Η ζωή των αρχών του 20ου αιώνα στα Συριανά γράμματα

Τα Συριανά γράμματα κυκλοφόρησαν το 11ο τεύχος τους. Η εξαμηνιαία έκδοση του αγαπημένου ιστορικού περιοδικού, αποτελεί, όπως και όλες οι προηγούμενες κυκλοφορίες βέβαια, ένα πολύτιμο εργαλείο για όσους αγαπούν και μελετούν την ιστορία της Σύρου, ενώ ο τρόπος παρουσίασης των γεγονότων και των πληροφοριών, παρασύρει τον αναγνώστη και τον ταξιδεύει στο χρόνο.

Στο συγκεκριμένο τεύχος που κυκλοφορεί μαζί με ένα δεύτερο βιβλίο- παράρτημα, οι μελετητές διηγούνται τα χρόνια από το 1900 έως το 1920, αναλύοντας κάθε πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική πτυχή της εποχής, φωτίζοντας λεπτομέρειες που ακόμα και οι πιο καταρτισμένοι ιστορικά, μπορεί να αγνοούν. Μια περίοδος της ιστορίας της Σύρου, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας, που συνταράχθηκε από ραγδαίες εξελίξεις σε κάθε τομέα της ζωής των ανθρώπων και οι οποίες άλλαξαν τον ρου της ιστορίας.

Πολιτικές και κοινωνικές ζυμώσεις

Στο εξώφυλλο του περιοδικού, αναφέρεται συγκεκριμένα: “ Το 1904 πεθαίνει ο Εμμανουήλ Ροῒδης και το 1905 γεννιέται ο Μάρκος Βαμβακάρης. Η κοσμοπολίτικη Ερμούπολη παραδίδει αθόρυβα την σκυτάλη σε έναν άλλον βαθύ, υπόγειο κόσμο ο οποίος προσπαθεί να αναδυθεί στο προσκήνιο. Οι τριγμοί των μεγάλων πολέμων και ο Εθνικός Διχασμός δεν αφήνουν παράμερα το νησί της Σύρου. Εκλογικά πελατειακά συστήματα, νεκροί των πολέμων και Ηρώα, βενιζελικοί και βασιλικοί, η βύθιση του Μακεδονία μέσα στο λιμάνι της Ερμούπολης το 1913, υδροπλάνα στα Λαζαρέτα και στον Φοίνικα, φραντσέζικα και εγγλέζικα ναυτάκια στο ίδιο λιμάνι, πρόξενοι των εμπόλεμων κρατών, αλλά και μαγκανοπήγαδα στις εξοχές, ψάρια στις θάλασσες και πουλιά στους ουρανούς. Τέλος πλήθος αποφάσεων δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων από όλες τις όψεις της κοινωνικής ζωής του νησιού για τα χρόνια αυτά”.

Οι μελετητές, με τη σειρά που βρίσκονται σε αυτό το τεύχος, ασχολήθηκαν με τα ακόλουθα θέματα αυτής της περιόδου: Ο Αντώνης Ι. Τάντουλος μελέτησε τους Συριανούς ήρωες που έπεσαν νεκροί κατά την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων, τα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου και του Εθνικού Διχασμού, την προσχώρηση της Σύρου στην κυβέρνηση της Εθνικής Άμυνας και την καθημερινή ζωή στο νησί, καθώς και τους άγνωστους ένστολους Συριανούς που έπεσαν νεκροί κατά τον «Μεγάλο Πόλεμο». Επιπλέον, ο Κωνσταντίνος Τ. Καπούτσος ασχολήθηκε με τον βομβαρδισμό του επίτακτου υπερωκεανίου «Μακεδονία» στο λιμάνι της Ερμουπόλεως και του Πυριτιδοποιείου στην Αζόλιμνο. Ο Θωμάς Δρίκος μελέτησε το βρετανικό στρατιωτικό κοιμητήριο της Σύρου. Ο Τάκης Γαλανόπουλος μελέτησε τις εκλογές και την εξαγορά των ψήφων στην Ερμούπολη των αρχών του 20ου αιώνα, αλλά και εργάστηκε με αφορμή μία φωτογραφία της Ερμούπολης του 19ου αιώνα. Εν συνεχεία, ο Βασίλης Φραγκουλόπουλος ασχολήθηκε με την Σύρο των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας «Σκριπ». Η Αγγελική Κατρισιώτη εξέτασε τις πτυχές της ζωής στη Σύρο κατά την περίοδο 1909-1917 μέσα από την εφημερίδα «Παλιγγενεσία». Ακόμη, η Χριστίνα Π. Φίλη απάντησε στα ερωτήματα «Ποιος ήταν ο Κλων Στέφανος;» και «Ποιος ήταν ο Κυπάρισσος Στέφανος;», οι οποίοι πέθαναν αυτή την εικοσαετία. Ο Αχιλλέας Δημητρόπουλος ασχολήθηκε με τον Δημήτριο Βικέλα, τον Εμμανουήλ Ροΐδη και με τον Γεώργιο Σουρή, οι οποίοι, και αυτοί, έχασαν τη ζωή τους αυτή την εικοσαετία, καθώς και με ψάρια στις θάλασσες (χινόκατα, πορφύρα, ροβέττο) και με πουλιά στους ουρανούς (τόγια στου Γρίζα, κουφαγελαδάκια στα Μάλια). Ο Μιχαήλ Μ. Ρούσσος μελέτησε την επεισοδιακή σύλληψη του προξένου της Γερμανίας στη Σύρο το 1916. Τέλος, ο Γιώργος Σπέης ασχολήθηκε με τα μαγκανοπήγαδα στη Σύρο αυτή την περίοδο.

Στα ενδότερα της ζωής του νησιού

Στον δεύτερο τόμο, όπως επίσης αναφέρεται στο εξώφυλλο: “Ένα μεγάλο πανόραμα της κοινωνικής ζωής της Σύρου, προκύπτει από την ανάγνωση των πρακτικών των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων του νησιού για τα χρόνια 1900-1920. Η τακτοποίηση της πολύβουης ζωής της Ερμούπολης και η διευθέτηση των ζητημάτων της «ιστορικής πρωτεύουσας» του τόπου, του λόφου της Άνω Σύρου, δεσπόζουν στις πιο πάνω αποφάσεις. Ηλεκτροφωτισμός, καθαριότητα, εκπαίδευση, δάσκαλοι και σχολεία, δημόσια υγιεινή, εξέλιξη των θεσμών αλλά και αμηχανία των τοπικών αρχών στο ζήτημα του Εθνικού Διχασμού με ύμνους για τον Βενιζέλο και διθυράμβους για τον Βασιλιά Κωνσταντίνο. Ταυτόχρονα στα ίδια χρόνια, η ζωή στα χωριά της Σύρου, τη Βάρη, τον Γαλησσά, την Ποσειδωνία, τον Πάγο, το Μάννα, κερδίζει τον δικό της βηματισμό”.

Κι εδώ, οι μελετητές ασχολήθηκαν με τα παρακάτω, άγνωστα στη συντριπτική πλειοψηφία τους, θέματα: Ο Δημήτρης Β. Βαρθαλίτης μελέτησε τους δήμους και τις κοινότητες της Σύρου κατά την περίοδο 1900-1920, τα αποσπάσματα πρακτικών συνεδριάσεων του δήμου Ερμούπολης και του δήμου Σύρου, καθώς και αποσπάσματα μέσα από την «αυτοβιογραφία» του Μάρκου Βαμβακάρη για αυτή την περίοδο στην οποία έζησε. Η Μαριάννα Λέκου ασχολήθηκε με το σχολείο της Ποσειδωνίας όπως το περιγράφει ο Γεώργιος Δανιηλόπουλος. Επιπλέον, η Ρόζα Φρέρη μελέτησε τα αποσπάσματα πρακτικών συνεδριάσεων της κοινότητας Βάρης και της κοινότητας Ποσειδωνίας. Η Ελπίδα Βαρθαλίτου ασχολήθηκε με τα αποσπάσματα πρακτικών συνεδριάσεων της κοινότητας Πάγου. Τέλος, ο Μάρκος Κ. Φρέρης μελέτησε τα αποσπάσματα πρακτικών συνεδριάσεων της κοινότητας Γαλησσά.  

Η ιστορία όλων μας

Ο κ. Βαρθαλίτης, απόλυτα δικαιωμένος και ικανοποιημένος από το τελικό αποτέλεσμα ενός ακόμα τεύχους, θέλησε να ευχαριστήσει όλους τους συνεργάτες του: “Συγχαρητήρια στους μελετητές για την ενδελεχή μελέτη των πρώτων δύο δεκαετιών του 20ου αιώνα στη Σύρο, καθώς και για την εξερεύνηση ενός κόσμου, ο οποίος παρέμενε ανεξερεύνητος. Συγχαρητήρια στους εικονογράφους για την εξαιρετική εικονογράφηση και την συμπερίληψη πλούσιου φωτογραφικού υλικού, έγχρωμου και μη, της Σύρου την περίοδο 1900-1920. Αυτό το διπλό τεύχος, 750 σελίδων, δεν θα πρέπει να λείψει από κανένα σπίτι, καθώς δεν αφορά μόνο την ιστορία των προγόνων μας, αλλά των παππούδων μας και των γονιών μας”.