Αποκωδικοποιώντας το γενετικό παρελθόν προϊστορικών πολιτισμών του Αιγαίου

Στοιχεία για τους προϊστορικούς κατοίκους του Αιγαίου, με εργαλεία του 21ου αιώνα, αναζητά η Χριστίνα Παπαγεωργοπούλου στο ΔΠΘ.

Αίσθηση προκάλεσε, σε όλη την Ελλάδα, η ερευνητική εργασία με τίτλο “The genomic history of the Aegean Palatial Civilizations” που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Απρίλη στο επιστημονικό περιοδικό CELL, η οποία έδωσε άγνωστα και ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία για τα γονιδιώματα των εμβληματικών πολιτισμών της Εποχής του Χαλκού στο Αιγαίο. Συντονίστρια της έρευνας αυτής, μαζί με την Επικ. Καθηγήτρια Άννα-Σαπφώ Μαλασπίνας από το Πανεπιστήμιο της Λοζάνης, ήταν η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης κ. Χριστίνα Παπαγεωργοπούλου.

Η κ. Παπαγεωργοπούλου, η οποία πρόσφατα βραβεύτηκε για το ερευνητικό της έργο από την Σχολή Κλασικών και Ανθρωπιστικών σπουδών του ΔΠΘ, μίλησε για την έρευνα, αλλά και την πρόοδο που έχει γίνει στη μελέτη των προϊστορικών πολιτισμών μέσω του γονιδιώματός, τους, στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» και τη Νατάσσα Βαφειάδου.

Αναλύοντας τα γονιδιώματα

Οι επιστήμονες της έρευνας αυτής, έχουν αναλύσει γονιδιώματα, δηλαδή το σύνολο του γενετικού υλικού που βρίσκεται στα κύτταρα μας και είναι υπεύθυνο για τις λειτουργίες του οργανισμού μας. «Έχουμε μελετήσει το γονιδίωμα προϊστορικών ανθρώπων που έζησαν στην εποχή του χαλκού, περίπου δηλαδή 5000 χρόνια πριν από σήμερα» σημείωσε, τους φορείς του Κυκλαδικού, του Μινωικού και του Ελλαδικού πολιτισμού.

Συγκρίνοντας τα γονιδιώματα από τους 3 αυτούς διαφορετικούς πολιτισμούς, ήθελαν να εντοπίσουν αν παρά την πολιτισμική διαφοροποίηση, ήταν ίδιοι γενετικά, ενώ στη συνέχεια επέκτειναν την έρευνα τους και σε γονιδιώματα από το Βόρειο Αιγαίο από την μέση εποχή του χαλκού που είναι το 2000 π.Χ.

Το αρχαίο DNA, επισήμανε η κ. Παπαγεωργόπουλου, βρίσκεται στο επιστημονικό προσκήνιο εδώ και 20 χρόνια, ενώ την τελευταία δεκαετία πρωταγωνιστεί στα μεγαλύτερα επιστημονικά περιοδικά γιατί η τεχνολογική επιστήμη έχει δώσει την δυνατότητα να μπορέσουμε να μελετήσουμε με απόλυτη ακρίβεια πληθυσμούς του παρελθόντος.

Σε αυτή την προσπάθεια εμπλέκονται μία μεγάλη γκάμα επιστημόνων, ιστορικοί, αρχαιολόγοι, σύγχρονοι γιατροί και γενετιστές, για αυτόν τον λόγο δημοσιεύονται αποτελέσματα σε σημαντικά επιστημονικά περιοδικά.

Πολλά κοινά ανάμεσα στην γενετική καταγωγή των ανθρώπων των τριών πολιτισμών Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια σημείωσε πως σε σχέση με τους πληθυσμούς της πρώιμης εποχής του χαλκού και τους φορείς αυτού, δηλαδή όταν ξεκίνησε ο κυκλαδικός, ο Μινωικός και ο Ελλαδικός πολιτισμός, οι άνθρωποι ήταν ίδιοι παρά την πολιτισμική διαφοροποίηση. Το μεγαλύτερο τμήμα, το 80% κατά την πρώιμη φάση, προέρχεται από τους νεολιθικούς αγρότες. Αυτοί δέχθηκαν μία γονιδιακή ροή από τους πληθυσμούς της Ανατολίας, κάτι που αποτελεί και σημαντική πληροφορία για τους αρχαιολόγους που μελετάνε τον πολιτισμό αυτών των ομάδων.

«Αυτό που μας ενδιέφερε ήταν να εξηγήσουμε μια γονιδιακή ροή στο 2000 π.Χ., μια ανταλλαγή γενετικού υλικού από ομάδες που βρίσκονται γενετικά στον Ελλαδικό χώρο. Αυτή η γονιδιακή ροή ξεκινάει περίπου 6.000 χρόνια πριν στην κεντρική Ευρώπη και είναι πληθυσμοί που έρχονται από τα βόρεια της Μαύρης Θάλασσας» ανέφερε. Μάλιστα αυτή η γονιδιακή ροή είναι πολύ σημαντική, συνεχίζεται και επηρεάζει εμάς και φαίνεται αυτή η διαφοροποίηση στο 50 % του γενετικού μας υλικού. Μετά την εποχή του χαλκού δεν φαίνεται πολύ μεγάλη διαφορά καθώς το 90% του γενετικού υλικού παραμένει το ίδιο.

Ερωτηθείσα αν αυτοί οι πληθυσμοί αποτέλεσαν την απαρχή των σύγχρονων Ελλήνων, η κ. Παπαγεωργόπουλου τόνισε πως η απαρχή των Ελλήνων και των υπόλοιπων ευρωπαϊκών πάει πολύ πιο πίσω. Η γενετική καταγωγή των Ευρωπαίων και των Ελλήνων αποτελείται από 3 ομάδες, τους παλαιολιθικούς κυνηγούς τροφοσυλλέκτες που έρχονται στην Ευρώπη περίπου 50.000 χρόνια πριν, τους νεολιθικούς αγρότες που έρχονται 10.000 χρόνια πριν και τους πληθυσμούς από τις Στέπες. Αντικειμενικές δυσκολίες στη συγκέντρωση του γενετικού υλικού

Η συγκέντρωση του γενετικού υλικού αντιμετωπίζει αντικειμενικές δυσκολίες, σημείωσε η κ. Παπαγεωργοπούλου, αναφέροντας πως τουλάχιστον για αυτήν την εργασία χρειάστηκαν 200 δείγματα από ανθρώπους που έζησαν στην προϊστορική εποχή στο Αιγαίο για να πάρουν μόλις 6 γονιδιώματα. Ειδικά στην Ελλάδα, δεν βοηθάει καθόλου το περιβάλλον στη διατήρηση του γενετικού υλικού οπότε υπάρχει μία μεγάλη δυσκολία, τόσο να το ανακτήσεις όσο και να το αναλύσεις. «Είχαμε βγάλει μία εργασία για τους νεολιθικούς αγρότες, μέσα από τις επίπονες διαδικασίες συλλογής και ανάλυσης των δειγμάτων και την βοήθεια της τεχνολογίας και εξέλιξης έχουμε αρκετά γονιδιώματα τώρα πλέον που θα μελετήσουμε και θα μπορέσουμε να δούμε λεπτομέρειες για τον τρόπο ζωής κατά την νεολιθική εποχή και την εποχή του χαλκού» ανέφερε.