«Πλέον, τα απόβλητα είναι πόροι»

Οι στόχοι που προβλέπονται να επιτευχθούν, στο πλαίσιο της συμμετοχής του Δήμου Τήνου στο πρόγραμμα LIFE για την Κυκλική Οικονομία, παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο νησί.

Διά ζώσης, τηρουμένων των απαραίτητων περιοριστικών μέτρων κατά της διάδοσης του Covid-19, πραγματοποιήθηκε από μέλη του Δικτύου «Δάφνη» η παρουσίαση των στόχων και των δράσεων στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE “Εφαρμογή της Κυκλικής Οικονομίας στην Ελλάδα», στο οποίο συμμετέχουν Δήμοι των Κυκλάδων, μεταξύ των οποίων και ο Δήμος Τήνου.

Το Δίκτυο «ΔΑΦΝΗ», ως συνεργάτης του Δήμου Τήνου στην υλοποίηση του προγράμματος, ανέλαβε μέσω των εκπροσώπων του την αναλυτική επεξήγηση του πλαισίου του προγράμματος, καθώς και των παραμέτρων που θα κληθεί να καλύψει ο Δήμος στο επόμενο διάστημα, ενώ οι παρευρισκόμενοι είχαν τη δυνατότητα να εκφράσουν τις απορίες τους, τις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους, αλλά και να διατυπώσουν περαιτέρω προτάσεις, οι οποίες δύναται να ενταχθούν στην πορεία της υλοποίησης, εφόσον συμβαδίζουν με τις κατευθύνσεις του προγράμματος.

«Αντιληφθήκαμε πρώτοι τη σημασία αυτών των συμπράξεων»

Την εκδήλωση, εκ μέρους του Δήμου Τήνου, χαιρέτισε ο κ. Γιάννης Μαρκουίζος, τονίζοντας στον χαιρετισμό του, ότι «η Τήνος είναι ένας από τους νησιωτικούς Δήμους που θα εφαρμόσουν στην πράξη την ιεράρχηση των αποβλήτων και τη νέα δέσμη μέτρων για τα απόβλητα στη βάση των αρχών της κυκλικής οικονομίας».

Σύμφωνα με τον κ. Μαρκουίζο, «για την Τήνο ήταν μία φυσική εξέλιξη καθώς είναι ο πρώτος Δήμος – και για πολλά χρόνια ίσως ο μοναδικός – που συνέπραξε με φορέα κυκλικής οικονομίας (ΚΟΙΝΣΕΠ Καλλονή – Κελλιά) στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων και συγκεκριμένα στην ανακύκλωση. Έχουμε τη χαρά να είμαστε εμείς πρώτοι που αντιληφθήκαμε τη σημασία αυτών των συμπράξεων για το καλό του περιβάλλοντος και κατά συνέπεια του τόπου μας».

Στο πλαίσιο της ένταξης της Τήνου στο πρόγραμμα LIFE, προϋπολογισμού 568 χιλιάδων ευρώ, ενδυναμώνονται οι συνεργασίες με πολλούς και σημαντικούς ετέρους, όπως ενδεικτικά το Υπουργείο Περιβάλλοντος, ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης, το Πράσινο Ταμείο, πανεπιστημιακοί φορείς και φυσικά το Δίκτυο «Δάφνη», με το οποίο, όπως ανέφερε ο κ. Μαρκουίζος, «θα συνεργαζόμαστε στενά για τα επόμενα χρόνια και έως το 2027 θα υλοποιηθούν σημαντικές δράσεις, έργα υποδομών και όχι μόνο».

«Όλα αυτά θα έχουν ως αποτέλεσμα, να μειωθούν τα απορρίμματα, τα οποία θα καταλήγουν στο Κοσσίνι, να αναβαθμιστεί το περιβάλλον του νησιού μας, να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες και να αναδειχθεί η Τήνος μας ως ένα φιλικό προς το περιβάλλον και πιο “πράσινο” νησί», επεσήμανε κλείνοντας τον χαιρετισμό του.

Παρουσίαση του προγράμματος

Στη συνέχεια τη σκυτάλη πήραν τα μέλη του Δικτύου «Δάφνη» παρουσιάζοντας τόσο το πρόγραμμα, όσο και τους στόχους του, όπως επίσης και τα μέχρι στιγμής δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί στο πλαίσιο της υλοποίησης του έργου για την Τήνο.

Όπως τονίστηκε, το πρόγραμμα στοχεύει στην εφαρμογή μίας νέας αντίληψης στον τομέα των αποβλήτων, με βάση τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, στην υιοθέτηση πρακτικών και αλλαγή συμπεριφοράς για την αύξηση του κύκλου ζωής των προϊόντων, στη μετατροπή των αποβλήτων σε πόρους και στην αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθετικής δέσμης μέτρων για τα απόβλητα.

Χαρακτηριστικά, ο εκπρόσωπος του Δικτύου ανέφερε, ότι θα πρέπει «να απομακρυνθεί η παλαιότερη αντίληψη ότι τα απόβλητα είναι άχρηστα. Πλέον να επικρατήσει η νοοτροπία ότι τα απόβλητα είναι πόροι. Δεν μιλάμε για διαχείριση απορριμμάτων, αλλά μετασχηματίζουμε τη σκέψη μας ώστε να μιλάμε για διαχείριση πόρων».

Ενδεικτικά οι στόχοι του έργου αφορούν σε:

• Πιλοτικά έργα
• Πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων τροφίμων
• Μέσα προώθησης εφαρμογής κυκλικής οικονομίας
• Παρακολούθηση εφαρμογής κυκλικής οικονομίας (με έμφαση στα απόβλητα)
• Διαχείριση αποβλήτων στον τομέα αγροδιατροφής
• Ευαισθητοποίηση κοινού
• Κινητοποίηση συμπληρωματικών πόρων
• Διάχυση αποτελεσμάτων του έργου

Όσον αφορά στην εφαρμογή των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας στον νησιωτικό χώρο, έγινε αναφορά στις προκλήσεις που αυτή ενέχει, όπως είναι η ανάγκη για θαλάσσιες μεταφορές, οι δυσχερείς κλιματικές συνθήκες, η απομόνωση, τα ευαίσθητα οικοσυστήματα, η εποχική διακύμανση παραγόμενων απορριμμάτων, η χαμηλή φέρουσα ικανότητα για υποδομές και η χαμηλή τεχνική και διαχειριστική επάρκεια των αυτοδιοικητικών φορέων.

Ωστόσο, μερικά στοιχεία εξ αυτών αποτελούν και δυνατότητες οι οποίες μπορούν να εκμεταλλευθούν στα νησιά, όπως είναι γενικότερα η ισχυρή πολιτισμική τους ταυτότητα, τα πλούσια οικοσυστήματα, η γεωγραφικά περιορισμένη περιοχή, οι υποδομές μικρής κλίμακας και η προσφορά ενός ιδανικού χώρου για έργα καινοτομίας.

Η περίπτωση της Τήνου

Συγκεκριμένα για την Τήνο, μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί δεδομένα, όσον αφορά στην παραγωγή και τη διαχείριση των αποβλήτων και οι ροές αυτών.

Η πλειοψηφία των σύμμεικτων απορριμμάτων οδηγούνται στον ΧΑΔΑ, οι συσκευασίες και τα τηγανέλαια οδηγούνται στην ανακύκλωση, τα κλαδέματα και τα απόβλητα ελαιοτριβείου και τυροκομείου παραδίδονται στον Αγροτικό Συνεταιρισμό επίσης για ανακύκλωση, τα απόβλητα σφαγείου στην υγειονομική διαχείριση και στην παραγωγή κρεαταλεύρων, ενώ οι υλεκτρικές συσκευές, τα ελαστικά, ο ηλεκτρικός εξοπλισμός και τα λιπαντικά έλαια οδηγούνται στα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, με τα οποία συνεργάζεται ο Δήμος Τήνου.

Αναφορά έγινε στο πλαίσιο της παρουσίας επίσης στο ιδιαίτερο θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη διαχείριση των απορριμμάτων στο Νότιο Αιγαίο, καθώς τη διαχείριση των υποδομών επεξεργασίας και τελικής διάθεσης των αποβλήτων έχει πλέον ο Ειδικός Διαβαθμιδικός ΦΟΔΣΑ Ν. Αιγαίου, με τους Δήμους ωστόσο να συνεχίζουν να συμμετέχουν ενεργά και να στηρίζουν τον περιφερειακό φορέα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους.

Δυνατότητες εφαρμογής

Όσον αφορά στις δυνατότητες που δίνει η διαχείριση των αποβλήτων, με άξονα τις αρχές της Κυκλικής Οικονομίας, ο εκπρόσωπος του Δικτύου «Δάφνη» αναφέρθηκε στα ρεύματα προτεραιότητας των αποβλήτων, αλλά και στις βασικές τεχνικές αξιοποίησής τους ή τελικής διάθεσής τους.

Τα ρεύματα αυτά, αφορούν σε βιοαπόβλητα, απόβλητα συσκευασιών, πλαστικά, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, έπιπλα, στρώματα, ΑΕΚΚ, ενώ τονίστηκε ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στον κλάδο του τουρισμού, με δράσεις ενημέρωσης και πρόληψης παραγωγής αποβλήτων.

Βασικές τεχνικές αξιοποίησης:

Βιοαπόβλητα: Αναερόβια χώνευση, κομποστοποίηση, παραγωγή ζωοτροφών, στερεά καύσιμα, παραγωγή βιοπλαστικών, παραγωγή πρωτεϊνικού συμπληρώματος διατροφής, χρήση οινολάσπης για παραγωγή τροφίμων.

Απόβλητα συσκευασιών: Χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων υλικών, αύξηση ποσοστού ανακύκλωσης και επέκταση του δικτύου, ενίσχυση των εγκαταστάσεων ανάκτησης υλικών με εξοπλισμό κατάλληλης κλίμακας, τοπική αξιοποίηση ανακυκλώσιμων υλικών, ταξινόμηση και αξιοποίηση ανακυκλώσιμων από καθαρισμούς ακτών και έμφαση στην πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, ειδικά στον κλάδο του τουρισμού.

Πλαστικά: Χωριστή συλλογή πλαστικών μπουκαλιών, τοπική επεξεργασία πλαστικών με χαμηλή τιμή στην αγορά, με σκοπό την παραγωγή χρήσιμων τελικών προϊόντων και την τοπική τους αξιοποίηση, επέκταση του δικτύου δημόσιων βρυσών με σκοπό τη μείωση χρήσης πλαστικών μπουκαλιών, ελαχιστοποίηση χρήσης πλαστικής σακούλας.

Μάλιστα για τα πλαστικά, προτάθηκε η τοπική αξιοποίηση πλαστικών απορριμμάτων, με την επισήμανση, πως μπορεί να αποτελέσει αφορμή για σύναψη συνεργειών, που θα αποδώσουν υψηλή προστιθέμενη αξία, όπως για παράδειγμα ο σχεδιασμός προϊόντων από εμπλεκόμενους φορείς (Δήμος, προπαρασκευαστικό και επαγγελματικό σχολείο καλών τεχνών, σχολικές μονάδες, Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού) ή η αξιοποίηση τοπικά του ανακτηθέντος πλαστικού με προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως επίσης ανάπτυξη της τεχνογνωσίας και των δεξιοτήτων σύγχρονου design στο νησί.

Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων: Ανακύκλωση παραγόμενων απορριμμάτων, τοπική αξιοποίηση ανακυκλωμένων υλικών στον κλάδο των κατασκευών, επιδίωξη συνεργειών μεταξύ εργολάβων κατασκευών και εταιρειών αξιοποίησης ΑΕΚΚ με καταλύτη το ρόλο του Δήμου.

Ειδικότερα για τον κλάδο του τουρισμού, προτείνεται η υλοποίηση δράσεων, με στόχο, μεταξύ άλλων, τα εξής:

• Μείωση των αποβλήτων συσκευασίας
• Πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων τροφίμων
• Επαναχρησιμοποίηση απορριπτώμενων ειδών ξενοδοχειακού κλάδου (έπιπλα, κλινοσκεπάσματα κλπ)
• Επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων σαπουνιών
• Χρήση βιώσιμων προϊόντων
• Αξιοποίηση υπολείμματος καφέ
• Χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων υλικών
• Κατάρτιση οδηγού κυκλικής διαχείρισης απορριμμάτων από τουριστικές δραστηριότητες

Περαιτέρω, και για την ευαισθητοποίηση του συνόλου της τοπικής κοινωνίας, προβλέπονται δράσεις ενημέρωσης, εκπαίδευσης και πρόληψης, όπως και η κατάρτιση στοχευμένων οδηγών, πέραν αυτού για τις επιχειρήσεις του τουρισμού, επίσης για νοικοκυριά και σχολικές μονάδες.