Τοπόσημο και στοιχείο πολιτισμού για τη Βάρη

Στις αποθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Σύρου βρίσκεται από τα τέλη του 2019 ένα αρχαίο μαρμάρινο αντικείμενο αγνώστου ταυτότητας, που από τα παλιά χρόνια ήταν τοποθετημένο στο δημοτικό πηγαδάκι, στον Όρμο Βάρης.

Από διηγήσεις ηλικιωμένων κατοίκων της περιοχής κατέστη γνωστό πως Συριανοί ψαράδες έφεραν από την Πάρο το συγκεκριμένο αντικείμενο, το οποίο και χρησιμοποιούσαν για βαφή και πλύσιμο των διχτυών ψαρέματος. Το αρχαιολογικό εύρημα που πρόκειται πιθανώς για κάλυμμα ρωμαϊκού σαρκοφάγου βρισκόταν αρχικά σε άλλη θέση και σε άγνωστο χρόνο μεταφέρθηκε πλάι στο πηγαδάκι.

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων ως υπεύθυνη για την προστασία των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων των Κυκλάδων, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της και όπως είχε υποχρέωση, προχώρησε στη μεταφορά του αντικειμένου από τον Όρμο της Βάρης σε αποθηκευτικό χώρο της στη Σύρο με στόχο τη συντήρηση και φύλαξή του.

Από την  πλευρά της, η Κοινότητα Βάρης αποφάσισε ομόφωνα στις 14 Νοεμβρίου 2019 να ζητήσει από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων την επιστροφή του ευρήματος στη θέση του, μετά το πέρας της συντήρησής του, καθώς και την κατάλληλη ανάδειξή του με φωτισμό, περίφραξη και τοποθέτηση επεξηγηματικής πινακίδας, εκτιμώντας πως αυτό αποτελεί τοπόσημο και στοιχείο πολιτισμού για τη Βάρη κι έχει συνδεθεί με τη νεότερη ιστορία της.

Με νέα επιστολή του προς την αρμόδια υπηρεσία, στις 4 Σεπτεμβρίου 2020, ο πρόεδρος της Κοινότητας, Νίκος Βαρθαλίτης ζήτησε να προχωρήσει το συντομότερο δυνατό η αποκατάσταση του αρχαιολογικού ευρήματος που μεταφέρθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2019 στις αποθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Σύρου, ώστε να επανατοποθετηθεί στο φυσικό του χώρο με τις ανάλογες οδηγίες για την ανάδειξη κι έκθεσή του στο κοινό.

Σημειώνεται πως, λόγω της πανδημίας, η συντήρηση του αντικειμένου δεν έχει προχωρήσει μέχρι και σήμερα.

Απαραίτητη η χορήγηση άδειας κατοχής

Στην απαντητική επιστολή της, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων ενημέρωσε την Κοινότητα πως για την επιστροφή του κινητού μνημείου στο δημοτικό πηγαδάκι στον Όρμο Βάρης και την υπαίθρια έκθεσή του, θα πρέπει να ακολουθηθεί η διαδικασία κατοχής κινητού μνημείου όπως περιγράφεται στο άρθρο 23 του Ν. 3028/2020 «Για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς», βάσει του οποίου, «με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου, μπορεί να χορηγείται σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο άδεια κατοχής κινητού αρχαίου μνημείου του οποίου η κυριότητα ανήκει στο Δημόσιο». Επιπλέον, στα άρθρα 27-29 του ίδιου νόμου περιγράφονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις κυρίων και κατόχων κινητών μνημείων μετά τη χορήγηση της σχετικής άδειας κατοχής.

Φύλαξη και συντήρηση κινητών μνημείων

Ο κάτοχος κινητού αρχαίου και ο κύριος αρχαίου ή άλλου κινητού μνημείου ευθύνονται για την ασφάλεια και τη διατήρησή του. Οφείλουν να γνωστοποιούν στην Υπηρεσία τον ακριβή τόπο φύλαξής του, κάθε μετακίνησή του στην οποία προτίθενται να προβούν καθώς και τυχόν απώλειά του. Οφείλουν επίσης να επιτρέπουν την περιοδική ή έκτακτη επιθεώρησή του από την Υπηρεσία ύστερα από έγγραφη ειδοποίηση, να την ειδοποιούν χωρίς υπαίτια καθυστέρηση για κάθε γεγονός που είναι δυνατόν να το θέσει σε κίνδυνο και να ακολουθούν τις υποδείξεις της. Αν το μνημείο διατρέχει άμεσο κίνδυνο φθοράς, απώλειας ή καταστροφής, η Υπηρεσία μπορεί να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα και να καταλογίσει τις σχετικές δαπάνες στον κύριο ή τον κάτοχο του μνημείου ή να αποφασίσει τη μεταφορά του προς φύλαξη σε δημόσιο μουσείο ή άλλο κατάλληλο χώρο, μέχρις ότου εκλείψει οριστικά ο κίνδυνος.

Ο κάτοχος κινητού αρχαίου και ο κύριος αρχαίου ή άλλου κινητού μνημείου υποχρεούνται να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα συντήρησης σύμφωνα και με τις διατάξεις του άρθρου 43. Αν η Υπηρεσία κρίνει ότι η συντήρηση είναι ανεπαρκής, λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα, διατηρώντας τη δυνατότητα να καταλογίσει το σύνολο ή μέρος της σχετικής δαπάνης σε βάρος των υποχρεώσεων, σύμφωνα με τις σχετικές περί εισπράξεως δημοσίων εσόδων διατάξεις.

Υποχρεώσεις κατόχων για τη μελέτη και έκθεση των μνημείων

Οι κάτοχοι κινητών αρχαίων που χρονολογούνται έως και το 1453, καθώς και νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου του ευρύτερου δημόσιου τομέα, που είναι κύριοι ή κάτοχοι κινητών αρχαίων ή νεότερων μνημείων, οφείλουν να διευκολύνουν τη φωτογράφηση και μελέτη των μνημείων από ειδικούς επιστήμονες στους οποίους χορηγείται σχετική άδεια από την Υπηρεσία.

Τα πρόσωπα που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο οφείλουν επίσης να θέτουν τα προαναφερόμενα μνημεία για εύλογο χρονικό διάστημα στη διάθεση της Υπηρεσίας αν αυτή το ζητήσει προκειμένου να εκτεθούν στο κοινό εντός ή εκτός της ελληνικής επικράτειας. Αν τα μνημεία υποστούν φθορά ή απωλεσθούν κατά το χρονικό διάστημα που δεν βρίσκονται στην κατοχή τους, το Δημόσιο υποχρεούται σε αποζημίωση.

Βάσει των παραπάνω, η Κοινότητα Βάρης γνωμοδότησε θετικά και ζητά από το Δημοτικό Συμβούλιο Σύρου - Ερμούπολης να αιτηθεί με απόφασή του την άδεια κατοχής κινητού αρχαίου μνημείου του οποίου η κυριότητα ανήκει στο Δημόσιο, ώστε αυτό να επανατοποθετηθεί στον φυσικό του χώρο, να αναδειχθεί ανάλογα και να εκτεθεί στο κοινό.

Το θέμα θα συζητηθεί στην αυριανή συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου.