Οι κρίσεις μεταβάλλουν τις εξαρτήσεις

Το ζήτημα των εξαρτήσεων και δη της εξάρτησης από ουσίες, επαναπροσδιορίζεται καθώς μετεξελίσσονται οι κοινωνικοί όροι και αλλάζει το προφίλ των χρηστών. Με αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, επιχειρούμε να αποτυπώσουμε την κατάσταση γενικότερα, αλλά και στην περιοχή μας και να παρουσιάσουμε τα καίρια προβλήματα που εντοπίζονται σε ενήλικες, νέους και εφήβους και τον τρόπο που λειτουργεί η πρόληψη και η θεραπεία.

Αρχικά, κρίνεται αναγκαία η αποσαφήνιση των εννοιών. Ειδικότερα, στο ΚΕΘΕΑ (Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων) και το ΚΕΘΕΑ Κιβωτός, με έδρα την Αλεξανδρούπολης, απευθύνονται όλοι όσοι έχουν ήδη εμπλακεί σε μία κατάσταση εξάρτησης και ζητούν βοήθεια προκειμένου να απεγκλωβιστούν από αυτή. Απεναντίας, ένα Κέντρο Πρόληψης «Έκφραση», που λειτουργεί στην Ξάνθη, στοχεύει στην αποτροπή εμφάνισης πάσης φύσεως εξαρτήσεων, παρέχει, δηλαδή προγράμματα συμβουλευτικής που προειδοποιούν για τους κινδύνους και τα προβλήματα από την εμπλοκή στις εξαρτήσεις.

Στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας κατά της χρήσης των Ναρκωτικών, 26 Ιουνίου οι κ. Ραφτόπουλος και κα Διούδη, αντιπροσωπεύοντας τη θεραπεία και την πρόληψη, αντίστοιχα, δίνουν τις δικές τους πολύτιμες συμβουλές, παραθέτοντας τα ισχύοντα δεδομένα.

Κρίση και εξαρτημένοι

Κατά κοινή ομολογία τα φαινόμενα οικονομικής κρίσης έχουν πολλαπλές επιπτώσεις στην ψυχοσύνθεση του κάθε ατόμου, με το αίσθημα της ανασφάλειας και του φόβου για το… τι ξημερώνει το αύριο, να κατέχει κεντρική θέση. Ενδελεχέστερα, ο κ. Αντώνης Ραφτόπουλος αναπληρωτής υπεύθυνος του ΚΕΘΕΑ Κιβωτός, τοποθετείται ως εξής: «Η κρίση μεγάλωσε τα ποσοστά των εξαρτημένων ατόμων. Οι συνέπειες αποτυπώνονται, κυρίως στις ευάλωτες ομάδες», και υπογράμμισε: «αρκετές φορές, επειδή σε περίοδο κρίσης τα μέλη μία κοινωνίας νιώθουν εγκλωβισμένα μέσα στους κόλπους της, λόγω παρατεταμένης περιόδου ανεργίας, ζητούν διαφυγή στα τυχερά παιχνίδια με την ελπίδα ότι μελλοντικά θα εξασφαλίσουν ένα καλύτερο μέλλον. Επίσης, με επίκεντρο τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, αξίζει να σημειωθεί πως η μειωμένη χρηματοδότηση του τομέα πρόνοιας των ευάλωτων ομάδων αναζωπυρώνει τις εξαρτήσεις, ακυρώνοντας την ελπίδα εξόδου από την προβληματική κατάσταση».

Κατάχρηση αλκοόλ και τυχερά παιχνίδια οι «μάστιγες» στη Θράκη

Επιπροσθέτως, ο κ. Ραφτόπουλος κάνοντας μνεία στη μονάδα της Ξάνθης, τονίζει: «To πρόγραμμα υφίσταται από το 2002, αρχικά είχε εγκαταστάσεις στην Καβάλα και στην Αλεξανδρούπολη. Γύρω στους 2000 ανθρώπους απευθύνθηκαν από το 2002 έως σήμερα στον Οργανισμό», πρόσθεσε.

«Το τελευταίο εξάμηνο το ΚΕΘΕΑ εξασφαλίζει πρόσβαση σε νέες εγκαταστάσεις σε Κομοτηνή, Ορεστιάδα και Ξάνθη. Η χρηματοδότηση του προγράμματος το τελευταίο εξάμηνο ήταν πολύ βοηθητική και συνετέλεσε στην εξάπλωση των δράσεων», υπογράμμισε ο αν. Υπεύθυνος του ΚΕΘΕΑ της περιοχής.

Ειδικότερα, αναφερόμενος στη Μονάδα της Ξάνθης: «Η μονάδα της Ξάνθης θεωρείται καινούργια. Είκοσι άνθρωποι το μήνα περίπου έρχονται για να ζητήσουν βοήθεια, υπηρεσίες προσφέρονται σε εξαρτημένους και στις οικογένειες τους».

Επιπροσθέτως, ενημερώνει πως τα ποσοστά των εξαρτημένων ατόμων είναι σταθερά, με εμφανή την αυξητική τάση στην κατάχρηση αλκοόλ και πρόσβαση σε τυχερά παιχνίδια.

Έφηβοι και εξαρτήσεις εν μέσω covid

O κ. Ραφτόπουλος τονίζει: «Αρχικά, το 2002 γινόταν λόγος για ένα πρόγραμμα που απευθύνεται σε ενήλικες, με το πέρασμα των χρόνων, ωστόσο “ανοίγει την πόρτα του” σε εφήβους και γονείς που έχουν εμπλακεί ήδη στο πρόβλημα».

«Αρχικά, επισκέπτονται το ΚΕΘΕΑ έφηβοι που αντιμετωπίζουν προβλήματα με χρήση ναρκωτικών, η κατάχρηση κάνναβης είναι πραγματικότητα. Τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη των μέσων τεχνολογίας η κατάχρηση εφαρμογών του διαδικτύου είναι πολύ συχνή στον εφηβικό πληθυσμό. Ασφαλώς, οι γονείς αγωνιούν για τα παιδιά τους, δυσκολεύονται να τα προσεγγίσουν με άμεσο απότοκο να ζητούν στήριξη στο πρόγραμμα ατομικής συμβουλευτικής και θεραπείας».

Αλληλοβοήθεια και αλληλεγγύη το «φάρμακο» για τις εξαρτήσεις

Καταληκτικά, ο κ. Ραφτόπουλος δίνει το δικό του μήνυμα, τη δική του συμβουλή: «Πρωτεύων στόχος είναι να στραφούμε, εξαρτημένοι και μη προς τα πράγματα που είμαστε υπέρ, στην αλληλοβοήθεια, στη συμπαράσταση, έτσι θα επέλθει και ο φωτισμός της ζωής για τον καθένα και για την καθεμιά ξεχωριστά».

Πώς προσεγγίζουν οι νέοι τις εξαρτητικές ουσίες

Συμπληρωματικά με τα παραπάνω, η Ψυχολόγος και  Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κέντρου Πρόληψης «Έκφραση» Ν. Ξάνθης, κα Παγώνα Διούδη, προσφέρει ένα ενισχυμένο ενημερωτικό υλικό γύρω από το φαινόμενο των εξαρτήσεων.

Η κα Διούδη πληροφορεί: «Σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα του 2019, υπάρχει μία εμφανής τάση για χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου στους νέους (το θεωρούν ακίνδυνο), όμως συνάμα εμφανίζεται και η συνακόλουθη μείωση στους δείκτες χρήσης τσιγάρου στους 16χρονους».

Όπως προσθέτει, «Οι νέοι 16 με 18 ετών έχουν δηλώσει πως έχουν δοκιμάσει αλκοόλ, ενώ 1 στους 3 θεωρούν ακίνδυνη την κατανάλωση του σε μικρές ποσότητες μέσα στην ημέρα. Επιπλέον, 2 στους 3 θεωρούν ακίνδυνο να καπνίζουν τσιγάρο περιστασιακά, με αποκορύφωμα 2 στους 5 να θεωρούν ακίνδυνη την περιστασιακή χρήση κάνναβης. Το 2019 παρατηρήθηκε αύξηση στην χρήση κάνναβης στους 16χρονους. Στον αντίποδα, στην ίδια ηλικιακή ομάδα εμφανής είναι η μείωση στον δείκτη κατανάλωσης αλκοόλ στο διάστημα 2015 -2019». Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι, «Στις ηλικίες 16-18 ετών η πλειοψηφία των νέων δηλώνουν πως δεν καπνίζουν τσιγάρο, μολαταύτα ξεκινούν το κάπνισμα από τα 13 τους».

Νέα δεδομένα για τους νέους 16χρονους – Τι ισχύει στην Ξάνθη

Η κα Διούδη προσθέτει: «Δυστυχώς, δεν υπάρχουν διαθέσιμα πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, ωστόσο σύμφωνα με την  Πανελλήνια Έρευνα Μαθητικού Πληθυσμού, που διεξήχθη την άνοιξη του 2019 γίνονται τεκμαρτά τα εξής: «Στην Ξάνθη το 81,1% των 16χρονων θεωρεί ακίνδυνη την χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου, σημειώνεται αύξηση καπνιστών που κάνουν περιστασιακή χρήση».

Γενικότερα,  το 82,5% των 16χρονων δηλώνει ότι έχει δοκιμάσει αλκοόλ, το 52,8% έχει προσκολληθεί στα ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Βαρύνουσα για τους εφήβους η σημασία της πρόληψης

«Ένα φαινόμενο δεν μπορεί να εξηγηθεί με μία μόνο αιτία (αγχώδης ζωή, πρότυπα που αμφισβητούνται, κοινωνικοοικονομική κρίση), ο άνθρωπος με λίγα λόγια αδυνατεί να βρει τον ρόλο του μέσα στην κοινωνία. Έτσι, προσφεύγει στον αγώνα της αναζήτησης γρήγορων λύσεων. Τα παιδιά πέφτουν θύματα αβεβαιότητας-ανασφάλειας. Το ζητούμενο είναι να προλάβουμε το πρόβλημα,  η πρόληψη, δηλαδή είναι εξίσου σημαντική (ή και πιο σημαντική) από την αντιμετώπιση», σημειώνει η κ. Διούδη.

Κατάχρηση αλκοόλ και κάνναβης, αλλά και η εξάρτηση από το διαδίκτυο αποτελούν κεντρικούς άξονες που επικεντρώνονται οι δράσεις πρόληψης

Τρόποι Αντιμετώπισης

Λύνω το πρόβλημα σημαίνει πως αρχικά  συνειδητοποιώ τις τραγικές επιπτώσεις του πάνω στην ψυχοσύνθεσή μου. Υιοθετώντας αυτή την παραδοχή προτείνονται οι ακόλουθοι τρόποι αντιμετώπισης της εξάρτησης από τα ναρκωτικά, αλλά και οποιασδήποτε άλλης μορφής της η οποία δύναται να αποτελέσει πλήγμα πάνω στο άτομο και στην κοινωνία.

-Συνειδητοποίηση του κινδύνου

-Πρόληψη

-Ενημέρωση(από οικογένεια, σχολείο, ΜΜΕ, κοινωνία…)

-Απομυθοποίηση

-Εξάλειψη κοινωνικού ρατσισμού

-Ενεργοποίηση κοινωνικών φορέων

-Επαγρύπνηση

-Κίνητρα στους νέους: Εξασφάλιση επαγγέλματος

-Δημιουργία κέντρων αποτοξίνωσης

-Παραδειγματική τιμωρία Εμπόρων

Χρύσα Κιατίπη