισσότερες επενδύσεις ήταν οι μεγαλύτερες με βάση τον τζίρο (61,2%) και τον αριθμό εργαζομένων (63,8%).

4. Ως προς το είδος της επένδυσης από τις επιχειρήσεις που πραγματοποίησαν επενδύσεις, το 37,2% πραγματοποίησε επενδύσεις για τεχνολογικό– ψηφιακό εξοπλισμό, το 37,2% για μηχανολογικό εξοπλισμό και το 25,6% για κτιριακές  εγκαταστάσεις. Από τα ευρήματα φαίνεται ότι οι μικρές  και πολύ μικρές επιχειρήσεις καταβάλλουν προσπάθειες προσαρμογής στα νέα δεδομένα που δημιουργούν οι τεχνολογικές εξελίξεις. 

Εντούτοις, η απουσία χρηματοδότησης όπως ήδη προαναφέρθηκε σε συνδυασμό με την υπερφορολόγηση και την απουσία κινήτρων καθιστούν τις επενδύσεις αυτές περιορισμένης κλίμακας. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει, μεταξύ άλλων, από το εύρημα ότι οι 9 στις 10 επιχειρήσεις (88,5%) που πραγματοποίησαν επενδύσεις χρηματοδότησαν τις επενδύσεις  αυτές με ίδια κεφάλαια. 

Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι οι επιχειρήσεις που χρηματοδότησαν τις επενδύσεις τους μέσω τραπεζικού δανεισμού είναι λιγότερες από εκείνες που βρήκαν χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ (4,1% και 5,4% αντίστοιχα).

5. Ως προς τις επενδυτικές προβλέψεις για το επόμενο εξάμηνο, η έρευνα  καταγράφει το μεγαλύτερο ποσοστό πρόθεσης αύξησης των επενδύσεων, καθώς το 15,4% των επιχειρήσεων δηλώνει πως θα πραγματοποιήσει επενδύσεις το επόμενο διάστημα.

6. Διαμορφώνεται μια σαφής εικόνα ευθείας αντιστοιχίας όσον αφορά στο επίπεδο  του υψηλότερου συνολικού κύκλου εργασιών και του υψηλότερου ποσοστού των επιχειρήσεων που πραγματοποιούν επενδύσεις στην κατηγορία αυτή καθώς και  ανάμεσα στην κατηγορία επιχειρήσεων που απασχολούν πάνω από 5 άτομα, όπου επίσης καταγράφονται αρκετά υψηλότερα ποσοστά επενδύσεων.