«Η θαλάσσια ζωή στα όριά της μέσω του δημόσιου χρήματος»

Πάνω από 130 επιστήμονες από όλη την Ε.Ε., περιλαμβανομένων και 30 επιστημόνων από την Ελλάδα, υπέγραψαν ανοικτή επιστολή καταγγέλλοντας τις φιλοδοξίες της Ε.Ε. να προωθήσει «επιζήμιες» επιδοτήσεις.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες που συνυπογράφουν την επιστολή, οι επιζήμιες επιδοτήσεις συνδέονται άμεσα με την καταστροφή της ζωής στη θάλασσα. Οι επιστήμονες καλούν τους Ευρωπαίους πολιτικούς να δράσουν και να ζητήσουν την επένδυση τουλάχιστον του 25% του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) στη θαλάσσια φύση.

Οι επιστήμονες σημαίνουν συναγερμό, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο -υπό τη Γερμανική Προεδρία- και το Ευρωκοινοβούλιο αποφασίζουν αύριο πώς θα ξοδέψουν τους πόρους του επόμενου ΕΤΘΑ. Μεταξύ 2021-2027, περίπου 7 δις ευρώ δημοσίου χρήματος θα διατεθούν στη θαλάσσια οικονομία. Ωστόσο, αμέτρητες μελέτες και έρευνες δείχνουν ότι η μερίδα του λέοντος του ΕΤΘΑ προορίζεται να διατεθεί στην προώθηση της υπεραλίευσης, οδηγώντας μαθηματικά τη θαλάσσια ζωή σε κατάρρευση.

Η απόφαση για το πώς θα δαπανηθεί το ΕΤΘΑ θα επηρεάσει τη θέση της Ε.Ε. στις διαπραγματεύσεις, υπό τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), προς μια παγκόσμια συμφωνία, ώστε να μπει ένα τέλος στις επιζήμιες επιδοτήσεις της αλιείας. Εάν η Ε.Ε. δεν αφαιρέσει τις επιζήμιες επιδοτήσεις από το ΕΤΘΑ, δεν θα επιτευχθεί συμφωνία στον ΠΟΕ που να ευθυγραμμίζεται και με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.

Χρόνια τώρα, το δημόσιο χρήμα χρησιμοποιείται για να ωθήσει τη ζωή στη θάλασσα στα όριά της. Η επιστήμη μας δείχνει τον δρόμο: Πρέπει να μπει φρένο στις επιζήμιες επιδοτήσεις. Ο υπόλοιπος κόσμος είναι έτοιμος να απομακρυνθεί από τη χρηματοδότηση των επιζήμιων για τη θαλάσσια ζωή επιδοτήσεων. Ωστόσο, ενώ η Ε.Ε. στην αρχή βρισκόταν στην πρώτη γραμμή αυτού του οράματος, τώρα κάνει πίσω. Είναι σαφές, ότι ακόμη και το να εξετάζεται -στα του οίκου της Ε.Ε.- το ενδεχόμενο της επιδότησης, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν κάνουν μόνο βήματα προς τα πίσω αλλά αποδεικνύουν έμπρακτα ότι δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον για την προστασία της θαλάσσιας ζωής.

Αναλυτικά η επιστολή των επιστημόνων

«Η πραγματικότητα της υπεραλίευσης στα ευρωπαϊκά ύδατα είναι καλά τεκμηριωμένη και η ΕΕ πρέπει να κάνει θετικές αλλαγές για την αποτελεσματική διαχείριση της αλιείας της. Αυτό απαιτεί επενδύσεις σε επιστημονική έρευνα για την παροχή κατάλληλων συμβουλών και τη διασφάλιση της διαφάνειας και της ευθυγράμμισης των πολιτικών αποφάσεων με αυτές τις συμβουλές. Ωστόσο, σε ολόκληρη την ΕΕ - από τη Βαλτική Θάλασσα, τη Βόρεια Θάλασσα, τα Δυτικά Νερά, τη Μεσόγειο Θάλασσα και τον Εύξεινο Πόντο - οι επιστημονικές συμβουλές δεν ακολουθούνται πάντα, η αποτελεσματική παρακολούθηση, ο έλεγχος και η επιτήρηση των αλιευτικών δραστηριοτήτων είναι ασυνεπείς και τα αποθέματα ψαριών συνεχίζουν να υπεραλιεύονται.

Αυτή η υποβάθμιση της φύσης στη θάλασσα επιδεινώνεται μέσω της παροχής δημόσιου χρήματος μέσω κυβερνητικών επιδοτήσεων - ένα πρόβλημα που οι επιστήμονες έχουν περιγράψει εδώ και πολύ καιρό, συμπεριλαμβανομένου του γνωστού οικονομολόγου του 18ου αιώνα, Adam Smith. Επιζήμιες επιδοτήσεις αλιείας είναι βασικοί παράγοντες αυτής της μη βιώσιμης εκμετάλλευσης των ήδη εξαντλημένων ιχθυαποθεμάτων και της μείωσης των θαλάσσιων ειδών. Επιτρέπουν στους αλιευτικούς στόλους να λειτουργούν εκτός ορίων που διαφορετικά δεν θα ήταν βιώσιμα, είτε όσον αφορά στην οικονομία της αλιείας είτε στην βιολογική βιωσιμότητα, καθώς τα σκάφη μπορούν να συνεχίσουν να αλιεύουν, παρά τη μείωση των εσόδων και των πόρων. Οι επιζήμιες επιδοτήσεις περιλαμβάνουν όλες τις μορφές επιδοτήσεων που τεχνητά μειώνουν το κόστος ή αυξάνουν τα κέρδη του τομέα. Στο πλαίσιο της ΕΕ, περιλαμβάνουν επιδοτήσεις για την κατασκευή σκαφών, την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό, καθώς και την υποστήριξης των αλιέων, τα προγράμματα στήριξης του εισοδήματος και τα προγράμματα παύσης σκαφών, όταν αυτά δεν εφαρμόζονται σωστά, μπορούν να οδηγήσουν σε υπερβολική εκμετάλλευση. Ωστόσο, ορισμένοι ιθύνοντες στον τομέα λήψης αποφάσεων εξακολουθούν να αμφισβητούν τον αντίκτυπό τους.

Η αποτελεσματική διαχείριση της αλιείας εξακολουθεί να διαφεύγει της ΕΕ σε όλα τα ύδατά της και εάν η αλιεία της πρόκειται να καταστεί βιώσιμη, πρέπει να εξαλειφθούν οι επιζήμιες επιδοτήσεις. Ένα μελλοντικό Ευρωπαϊκό Ταμείο Θαλάσσιας Αλιείας (ΕΤΘΑ) θα μπορούσε να ηγηθεί αυτής της μεταρρύθμισης ανακατευθύνοντας τις επιζήμιες επιδοτήσεις προς όφελος του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Πράγματι, οι πολίτες ζητούν από τις κυβερνήσεις της ΕΕ να περιορίσουν το 25% του ΕΤΘΑ για την προστασία της φύσης. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στην υποστήριξη των τοπικών κοινοτήτων για τη συγχώνευση θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών ή να επενδύσουν σε τεχνολογίες που βοηθούν τις βιομηχανίες να έχουν χαμηλό αντίκτυπο και, για παράδειγμα, μείωση της παρεμπίπτουσας αλίευσης ή θανάτωσης δελφινιών, θαλάσσιων χελωνών, θαλασσοπουλιών και καρχαριών.

Εκτιμάται ότι οι φορολογούμενοι ξοδεύουν 35,4 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για επιδοτήσεις αλιείας σε όλο τον κόσμο, το 63% των οποίων ενθαρρύνει άμεσα μη βιώσιμες και καταστροφικές πρακτικές. Ο Στόχος της Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για την «ζωή κάτω από το νερό», SDG 14, ζητεί ρητά την κατάργηση των επιδοτήσεων που συμβάλλουν στην πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, την υπεραλίευση και την παράνομη, άναρχη και λαθραία αλιεία έως το 2020.

Ωστόσο, η ΕΕ εξακολουθεί να παρέχει ακόμη επιζήμιες επιδοτήσεις στην αλιεία. Η κατάργησή τους και η ανακατεύθυνσή τους προς ευεργετικές μορφές στήριξης ήταν αργή, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των επιβλαβών επιδοτήσεων παραμένει παρόν ακόμη και με βάση τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις του τρέχοντος ΕΤΘΑ. Καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ διαπραγματεύονται το νέο EMFF 2021–2027, είναι σημαντικό τα θετικά βήματα που έχουν ληφθεί τα τελευταία 20 χρόνια να ενισχυθούν περαιτέρω και όχι να αναιρεθούν εν μία νυκτί.

Η απόφαση για το πώς θα δαπανηθεί το ΕΤΘΑ θα επηρεάσει τη θέση της ΕΕ στη διαπραγμάτευση μιας παγκόσμιας συμφωνίας για τον τερματισμό των επιβλαβών επιδοτήσεων αλιείας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ). Εάν η ΕΕ δεν καταργήσει επιζήμιες επιδοτήσεις από το ΕΤΘΑ, δεν θα επιτευχθεί συμφωνία στον ΠΟΕ για ευθυγράμμιση με τους ΣΒΑ.

Εμείς, οι κάτωθι υπογεγραμμένοι επιστήμονες, καλούμε τις κυβερνήσεις της ΕΕ να μην εισαγάγουν εκ νέου επιζήμιες επιδοτήσεις στο ΕΤΘΑ και αντίθετα να διασφαλίσουν ότι αυτά τα κεφάλαια ανακατευθύνονται προς αποκατάσταση, προστασία και διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος και τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των πόρων που υποστηρίζουν οι ωκεανοί μας».