Η λύση στα χέρια των πολιτών

Ο ισχυρός ρόλος των τοπικών κοινωνιών και η αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών εργαλείων υπέρ της ανάπτυξης των νησιωτικών περιοχών, βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, στις Βρυξέλλες, με κυρίαρχο μήνυμα τις συλλογικές πρωτοβουλίες φορέων και πολιτών.

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, πραγματοποιήθηκε στις 18-19 Ιουνίου διημερίδα με τίτλο “Βιώσιμη ανάπτυξη νησιωτικών και ορεινών περιοχών: μαθαίνοντας από το παρελθόν, σχεδιάζοντας για το μέλλον”, την οποία οργάνωσε ο ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων και περιφερειακός σύμβουλος Ν. Αιγαίου, κ. Νίκος Χρυσόγελος.

Στην διημερίδα συμμετείχαν 30 εκπρόσωποι αναπτυξιακών φορέων από την Ελλάδα και την παρακολούθησε αποκλειστικά η “Κοινή Γνώμη”.

Κατά τις εργασίες της διημερίδας υπήρξε επικέντρωση στις καλές πρακτικές για την αειφόρο ανάπτυξη των νησιωτικών και ορεινών περιοχών, στοχεύοντας στη συμβολή της διατύπωσης πρότασης μεθοδολογίας και κριτηρίων σχεδιασμού για την επόμενη προγραμματική περίοδο, ώστε να υπάρξει ενίσχυση των πολιτικών συνοχής, στα πλαίσια της αναζήτησης εξόδου από την κρίση.

Ένα διήμερο που περιλάμβανε ανταλλαγή εμπειριών, αλλά και κατάθεση προτάσεων εκ μέρους των μελών της Ελληνικής αντιπροσωπείας, ενώ εκ μέρους των Ευρωπαίων ομιλητών παρουσιάστηκαν οι πρακτικές που έχουν ακολουθηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο και τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα τους.

Από το σύνολο των ομιλητών τονίστηκε η ανάγκη συμμετοχικής δράσης των τοπικών κοινωνιών και κατατέθηκαν εμπειρίες που αποτελούν βέλτιστα παραδείγματα αναπτυξιακού σχεδιασμού.

Οι τοπικές κοινωνίες στο επίκεντρο

Στο ρόλο των τοπικών κοινωνιών και την ουσιαστική επιρροή τους στη χάραξη περιφερειακού σχεδιασμού, επικέντρωσαν οι Οικολόγοι, σημειώνοντας ότι οι προτάσεις μεθοδολογίας για το σχεδιασμό και τον προγραμματισμό θα προέρχονται από την τοπική κοινωνία, με ομάδες τοπικής δράσης, έτσι ώστε ο περιφερειακός σχεδιασμός δεν θα γίνεται στα χαρτιά ή μέσω θεωρητικών μελετών, αλλά μέσα από πραγματική διαβούλευση και ανάπτυξη ολοκληρωμένων σχεδίων για τη βιώσιμη περιφερειακή ανάπτυξη, τη συνοχή, την απασχόληση, την προστασία του περιβάλλοντος, με στόχο τόσο την περιφέρεια στο σύνολό της αλλά και υπο-περιοχές χωριστά.

Ο Νίκος Χρυσόγελος, συνδυάζοντας τις δύο πολιτικές του ιδιότητες, ως περιφερειακός σύμβουλος και ως ευρωβουλευτής, συγκεκριμενοποιεί τις προτάσεις του για δημιουργία και λειτουργία επιτροπών και ομάδων εργασίας από τα Περιφερειακά Συμβούλια, με τη συμμετοχή περιφερειακών συμβούλων από όλα τα κόμματα και αρμοδιότητα για την παρακολούθηση της συζήτησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σχετικά με τις ευρωπαϊκές περιφερειακές πολιτικές, καθώς και για την κατάρτιση εκθέσεων και συστάσεων προς το Συμβούλιο.

Όσον αφορά στα κριτήρια σχεδιασμού για τον προγραμματισμό της επόμενης περιόδου, υπήρξε εστίαση στον κατάλογο των κοινών θεματικών στόχων που προκύπτουν από τη Στρατηγική για την Ευρώπη 2020 και αφορούν στην ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας, της πρόσβασης στη χρήση και την ποιότητα των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας, της ανταγωνιστικότητας των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, του γεωργικού τομέα, της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας, της αποτελεσματικής χρήσης των φυσικών πόρων, των βιώσιμων μεταφορών και θεραπεία των προβλημάτων σε βασικές υποδομές.

Λύσεις μέσα από συλλογική δραστηριοποίηση

Ο Ευρωβουλευτής Ν. Χρυσόγελος κατά τον χαιρετισμό του ανέφερε ότι οι ορεινές και νησιωτικές περιοχές, δεν πρέπει να θεωρηθούν ως μειονεκτικές αλλά ως περιοχές με ιδιαιτερότητες. Πρέπει να υπάρξει επικέντρωση στη δυναμική που διαθέτουν, προς αξιοποίηση τους.

Κυριότερη στόχευση πρέπει να αποτελεί η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού τους.

Όπως είπε χαρακτηριστικά “Οι νησιωτικές και ορεινές περιοχές θεωρούνται μειονεκτικές, όμως εάν υπήρχαν σωστές πολιτικές και αξιοποίηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, τότε θα μετατρέπονταν σε πλεονεκτήματα”.

Συμπερασματικά, ο Ευρωβουλευτής εκδήλωσε την επιθυμία δημιουργίας ενός δικτύου συνεργασίας, ώστε ο κάθε ένας που συμμετείχε, όχι μόνο να μάθει αλλά να λειτουργήσει και ως καταλύτης στην περιοχή του.

Ο Bill Slee, Εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Αξιολόγησης για την αγροτική ανάπτυξη (EENRD), ανέπτυξε το θέμα «Μαθαίνοντας από καλές πρακτικές».

Ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς μας, διαμορφώνει το μέλλον μας, όπως τόνισε, κρίνοντας όμως ως απαραίτητη τη συναίνεση, τις συνεργασίες και τις εταιρικές σχέσεις, ώστε όπου επενδύονται πόροι να μην πηγαίνουν χαμένοι.

Όπως είπε «Δεν θέλουμε μία νέα αποικιοκρατία στα νησιά, οπότε η έξωθεν ιδιωτική επένδυση ναι μεν φέρνει την ανάπτυξη, όμως τα έσοδα και τους πόρους της τα βγάζει εκτός Ελλάδας».

Ως κύριο πρόβλημα εντόπισε την έλλειψη προσβασιμότητας των νησιών, ενώ ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό των περιοχών αυτών, αποτελεί η πολιτιστική τους ταυτότητα.

Μίλησε για την ανάγκη βιώσιμης ανάπτυξης, η οποία θα εξασφαλίσει την ευημερία των κατοίκων, με ενσωμάτωση του ιδιαίτερου χαρακτήρα της κάθε περιοχής, στοχεύοντας όμως στην εξασφάλιση του μέλλοντος για τις επόμενες γενιές.

Όσον αφορά δε στην ελληνική πολιτική τακτική πώλησης δημοσίων εκτάσεων, έκρινε ότι «ίσως έχει αντίθετο αποτέλεσμα, όμως ίσως είναι και η μόνη λύση, όπως ακολουθήθηκε και σε χώρες της Νοτίου Αφρικής».

Ο Dirk Vansintjan, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας ομάδων και συνεταιρισμών για τις ΑΠΕ (REScoop), αναφέρθηκε στις καλές πρακτικές σχετικά με τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς στην ύπαιθρο.

Ο συνεταιρισμός Ecopower διαθέτει 43.000 μέλη και 46,6 εκ. ευρώ έσοδα και μέσω αυτού παρέχεται δωρεάν ηλεκτρικό στα μέλη του, από πράσινη ενέργεια ίδιας παραγωγής.

Παραδέχτηκε ότι η κοινωνική κρίση επεκτείνεται στο Νότο της Ευρώπης και ως μία λύση ανέφερε την εξορθολογισμένη χρήση της ενέργειας, «με τους πολίτες να πλάθουν το μέλλον τους», δίνοντας ως παράδειγμα ότι «σε όλη την Ευρώπη πάνω από 2.000 συνεταιρισμοί ενέργειας υπάρχουν αυτή τη στιγμή.

Η Ε.Ε. ευνοεί τους επενδυτές, οι οποίοι μέσω τραπεζών αντλούν κεφάλαια για τις επενδύσεις και αυτό όπως τόνισε απαιτείται κινητοποίηση των πολιτών σε όλη την Ευρώπη της κρίσης, με δημιουργία συνεταιρισμών προς όφελος των πολιτών που μετέχουν.

Πρέπει να υπάρξει συνεργασία σε ολόκληρη την Ευρώπη για την ανταλλαγή βέλτιστων τακτικών ώστε τα πιλοτικά προγράμματα, όπως της Σίφνου, να επεκταθούν. Στη Σίφνο των 2.5000 κατοίκων υπάρχει ενδιαφέρον για τη δημιουργία συνεταιρισμού ενέργειας ώστε να κερδηθούν τα 5 εκ. Ευρώ που καταβάλλονται κάθε χρόνο για χρήση ενέργειας, ποσό που υπερβαίνει ακόμα και τον προϋπολογισμό του Δήμου και θα μπορούσαν κάλλιστα να κερδηθούν και να αποδοθούν σε άλλους τομείς προς όφελος του νησιού.

Ο Bengt Almkvist, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Μικρών Νησιών (ESIN), έδωσε εναλλακτικές για την αντιμετώπιση των προκλήσεων για τα μικρά νησιά.

Τα μικρά νησιά της Ευρώπης ανέρχονται σε 1.200, με συνολικό πληθυσμό 400.000 κατοίκους.

Η Ελλάδα διαθέτει 48 μικρά νησιά με 65.000 πληθυσμό, τα οποία τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν αφορούν στην εργασία, τη διαβίωση, την απασχόληση, τη στέγαση τις υπηρεσίες και αποτελούν τις κυριότερες προκλήσεις.

Η διαφύλαξη της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς είναι η σημαντικότερη πρόκληση για το μέλλον. Θεωρείται απαραίτητη η παρουσία δημοσίων δομών στα νησιά, οπότε απαιτείται ανάλογη άσκηση πιέσεων προς τις κυβερνήσεις.

Αναντίρρητη η ανάγκη αναγνώρισης των μικρών νησιών από την Ε.Ε., τα οποία πρέπει σύσσωμα να λειτουργήσουν ώστε να κάνουν αισθητή την παρουσία τους και να ασκήσουν πιέσεις για νομοθεσία και μελλοντικά προγράμματα επενδύσεων για την επόμενη προγραμματική περίοδο 2014-2020 για την οποία οι αρχές της κάθε χώρας αναλαμβάνουν την ευθύνη σύνταξης του χάρτη των θεμάτων και προβλημάτων των μικρών νησιών.

Ο Στέφανος Λουκόπουλος, Υπεύθυνος Συντονισμού και Επικοινωνίας, Ευρωπαϊκό Δίκτυο Αγροτικής Ανάπτυξης (ELARD), ανέλυσε τα προγράμματα τοπικής ανάπτυξης που ενεργοποιούνται άμεσα από την τοπική κοινωνία, αναφερόμενος συγκεκριμένα στα προγράμματα Leader και τη μικρή απορρόφηση που παρουσίασαν κατά την προηγούμενη περίοδο αλλά και τα νέα προγράμματα που ανοίγουν (Leader /CLLD) την ερχόμενη προγραμματική περίοδο 2014-2020.

Μεταξύ των ομιλητών ήταν και ηAlexia Rouby, Διευθύντρια του Δικτύου Ορεινών Περιοχών Euromontana, η οποία αναφέρθηκε στις προοπτικές ανάπτυξης αειφόρου ορεινού τουρισμού.