Σύγχρονο μνημείο λαογραφίας και ξυλοναυπηγικής τέχνης

Την υποβολή αιτήματος προς το Υπουργείο Πολιτισμού, για τον χαρακτηρισμό του ξυλοναυπηγείου – καρνάγιου, που βρίσκεται στη θέση «Λουτρού», με την ονομασία «Ποταμια», στο Άνω Κουφονήσι, αποφάσισε το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Νάξου & Μικρών Κυκλάδων.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 1γ του Ν. 3028/2002, το σημαντικό αυτό καρνάγιο στο Άνω Κουφονήσι μπορεί να ενταχθεί στον κατάλογο των νεώτερων μνημείων, λόγω της ιδιαίτερης κοινωνικής, λαογραφικής και τεχνικής σημασίας του, η δε ξυλοναυπηγική τέχνη που εφαρμόζεται σε αυτό έχει αναγνωριστεί ως Άυλη Πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδος και έχει εγγραφεί στο αντίστοιχο Εθνικό Ευρετήριο το 2013.

Την εισήγηση επί του θέματος ανέλαβε ο Δήμαρχος Νάξου & ΜΚ, κ. Δημήτρης Λιανός, στην οποία σημειώνεται πως «το Κουφονήσι διαθέτει ένα πολυπληθή αλιευτικό στόλο και η αλιεία αποτελεί μια από τις κυριότερες ασχολίες των κατοίκων του. Η πραγματικότητα αυτή οδήγησε ήδη από την δεκαετία του ’60 στην αναγκαιότητα ίδρυσης καρνάγιου. Το καρνάγιο του Κουφονησίου είναι το μοναδικό που υπάρχει στην περιοχή και εξυπηρετεί τα νησιά όλων των νοτιοανατολικών Κυκλάδων».

Μάλιστα, στην από 30.11.2021 Τεχνική Έκθεση του πολιτικού μηχανικού κ. Χρήστου Βαχλιώτη (οποίος είναι ιδιοκτήτης του παρακείμενου ανεμόμυλου που έχει κηρυχθεί νεώτερο μνημείο της προβιομηχανικής περιόδου με ζώνη προστασίας περιμετρικά 30 μέτρων), αναλύονται λεπτομερώς τα ιστορικά, τεχνικά και γεωμετρικά στοιχεία του καρνάγιου και η αναγκαιότητα να χαρακτηριστεί κι αυτό ως νεώτερο μνημείο και το καρνάγιο Κουφονησίου.

Σχετικά με τη διαδικασία που ακολουθείται, σημειώθηκε πως ο χαρακτηρισμός ενός μνημείου ή δραστηριότητας ως παραδοσιακής γίνεται από τον Υπουργό Πολιτισμού και αφορά πολιτιστικά αγαθά που έχουν ιδιαίτερη πολεοδομική, κοινωνική, εθνολογική, λαογραφική, τεχνική, βιομηχανική ή εν γένει ιστορική, καλλιτεχνική ή επιστημονική σημασία. Η διατύπωση είναι ευρύτατη και μπορεί να αφορά όχι μόνον κτίρια, αλλά και οικόπεδα και οποιαδήποτε ανθρώπινη ή φυσική κατασκευή όπως τα καρνάγια. Εγκαταστάσεις παραδοσιακών καρνάγιων μπορούν να ενταχθούν στις διατάξεις προστασίας του ν. 3028/02, μετά από ιστορική/αρχιτεκτονική/τεχνική/τεχνολογική τεκμηρίωση ότι έχουν τα στοιχεία της παραδοσιακής ναυπηγοεπισκευαστικής δραστηριότητας που συνδέεται με την ναυτική παράδοση των νησιών, και ύστερα από γνωμοδότηση του αρμοδίου ΚΣΝΜ. Η κήρυξη του μνημείου γίνεται με εισήγηση του Τμήματος Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία κοινοποιείται στον ιδιοκτήτη. Ο ιδιοκτήτης έχει προθεσμία δύο μηνών να προβάλλει τις αντιρρήσεις του. Ακολούθως η εισήγηση περνά από το Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων και

υπογράφεται απόφαση από τον Υπουργό Πολιτισμού, που δημοσιεύεται στο ΦΕΚ.