Δυνατός σπόρος φιλαναγνωσίας

Μέρα με τη μέρα, χρόνο με το χρόνο, ολοένα και περισσότερες πρωτοβουλίες με επίκεντρο το βιβλίο «ξεπηδούν» στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων, συμβάλλοντας στη διεύρυνση του άτυπου αλλά ισχυρού δικτύου φορέων που μέσα από πρωτότυπες και ενδιαφέρουσες δράσεις φυτεύουν τους δικούς τους «σπόρους» φιλαναγνωσίας στο νησί.

Σημαντικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια θα διαδραματίσει η νεοσύστατη Δανειστική Παιδική και Εφηβική Βιβλιοθήκη του Φοίνικα, που λόγω της συνθήκης της πανδημίας δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να περάσει στο στάδιο της «συγκομιδής».

Η δομή δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Κοινότητας Φοίνικα και στεγάζεται στην αίθουσα συνεδριάσεων της, πάνω από τα ΚΑΠΗ. Την οργανωτική ευθύνη έχει η Ομάδα Ενηλίκων Αφηγητών «ΠαραμυθιαΖΩ» που, μεταξύ άλλων, θα διοργανώνει σε συνεργασία με το Συμβούλιο της Κοινότητας, εκδηλώσεις φιλαναγνωσίας και παραμυθιού για παιδιά και ενήλικες.

Η Βιβλιοθήκη είναι Δανειστική γιατί μπορεί ο καθένας να δανειστεί ένα βιβλίο ή να το ξεφυλλίσει στον χώρο ή να ακούσει ένα μικρό παραμύθι από τα μέλη της ομάδας «ΠαραμυθιαΖω». Ωστόσο, είναι και Συνεργατική, γιατί τα ράφια της γεμίζουν από δωρεές βιβλίων όλων μας.

Για την οργάνωση και τους σκοπούς της Βιβλιοθήκης, που περιμένει πανέτοιμη να ακούσει το σήμα για να ξεκινήσει το έργο της και την πνευματική διάδραση με τους φίλους της, μίλησε στην «Κοινή Γνώμη» η συντονίστρια της Ομάδας Αφηγητών, Γεωργία Ματσούκα.

Η είδηση της δημιουργίας Παιδικής – Εφηβικής Βιβλιοθήκης στον Φοίνικα σκόρπισε πολλά χαμόγελα, ωστόσο λόγω της πανδημίας δεν προλάβαμε να τη δούμε και να τη χαρούμε. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται σήμερα η λειτουργία της δομής;

«Πάνω στο καλύτερο μας κόψανε, που λένε. Είχαμε φτιάξει την εσωτερική μας οργάνωση με  αρμοδιότητες και ήμασταν στο τελευταίο στάδιο της οργάνωσης του χώρου. Είχε αρχίσει να μοιάζει με χώρο υποδοχής κοινού: αναδιαμορφώσαμε την αίθουσα με καναπέδες και γωνιές ανάγνωσης, δημιουργήσαμε ένα σύστημα αρχειοθέτησης των βιβλίων και λύναμε διάφορα τεχνικά θέματα, σε συνεργασία με το Τοπικό Συμβούλιο και τον Γιώργο Περρή. Με την ευκαιρία, να ευχαριστήσουμε τον Μαρίνο Μαραγκό για τον σταθερό  υπολογιστή που μας πρόσφερε και τους Ακροποδητί για τον φορητό, ήταν σημαντικές δωρεές.

Ομολογώ ότι εκείνο που μας στεναχώρησε περισσότερο ήταν ότι μπαίναμε στη διαδικασία της διοργάνωσης των εγκαινίων με τη μορφή μιας γιορτής με μουσική, παραμύθια και κεράσματα, όπου θα γινόταν και η πρώτη λήψη δωρεών εκ μέρους των παιδιών. Τώρα, η Βιβλιοθήκη κοιμάται σαν την Ωραία Κοιμωμένη και περιμένει τον Πρίγκιπα που θα την ζωντανέψει, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο».

Όπως έχετε δηλώσει, η Βιβλιοθήκη είναι Συνεργατική γιατί τα ράφια της γεμίζουν από δωρεές βιβλίων όλων μας. Πόσα βιβλία βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη συλλογή της;

«Σήμα της Βιβλιοθήκης είναι το κολιμπρί, από τον ινδιάνικο μύθο που καταλήγει ότι ο καθένας κάνει αυτό που του αναλογεί. Έχει έρθει ένα μέρος της δωρεάς του Νηπιαγωγείου του Κολλεγίου Αθηνών, ενώ ήδη κάποιοι συμπολίτες μας έχουν ευαισθητοποιηθεί, επικοινωνούν με την ομάδα και προσφέρουν βιβλία. Επίσης, έχουμε επικοινωνήσει με φορείς προτείνοντάς τους να κάνουν δωρεά και είμαστε σε αναμονή της ανταπόκρισής τους. Δυστυχώς δε μας επιτρέπεται να είμαστε σε πλήρη εγρήγορση και οι λόγοι είναι πρακτικοί, καθώς δεν υπάρχει κωδικός για να μετακινηθούμε προς τη βιβλιοθήκη ούτε προς τους ανθρώπους που προτίθενται να δωρίσουν βιβλία. Κι αυτά που δεχτήκαμε ήταν διότι οι δωρητές είχαν επείγοντα λόγο να αποσυμφορίσουν τον χώρο τους. Πήρα προσωπικά την ευθύνη να τα παραλάβω αλλά δε σας κρύβω ότι ένιωσα περίεργα.

Επιτρέψτε μου, σε αυτό το σημείο, να κάνω μια διευκρίνιση σχετικά με τις ατομικές δωρεές: Είναι απαραίτητο να είμαστε όλοι στο ίδιο μήκος κύματος αναφορικά με τη φιλοσοφία μιας μοντέρνας βιβλιοθήκης. Θέλω να πω, και προσπαθώ να είμαι ευγενική, ότι «δωρίζω στην βιβλιοθήκη» δε σημαίνει «απαλλάσσομαι από άχρηστα βιβλία» χωρίς περαιτέρω κριτήριο. Αντιθέτως, σημαίνει «να ένα ωραίο βιβλίο που δεν χρειάζομαι πια αλλά θα ήταν καλό να το διαβάσουν κι άλλα παιδιά και έφηβοι». Έχει σημασία, καθώς έχουμε βρεθεί στη θέση να αρνούμαστε προσφορές, όπως μεθόδους εκμάθησης αγγλικών, λεξικά και εγκυκλοπαίδειες. Είναι προφανές –καλώς, κακώς- ότι αυτές οι κατηγορίες δεν ενδιαφέρουν τους σημερινούς νέους, είναι περασμένης λογικής δυνάμει ίντερνετ και αντικειμενικώς παλιά σε πληροφορία. Για αυτά τα βιβλία, μια ωραία ιδέα είναι το upcycling, η μετατροπή τους δηλαδή σε έργα τέχνης, συμβαίνει σε όλον τον κόσμο. Διευκρινίζω, λοιπόν, ότι την Βιβλιοθήκη ενδιαφέρει η λογοτεχνία, το κόμικ, οι οπτικοακουστικές ιστορίες και τα θεματικά αφιερώματα. Κι αυτό για να γίνει η Βιβλιοθήκη ελκυστική για τα παιδιά, να θέλουν να έρχονται».

Σε περίπτωση παράτασης των περιοριστικών μέτρων, υπάρχει στα σχέδιά σας η διοργάνωση δράσεων με εναλλακτικούς τρόπους;

«Όχι, δεν μπορούμε να σχεδιάσουμε κάποια εναλλακτική δράση για τη βιβλιοθήκη, διότι η Βιβλιοθήκη δεν έχει καν μπει σε λειτουργία. Μια σκυταλοδρομία ανάγνωσης, ένα click away βιβλίων, διαδικτυακές συζητήσεις και παιχνίδια θα ήταν πολύ ωραίες λύσεις που έχουμε σκεφτεί, όμως η χρονική στιγμή όπου αναχαιτίστηκε η λειτουργία της ήταν κομβική, ακόμα δεν είχε πάρει υπόσταση. Ωστόσο, αν πέσει στο τραπέζι κάποια καλή ιδέα, σίγουρα θα την αξιοποιήσουμε. Αυτός, άλλωστε, είναι ένας λόγος για τον οποίον δημιουργήσαμε την ομώνυμη ομάδα στο facebook, προσκαλώντας τον κόσμο της Σύρου σε μια κοινότητα όπου τα μέλη της την νοιάζονται από κοινού. Άρα, για να τροποποιήσω την αρχική μου φράση, τα πάντα ρει στο βασίλειο της Ωραίας Κοιμωμένης. Σαφώς, όλα αυτά είναι ημίμετρα, το βιβλίο θέλει να το πιάνεις στα χέρια σου για να αποκτά δύναμη».

Ως «ΠαραμυθιαΖω», διερευνούμε έναν διαδικτυακό τρόπο αφήγησης εν όψει της Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης στο τέλος του μήνα. Ως ομάδα, δεν είμαστε πολύ υπέρ, αν και κατανοούμε ότι πρακτικά είναι μονόδρομος, γι’ αυτό και έχουμε συμμετάσχει σε μια-δυο διοργανώσεις, πειραματικά. Ήδη, ένα μέλος μας, η Δέσποινα Αριστείδου, παίρνει μέρος στη διαδικτυακή διοργάνωση παραμυθιού του «Free Thinking Zone» στις 10 Μαρτίου και η Λουκία Παλαιολόγου επιμελείται μια σειρά αφηγήσεων, όπου συμμετέχουν κι άλλα μέλη μας, στις τρέχουσες συναντήσεις γονέων του «Θησέα» που γίνονται διαδικτυακά. Θέλει μεγάλη προσοχή πώς διαχειρίζεται κανείς μια διαδικτυακή εκδήλωση, με στόχο ένα σοβαρό καλλιτεχνικό ή πνευματικό αποτέλεσμα. Ουσιαστικά, η ερμηνευτική τέχνη του παραμυθιού συν το διαδίκτυο στοιχειοθετούν μια νέα τέχνη που ακόμα δεν έχει μορφοποιηθεί, είναι νωρίς. Μπορεί, ωστόσο, να τολμήσουμε κάτι που θα αγγίζει το αξιοπρεπές».

Το νησί διαθέτει πλέον πολλούς «σταθμούς τροφοδοσίας» για τους αναγνώστες του (Μικρές ελεύθερες βιβλιοθήκες, ανοιχτές βιβλιοθήκες κλπ.) Πόσο σημαντική είναι αυτή η προσπάθεια διάδοσης της φιλαναγνωσίας σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του τόπου;

«Από το 2003 που εγκαταστάθηκα στη Σύρο, δε σταμάτησα να θαυμάζω τους πολίτες και τους φίλους της για αυτόν ακριβώς τον λόγο, ότι δημιουργούν εστίες πνεύματος και πολιτισμού ακατάπαυστα. Είναι πολύ σημαντικές αυτές οι εστίες που αναφέρετε. Πρόσφατα έμαθα ότι δημιουργήθηκε κι άλλη μια, όπου συλλέγονται βιβλία για ενήλικες κι αναδιανέμονται, δεν ξέρω ακριβώς πώς. Μακάρι να βάλουμε όλοι μαζί δυνατούς σπόρους φιλαναγνωσίας. Το να διαβάζει κανείς είναι σωτήριο, ανοίγει το μυαλό, που έλεγε κι η μάνα μου. Δεν είναι μια τυχαία δραστηριότητα το να διαβάζεις βιβλία, δεν έχει καμία σχέση με την λήψη πληροφορίας που -καλώς- δίνει το διαδίκτυο. Πρόκειται για μια ψυχική και πνευματική διεργασία που δε σταματά όταν κλείνεις το βιβλίο και που σε κάνει ολοκληρωμένη προσωπικότητα με πλούσιο ψυχισμό, συμβάλλει στην ευτυχία που είναι και το ζητούμενο.

Συνεπώς, εύγε μας και πάλι εύγε. Μακάρι να μεστώσουν όλες αυτές οι πρωτοβουλίες και να δικτυωθούμε μεταξύ μας».