Κάλυψαν ένα κενό στην εκπαίδευση

Έντονο «άρωμα» Κρήτης έχει ο Οδηγός για τη Διαχείριση περιστατικών κακοποίησης/παραμέλησης από εκπαιδευτικούς που δημιούργησαν η εκπαιδευτικός, κοινωνιολόγος-ψυχολόγος, κ. Μαρία Παναγιωτάκη, και η αναπληρώτρια καθηγήτρια εγκληματολογικής ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Όλγα Θεμελή.

«Mε πολύ κόπο, συνεχή μελέτη και αγωνία ψυχική προσπαθήσαμε να καλύψουμε ένα μεγάλο κενό που υπήρχε στα εκπαιδευτικά πράγματα σχετικά με τη διαχείριση της κακοποίησης», αναφέρει η κ. Παναγιωτάκη.

Ο Οδηγός αναρτάται στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, στην ενότητα σεξουαλική αγωγή.

«Σπάμε τη σιωπή, φωτίζουμε το σκοτάδι»

Ο Οδηγός απευθύνεται σε όλους τους/τις εκπαιδευτικούς, τόσο της Πρωτοβάθμιας όσο και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ελπίζοντας ότι θα τους/τις βοηθήσει να είναι σε θέση αφενός μεν να αναγνωρίζουν τους μαθητές και τις μαθήτριές τους που είναι θύματα κακοποίησης, αφετέρου δε να διαχειρίζονται τα ζητήματα αυτά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Ο “Οδηγός για τη διαχείριση περιστατικών κακοποίησης/παραμέλησης από Εκπαιδευτικούς” έχει εκπονηθεί εθελοντικά από τις συγγραφείς, με καθαρή αγάπη προς το παιδί και με σεβασμό στα δικαιώματά του, για να ενδυναμώσει τους/τις εκπαιδευτικούς στο έργο τους και να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας άλλης κουλτούρας στην εκπαιδευτική πραγματικότητα.

Τα αποτελέσματα ερευνών αποδεικνύουν ότι ένα στα πέντε παιδιά θυματοποιείται κυρίως από άνδρες δράστες, οι οποίοι σε ποσοστό 70-90% προέρχονται από το φιλικό ή συγγενικό περιβάλλον του θύματος.

Ανήκοντας έτσι στην κατηγορία των ατόμων «υπεράνω πάσης υποψίας», ο θύτης είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, κάποιος που γνωρίζει και εμπιστεύεται ο ανήλικος.

Καθώς πρόκειται για ένα αφανές έγκλημα, επισημαίνεται ότι οι στατιστικές και οι αριθμοί αποτυπώνουν μέρος του προβλήματος. Έτσι ως περιστατικά «κακοποίησης» δηλώνονται μόνο όσες σοβαρές περιπτώσεις γνωστοποιήθηκαν και καταγράφτηκαν.

Πρόκειται δηλαδή για την κορυφή μόνο του παγόβουνου, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του είναι κρυφό και είναι αθέατο.

Έρευνα του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού στο πλαίσιο του Ερευνητικού Προγράμματος BECAN (Επιδημιολογική Μελέτη για την Κακοποίηση και Παραμέληση του Παιδιού στα Βαλκάνια),απέδειξε ότι τα υψηλά ποσοστά κακοποίησης αφορούν και τη χώρα μας.

Φαίνεται δε, ότι υπάρχει ένα μεγάλο χάσμα ανάμεσα στα κρούσματα που λαμβάνουν χώρα και σε εκείνα που τελικά καταγγέλλονται(BECAN, 2013):

Ένα στα δύο παιδιά υπέστησαν στο ενδοοικογενειακό ή κοινωνικό περιβάλλον, εκτός σχολείου, σωματική βία.

Ένα στα δέκα παιδιά θυματοποιήθηκαν σεξουαλικά κατά τη διάρκεια μόνο της τελευταίας χρονιάς διεξαγωγής της έρευνας.

Τα αντίστοιχα ποσοστά για το σύνολο των εμπειριών τους στη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας, ανέρχονται σε 76,8% για σωματική βία και 16,2% για σεξουαλική.

Ένα σημαντικό ποσοστό των παιδιών ανέφερε πολλαπλές και διαφορετικών ειδών εμπειρίες, με θύματα τα ίδια.

Τα περιστατικά, τα οποία αναφέρθηκαν στις αρμόδιες υπηρεσίες ήταν λιγότερο από το 1%.

Τα αποτελέσματα των ερευνών, αλλά κυρίως οι επιταγές των κανόνων δικαίου, σημαίνουν για το σχολικό περιβάλλον:

• τη λήψη μέτρων πρόληψης για τη βία κατά των ανηλίκων

• την αξιόπιστη και έγκυρη παροχή γνώσης σχετικά με την προστασία και την προάσπιση των δικαιωμάτων τους σε περίπτωση κακοποίησης τους

• την αναγνώριση του προβλήματος, την έγκαιρη παρέμβαση και ορθή διαχείρισή του

• την επικοινωνία και συνεργασία με φορείς τόσο της πρόνοιας, όσο και του Συστήματος Ποινικής Δικαιοσύνης

• την παροχή υποστήριξης στους μαθητές/θύματα

• την προσπάθεια περιορισμού στο ελάχιστο των μακροπρόθεσμων συνεπειών της κακοποίησης τόσο στην ψυχοσυναισθηματική τους ζωή, όσο και στη σχολική τους επίδοση.

Οι δάσκαλοι, οι καθηγητές και κατ’ αναλογία οι ψυχολόγοι που υπηρετούν το εκπαιδευτικό σύστημα, στο πλαίσιο κυρίως του κοινωνικού τους ρόλου, οφείλουν να συνεισφέρουν σημαντικά στην αποκάλυψη του φαινομένου, στη διαχείριση και αντιμετώπισή του.

Ο νομοθέτης, μάλιστα, στον Ν.3500/2008 για την αντιμετώπιση της ενδο-οικογενειακής βίας το επιτάσσει.

Ο Οδηγός αυτός ελπίζει πάνω απ’όλα να καταστήσει τους/τις εκπαιδευτικούς σημαντικούς αρωγούς στην προσπάθεια αποκάλυψης περιστατικών κακοποίησης, σπάζοντας τη σιωπή και φωτίζοντας το σκοτάδι.

Κατερίνα Μυλωνά