Φοίνικας

Ήταν το μεγάλο χωριό με τ’ αλμυρίκια. Ψαράδες κι αγρότες ήταν κάποτε οι μόνιμοι κάτοικοι. Ξεκίνησε ψαροχώρι κι είναι σήμερα κωμόπολη! Είναι σίγουρο και προστατευμένο αραξοβόλι ο Όρμος του χωριού, (της μικρής πολιτείας) και παράλληλα είναι και καταφύγιο για τις ψαρόβαρκες και τους ταλαιπωρημένους απ’ το καλοκαιρινό μελτέμι ιστιοπλόους, όταν κατά καιρούς παρουσιάζεται δυνατό σε καλοκαιρινές μέρες.

Ο Φοίνικας ήταν καταφυγή και για τους αρχαίους Φοίνικες που διάλεξαν αυτό τον όρμο να καταλαγιάσουν. Σιγά- σιγά, έτσι όπως θαύμαζαν την περιοχή, έγινε αποικία τους. Σταθμός και κόμβος ήταν το απάνεμο λιμάνι του Φοίνικα για τους θαλασσοκράτορες της προϊστορικής εποχής. Ο τότε ιστορικός Ανδρέας Φραγκίδης, έχοντας διαβάσει τις μελέτες του Τιμολέοντα Αμπελά και του Ιωάννη Σβορώνα, αλλά και του διευθυντή της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, E. Bunont, ανέφερε ότι: “...Οι Φοίνικες ήλθον εις Σύρον. Ουδεμία υπάρχει σήμερον αμφιβολία... Εις τα νοτιοδυτικά της νήσου κείται ο λιμήν Φοίνικας και Ποσειδείων, περιβρέχων παραλίαν, εφ’ ης βεβαίως εύρηνται λείμανα μαρτυρούντα την ύπαρξιν παλαιοτάτης πόλεως αυτόθι και ανηκούσης εις χρόνους προ της εισαγωγής των γνωστών ημίν γραμμάτων. Η δ’ ονομασία Φοίνικας διετηρήθη μέχρις ημών αλώβητος...”

Ευτυχώς για τη Σύρο, ο Όμηρος εφύλαξε πολύτιμους στίχους που παρουσιάζουν το νησί όπως το είδε ή όπως άκουσε να μιλούν γι’ αυτό. Και αναφέρεται: Όταν ο Οδυσσέας επιστρέφει στην Ιθάκη (στο νησί του), μετά τις περιπλανήσεις του, συναντά τον πιστό χοιροβοσκό του τον Εύμαιο, ο οποίος τον φιλοξενεί στο σπίτι του, αλλά δεν τον αναγνωρίζει. Ο Οδυσσέας ζητά του διηγηθεί ο Εύμαιος πως βρέθηκε στην Ιθάκη. Η διήγηση του Εύμαιου περιγράφει το νησί της Σύρου. (Σε ελεύθερη μετάφραση, σε πεζό λόγο ο Εύμαιος λέει στον Οδυσσέα): “Υπάρχει μια νήσος Συρίη, αν την έχεις ακούσει, πιο ψηλά από την Ορτυγία (Δήλος) προς τα δυτικά της. Και δεν είναι μόνο πολυάνθρωπος, αλλά είναι ευδαίμων (αγαθή), έχει καλή και άφθονη βοσκή, έχει και πολλά και καλά πρόβατα, παράγει πολύ κρασί και στάρι πολύ (πολύπυρος). Ο κόσμος της ποτέ δεν πεινάει, ούτε προσβάλλεται από αρρώστιες... Στο νησί αυτό υπάρχουν δύο πόλεις, τα πάντα δε σ’ αυτές είναι εξ ίσου μοιρασμένα. Και στις δύο πόλεις αυτές βασιλιάς ήταν ο πατέρας μου ο Κτήσιος, γιος του Ορμένου που έμοιαζε με τους αθανάτους...” Αυτή είναι μια σύντομη περιγραφή του νησιού.

Οδύσσεια 0. στ.403-485

Όπως διηγήθηκε στη συνέχεια αναφέρει ότι σ’ αυτό το νησί ήλθαν άνδρες ναυτικοί από τη Φοινίκη, που ήταν πλεονέκτες και κουβαλούσαν χιλιάδες κοσμήματα στο σκάφος τους . Στο σπίτι του πατέρα μου, του Κτησία, υπήρχε μια γυναίκα από τη Φοινίκη με στόχο να εργάζεται στο σπίτι και να φροντίζει εμένα, το παιδί του. Όπως αναφέρει ο Οδυσσέας, ένας ναυτικός πλησίασε αυτή τη γυναίκα και όταν έμαθε από πού καταγόταν, της υποσχέθηκε ότι θα φροντίσουν να την επιστρέψουν πίσω στην πατρίδα της, την πλούσια Σιδών. Με χαρά το δέχτηκε, αφού όπως τους είπε , κάποιοι την είχαν κλέψει και την πούλησαν στον πατέρα του, τον Κτησία που κατοικούσε στη Σύρο. Ήταν ένας θαυμάσιος τόπος ο Φοίνικας και ζούσε άριστα με την οικογένεια που την είχε κοντά της και με αγάπη φρόντιζε το μικρό παιδί τους. Πολλές φορές, όμως, σκεπτόταν τη δική της οικογένεια που ήταν στη Σιδών και ευχαρίστως δέχτηκε να την παραλάβουν και να την βοηθήσουν να βρεθεί πάλι στην δική της οικογένεια και στην δική της πόλη. Τους ζήτησε να ορκιστούν ότι κανείς δεν θα μιλήσει σε κανέναν, μέσα στην πόλη του Φοίνικα ότι συναντήθηκαν και της ζήτησαν να φύγει μαζί τους. Αυτό έγινε. Ύστερα από λίγες μέρες, όταν το καράβι των ναυτικών είχε γεμίσει διάφορες πραμάτειες που αγόρασαν και άρπαξαν, τότε ένας από τους άνδρες του πλοίου, προσποιούμενος τον έμπορο, έκανε νόημα στη γυναίκα ότι το καράβι ήταν έτοιμο για το ταξίδι που είχαν υποσχεθεί, με στόχο, δήθεν, να την επιστρέψουν στην δική της πατρίδα, τη Σιδών. Είχε ήδη, αυτή η γυναίκα, φροντίσει να έχει πάρει κρυφά από το σπίτι που κατοικούσε και εργαζόταν, διάφορα χρυσά κοσμήματα και άλλα αντικείμενα μεγάλης αξίας που θα παρέδιδε στους ναυτικούς του πλοίου, όπως της είχαν ζητήσει. Δέχθηκε με ευχαρίστηση να μπει στο πλοίο που την κάλεσαν. Άρπαξε κρυφά το παιδί και πήγε στο πλοίο που άρχισε να πλέει με... ούριο άνεμο. Έπλεαν έξι μέρες και νύχτες, αλλά την έβδομη μέρα αυτή η γυναίκα που ήταν η τροφός του μικρού παιδιού πέθανε! Τότε οι ναυτικοί την έριξαν στη θάλασσα... και όπως είπαν έγινε ωραίο φαγητό ψαριών. Ο άνεμος και τα κύματα ήταν τόσο δυνατά που έφεραν το πλοίο στην Ιθάκη. Τότε ο βασιλιάς Λαέρτης πληροφορήθηκε ότι το μικρό παιδί που ήταν στο πλοίο με τους ναυτικούς ήταν το βασιλόπαιδο με το όνομα Εύμαιος που ο πατέρας του ήταν ο βασιλιάς Κτησίας, (γιος του Ορμένου που έμοιαζε με τους αθανάτους). Λίγα λόγια από την Οδύσσεια του Ομήρου:

Νήσος τις Συρίη κικλήσεται, ει που ακούεις,

Ορτυγιής καθύπερθεν, οθι τροπαί ηελίοιο,

ούτι περιπληθής λίην τόσον, αλλ’ αγαθή μεν,

εϋβοτος, εύμηλος, οινοπληθής, πολύπυρος...

... τήσιν δ’ αμφοτέρησι πατήρ εμός εμβασίλευεν

Κτήσιος Ορμενίδης, επιείκελος αθανάτοισιν...

Οδύσσεια 0 στ. 403

Η αρκετά μεγάλη Ομηρική περιγραφή για το νησί μας, είναι πηγή ιστορικών και γεωγραφικών πληροφοριών που αξιολογήθηκαν από πολλούς αρχαίους ιστορικούς και συγγραφείς, αλλά και από νεότερους και αποδέχθηκαν ότι η Ομηρική “Συρίη” είναι η Σύρος ή Σύρα. Ο Φοίνικας (όπως γράφει ο Τ. Αμπελάς ) αποτελούσε το επίνειο της αρχαίας πόλης Ποσείδια (Ποσειδωνίας) και ήταν το λιμάνι από τον 5ο π. Χ. αιώνα. Τις πληροφορίες μας δίνει η κ. Αγγελική Σίμωση, αρχαιολόγος Εναλίων Αρχαιοτήτων. Λίγα χρόνια πριν έκανε υποβρύχια έρευνα και ανεκάλυψε πολλά αξιόλογα ευρήματα που βρίσκονται τώρα στα αρχαιολογικά Μουσεία. Όπως έγραψε ο Τιμολέων Αμπελάς, που είχε ασχοληθεί ιδιαίτερα με τη Σύρο που θαύμαζε: “ Εντός του λιμένος και παρά την προκυμαίαν Φοίνικος, ανεκαλύφθησαν δύο αρχαίοι πίθοι καλής τέχνης και εποχής, οι οποίοι ευρίσκονται σήμερον εις το αρχαιολογικόν μουσείον των Παρισίων” και συνεχίζει “Μαρτυρούν δύτες, εξετάσαντες τον πυθμένα του λιμένος, ότι διέκριναν ίχνη αρχαίων ερειπίων...” Και η κ. Σίμωση ανέφερε ότι το λιμάνι του Φοίνικα ήταν κάποτε μία αρχαία πολιτεία...

Καταστράφηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης.