ΣΕΙΣΜΟΣ ΑΡΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ ΕΝΑ ΧΡΟΝΟ ΜΕΤΑ… Η ζωή στους οικίσκους: Όνειρα, ελπίδες και απογοητεύσεις σε 24 τετραγωνικά

Λίγες ώρες απομένουν από τη συμπλήρωση ενός χρόνου από τον φονικό σεισμό των 5,8 ρίχτερ  που άφησε πίσω του έναν νεκρό και χιλιάδες άστεγους μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα που έμοιαζαν ατελείωτα. Ήταν το αποκορύφωμα ατέλειωτων δονήσεων που εξακολουθούν να ταλανίζουν την ευρύτερη περιοχή του Αρκαλοχωρίου με αποτέλεσμα στον τόπο αυτό που έσφυζε από ζωή και χτυπούσε η καρδιά του εμπορίου και της επιχειρηματικής δραστηριότητας, οι κάτοικοι να γίνουν εσωτερικοί πρόσφυγες αφού κατέρρευσαν σπίτια και επιχειρήσεις.

Αυτή η βίαιη αλλαγή στις ζωές χιλιάδων ανθρώπων ανάγκασε πολλούς να εγκαταλείψουν για πάντα την περιοχή, άλλους να ζουν μέσα σε οικίσκους 25 τ.μ. και άλλους να μοιράζουν τη ζωή τους ανάμεσα στους οικίσκους και τα ερείπια των σπιτιών τους, που δεν μπορούν να εγκαταλείψουν. Ο απολογισμός μιας ολόκληρης χρονιάς μετρά έναν δύσκολο χειμώνα, τη δοκιμασία δεκάδων παιδιών στις πανελλαδικές, τις αντοχές σε συνθήκες κατάργησης της ιδιωτικότητας μέσα στους οικίσκους, την προσπάθεια μιας κοινωνίας να σταθεί και πάλι όρθια και να χτίσει το μέλλον της από την αρχή.

Και το επιστέγασμα είναι η βαθιά αγάπη των κατοίκων της για τον τόπο τους, που με πείσμα και αντοχές δίνουν τη μάχη τους για ένα καλύτερο αύριο. Όμως οι καταυλισμοί των οικίσκων δεν μπορούν να μείνουν για πάντα και ούτε το μέλλον μιας κοινωνίας μπορεί να είναι η διαβίωση οικογενειών  σε 24 τετραγωνικά. Ο φόβος όλων σήμερα είναι να μη γίνουν μόνιμοι οι οικίσκοι.  Ήδη έχει καταγραφεί διαρροή του πληθυσμού των μόνιμων κατοίκων σε ποσοστό 20% και απενεργοποίηση του 10% των επιχειρήσεων.

Για να αναταχθεί όλο αυτό το σκηνικό,  υπάρχουν μια σειρά από κομβικά ζητήματα που πρέπει να λυθούν και να προτεραιοποιηθούν ως ανάγκες από την Πολιτεία, που οφείλει να ακούσει την τοπική κοινωνία και τους φορείς της που δε ζητούν τίποτα παραπάνω από αυτά που δικαιούνται.

Τα 5,8 ρίχτερ που άλλαξαν τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων

«Ο εφιάλτης των 5,8 ρίχτερ άλλαξε βίαια την πραγματικότητα στο Αρκαλοχώρι και το πρώτο πράγμα που τρέξαμε να κάνουμε είναι να βάλουμε σε προτεραιότητα τη στέγαση και τη σίτιση», τονίζει ο Δήμαρχος Μινώα Μανόλης Φραγκάκης. Όπως περιγράφει,  «φτιάχτηκαν οι σκηνές μετά ήρθαν οι οικίσκοι και μέσα σε τρεις μήνες έγιναν επτά καταυλισμοί με όλες τις αναγκαίες υποδομές (ΔΕΗ ύδρευση αποχέτευση) για να φιλοξενήσουν τον κόσμο που έμεινε άστεγος.

Βέβαια ο οικίσκος δεν είναι σπίτι αλλά προσφέρει στέγη η οποία σταδιακά εμπλουτίστηκε με κουζίνες, κλιματισμό σόμπες για να βελτιωθούν οι συνθήκες επιβίωσης.

Για να προχωρήσουν όλα αυτά έγινε μια τεράστια προσπάθεια σε επίπεδο εθελοντισμού, που ξεπέρασε κάθε προηγούμενο και λειτούργησε υποστηρικτικά σε όλα τα επίπεδα. Και όταν μιλάμε για εθελοντισμό μιλάμε και εντός και εκτός του Δήμου, που προσέφερε στήριξη κάλυψη αγκαλιά  και βοήθεια σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα.

Είμαστε ευγνώμονες απέναντι σε όλους για την πολύτιμη βοήθεια τους. Δεν μπορεί όμως κανείς να μην αξιολογήσει και το γεγονός ότι για να γίνουν όλα αυτά έβαλε πλάτη το προσωπικό του Δήμου και χωρίς υπερβολή «μάτωσε» και «ματώνει» για να γίνουν όλα αυτά που έχει ανάγκη η κοινωνία.

Και για να είμαστε πολύ συγκεκριμένοι και να ξέρει ο κόσμος τι συμβαίνει, πρέπει να πούμε ότι έγιναν η τεχνική υπηρεσία η οποία αποτελείται από πέντε άτομα και η πολεοδομία από ένα την ίδια ώρα που πρέπει να καλύψει εκτός από το Δήμο Μινώα και άλλων Δήμων όπως Χερσονήσου, Βιάννου, το μισό Δήμο Αρχανών Αστερουσίων.

Μιλάμε για τεράστιες εκτάσεις που ξεπερνούν το 50% του νομού.  Οι άνθρωποι αυτοί σηκώνουν ένα δυσανάλογο  βάρος και στέκονται  στο ύψος των περιστάσεων και τους ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου».

Βάζει πλάτη ο εμπορικός κόσμος για να σταθεί στα πόδια του το Αρκαλοχώρι

«Το Αρκαλοχώρι ήταν πάντα η ατμομηχανή που κινούσε το εμπορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Αυτή η μηχανή έχει πάρει πάλι μπροστά και  εμείς δεν θα την αφήσουμε να ξανασβήσει  ποτέ». Αυτό τονίζει με δηλώσεις του στην «Π» ο Πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αρκαλοχωρίου κ. Γιώργος Μπορμπαντωνάκης ο οποίος κάνοντας μια αποτίμηση για τα όσα έχουν συμβεί μέσα σε όλο αυτό το χρόνο που προηγήθηκε τονίζει ότι έχουν γίνει βήματα αλλά δεν είναι αρκετά.

Χρειαζόμαστε περισσότερα και είναι θετικό ότι έχουμε πάρει δεσμεύσεις στην κατεύθυνση αυτή. Ειδικότερα όπως εξηγεί,  όλη η περιοχή προσπαθεί να επανέλθει σε μια κανονικότητα.

Είμαστε σε επαφή με το κεντρικό κράτος για μια σειρά από προγράμματα στήριξης της τοπικής επιχειρηματικότητας, αλλά και με την Περιφέρεια Κρήτης για τις αποζημιώσεις που δικαιούνται τα καταστήματα που έχουν υποστεί φθορές σε ότι αφορά στα μηχανήματα τους που είναι αναγκαία για να λειτουργήσουν. Με την Περιφέρεια δεν έχει ακόμα τελεσφορήσει η όλη διαδικασία, και πρόσφατα καταθέσαμε επιπλέον στοιχεία που μας ζητήθηκαν σε συνέχεια των φακέλων αποζημίωσης που ήδη έχουμε καταθέσει.

Από το κεντρικό κράτος δόθηκε χρηματοδότηση (που δεν έχει κλείσει ακόμα), την οποία έλαβαν κάποιες επιχειρήσεις αλλά μόνο 20-25% επειδή υπάρχει ο όρος τα καταστήματα να καταγράφουν πτώση του τζίρου όχι για το τρίμηνο από τη μέρα του σεισμού, αλλά ολόκληρη τη χρονιά και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η μεγάλη πλειοψηφία να μην μπορεί να πάρει χρήματα. Στην ουσία το 80-90% των επιχειρήσεων έκαναν επανεκκίνηση με ίδια κεφάλαια  με ότι αυτό συνεπάγεται.

Εμείς ως Εμπορικός Σύλλογος είμαστε σε επαφή με τον αρμόδιο υπουργό κ. Τριαντόπουλο για την εκπόνηση ενός νέου προγράμματος το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα σε περισσότερες επιχειρήσεις να εκταμιεύσουν χρήματα με όρους και προϋποθέσεις πιο σωστές. Θεωρώ ότι είμαστε σε καλό δρόμο.

Ο ίδιος απαντώντας σε ερώτηση της «Π» σε σχέση με το ποσοστό διαρροής των επιχειρήσεων εξηγεί ότι υπολογίζεται στο 10% και περιλαμβάνει επιχειρήσεις που σταμάτησαν να λειτουργούν επειδή καταστράφηκε το κτήριο τους και δεν έχουν στέγη, ή μετακινήθηκαν αλλού. Αθροιστικά στην περιοχή λειτουργούν 287 επιχειρήσεις και είναι σημαντικό ότι άνοιξαν και κάποιες καινούριες. Η αλήθεια είναι ότι όταν ο κεντρικός δρόμος του Αρκαλοχωρίου είναι μισός κλειστός, δεν μπορείς να έχεις την καλύτερη ψυχολογία.

Όμως αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι το Αρκαλοχώρι δεν θα το εγκαταλείψουμε με τη βοήθεια και του κόσμου που μάχεται και προσπαθεί να δραστηριοποιηθεί με εκδηλώσεις και διάφορες δράσεις που οργανώνονται. Εμείς δεν ζητάμε τίποτα παραπάνω από όσα δικαιούμαστε και πιστεύω ότι με  τη βοήθεια των επαγγελματιών και του κεντρικού κράτους και θα ξαναπάμε εκεί που ήμασταν και ακόμα καλύτερα.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι  έχουμε πάρει δέσμευση μετά από επικοινωνίες και παρεμβάσεις μας προς την ΔΑΕΦΚ, για προτεραιότητα στην εξέταση των φακέλων που αφορούν σεισμόπληκτες επιχειρήσεις τις περιοχής μας. Έτσι  οι επιχειρηματίες που προτίθενται να καταθέσουν φάκελο και δεν το έχουν κάνει, θα πρέπει να το πράξουν άμεσα, ώστε να υπάρξει η όσο το δυνατόν πιο άμεση εξέταση και δρομολόγηση των διαδικασιών».

Μ. Φραγκάκης: Πώς θα γίνει η ανοικοδόμηση του Αρκαλοχωρίου

Ο δήμαρχος κ. Φραγκάκης αναφερόμενος στο μέλλον και την προοπτική του Αρκαλοχωρίου σημειώνει ότι: «Ζήσαμε ένα φαινόμενο χωρίς προηγούμενο που τα τελευταία 80 χρόνια δεν έχει γίνει παρόμοιο του. Ο κεντρικός άξονας της δράσης μας είναι να ανοικοδομηθεί και πάλι από την αρχή η πόλη.

Και για να συμβεί αυτό, πρέπει να μετατρέψουμε το μειονέκτημα σε πλεονέκτημα. Να αδειάζει το Αρκαλοχώρι από όλα τα κτήρια που έχουν γκεμιστεί και έχουν γεμίσει μπάζα και στη θέση τους να γίνουν παιδικές χαρές, χώροι πρασίνου, αναψυχής και περιπάτου. Όλα τα σπίτια που υπήρχαν εκεί θα πρέπει να ανοικοδομηθούν σε ένα διαφορετικό σημείο που θα μας υποδείξουν, με ρυμοτομικό σχέδιο γεωλογικές μελέτες, έργα υποδομής, δίκτυα και όλο το αναγκαίο υπόβαθρο για μια ποιοτική ζωή.

Αυτό δεν είναι καθόλου απλό, διότι θα πρέπει να γίνει τροποποίηση του σχεδίου πόλης. Ουσιαστικά για να πετύχει ο σχεδιασμός αυτός χρειάζεται η συναίνεση του Δημοτικού Συμβουλίου, της κοινωνίας και κυρίως της Πολιτείας που θα πρέπει να χρηματοδοτήσει το εγχείρημα αυτό» . Ο ίδιος περιγράφει ότι μέχρι σήμερα έχουν γίνει κατεδαφίσεις  17 σπιτιών, έχουν βγει 380 πρωτόκολλα κατεδάφισης και έχουν δεχτεί να μπουν στη διαδικασία 120 ιδιοκτήτες σπιτιών.

Ο ίδιος τονίζει ότι οι επαφές με την Κυβέρνηση και τους αρμόδιους φορείς είναι καθημερινή και αδιάκοπη. Μάλιστα σε  επικοινωνία  με τον υφυπουργό παρά τω Πρωθυπουργώ, Χρήστο Τριαντόπουλο, συζητήθηκε  η ενίσχυση των επιχειρήσεων που επλήγησαν από τον σεισμό στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας και για την αποζημίωση της οικοσκευής. Όπως εξηγεί ο δήμαρχος «μετέφερα στον υφυπουργό το κλίμα που επικρατεί, του τόνισα ότι πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά και ότι πρέπει να ενισχυθούν οι επιχειρήσεις και υποσχέθηκε ότι σύντομα θα γίνουν σχετικές ανακοινώσεις.

Σ’ αυτούς που δεν αποζημιώθηκαν για την οικοσκευή θα υπάρξει ειδική μέριμνα και περιμένουμε νέα ΚΥΑ, που θα περιγράφει τη διαδικασία καταβολής των αποζημιώσεων. Ένα χρόνο μετά τον καταστροφικό σεισμό, η δημοτική Αρχή δεν ξεχνάει τους σεισμοπαθείς. Στόχος μας, η θεραπεία όλων των προβλημάτων με στόχο την ανασυγκρότηση της περιοχής».

Κ. Γκαντάτσιος: «Ο φόβος όλων είναι να μη γίνει μόνιμος ο οικίσκος»

Η ζωή στους οικίσκους δεν είναι εύκολη, εξηγεί ο επικεφαλής του Συλλόγου Σεισμοπλήκτων του Δήμου Μινώα Πεδιάδος «Ελπίδα» κ. Κώστας Γκαντάτσιο,ς με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από το φονικό σεισμό των 5,8 Ρίκτερ . Τα μικρά παιδιά παίζουν μεταξύ τους και ξεγελιούνται αλλά για τους μεγάλους είναι πολύ δύσκολα. Οι πιο ηλικιωμένοι ζουν την πίεση του φόβου ότι δεν θα καταφέρουν να επιστρέψουν ξανά στα σπίτια τους.

Αντίστοιχα οι νέοι τι όνειρα να χτίσουν μέσα στην ασφυξία των οικίσκων, όπου ο ένας πέφτει πάνω στον άλλο και ακούει τον δίπλα αφού καταργείται  κάθε ιδιωτικότητας; Με τι όρους ζει μια τετραμελής οικογένεια σε 24 τετραγωνικά; Υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι ζουν στους οικίσκους, αλλά χρησιμοποιούν και τμήματα του σπιτιού τους ανεξάρτητα από τις φθορές που έχει υποστεί, για να πλύνουν τα ρούχα τους ή για άλλους λόγους δεν το εγκαταλείπουν.

Η ζωή είναι δύσκολη στους οικίσκους και το πρόβλημα είναι ότι κάποιοι θέλουν να φύγουν αλλά δεν μπορούν, διότι είναι κλειστή η πλατφόρμα του ενοικίου. Αλλά και όσοι πρόλαβαν και έκαναν αίτηση, δυστυχώς  δεν προχωράει. Την ίδια ώρα δεν έχει γίνει καμία ανακατασκευή σπιτιού αφού δεν έχει εγκριθεί ούτε το 4% των φακέλων. Ο φόβος όλων είναι να μη γίνουν μόνιμοι οι οικίσκοι. Μην καταλήξουμε σε μια ομηρεία που θα έχει σαν αποτέλεσμα να βγουν εγγόνια από τους οικίσκους…

Επίσης είναι κομβικό να προχωρήσουν οι κατεδαφίσεις. Υπάρχουν περίπου 1.000 σπίτια που έχουν καταρρεύσει και πρέπει να γίνουν καθαρισμοί των μπαζών για να τελειώσει επιτέλους ο εφιάλτης των ερειπίων. Και εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν επικίνδυνα υλικά όπως ο αμίαντος που δεν είναι σωστό ούτε να παραμένει έτσι και για να απομακρυνθεί απαιτείται ειδική διαχείριση. Ήδη οι κάτοικοι του δήμου είναι λιγότεροι κατά 3.402 που αντιστοιχεί στο 20% του πληθυσμού.

Για να μπορέσει η κοινωνία να ανασυγκροτηθεί είναι σημαντικό να γίνει γενναία αναπροσαρμογή του τιμολογίου απλοποίηση των διαδικασιών για τα πράσινα σπίτια. Υπάρχουν 4.000 σπίτια σε αυτή την κατηγορία με μικρής κλίμακας ζημιές και εκεί θα πρέπει το κράτος να βοηθήσει τους ιδιοκτήτες να φτιαχτούν γρήγορα ώστε να αποχαρακτηριστούν και οι άνθρωποι να επιστρέψουν σε αυτά και έτσι να δοθεί βάρος στα σπίτια που έχουν χαρακτηριστεί «κίτρινα» και «κόκκινα».

Σε ότι αφορά στα τιμολόγια η αναπροσαρμογή που έγινε είναι πάρα πολύ μικρή, και δεν μπορεί να βοηθήσει στη διαδικασία της ανοικοδόμησης. Άρα αυτό που χρειάζεται είναι μια πιο γενναία αναπροσαρμογή που θα βοηθήσει επί της ουσίας. Είναι σημαντικό να υπάρξει μεγαλύτερη στήριξη των επιχειρήσεων. Από το πρόγραμμα ενίσχυσής τους με «οροφή» το ποσό των  18 χιλιάδων, είναι ζήτημα αν το ποσό αυτό το πήραν 7-8 επιχειρήσεις. Όσες κατάφεραν να ενταχθούν πήραν 2 χιλιάδες ευρώ. Θα πρέπει να δοθούν τουλάχιστον 3.000 ευρώ σε όλους.

Επίσης υπάρχει ένα 30% που δεν έχει πάρει τα χρήματα της οικοσκευής και αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ώστε να πάρουν όλοι τα χρήματα που δικαιούνται. Πρόταση του Συλλόγου είναι να «τρέξει» ένα  πρόγραμμα επιδότησης εργαζομένων και κάλυψης λειτουργικών εξόδων για ένα χρόνο για να μπορούν οι επιχειρήσεις να ενισχυθούν και να επαναλειτουργήσουν σε μια πιο υγιή βάση.

Επίσης είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι υπάρχει μια σημαντική εμπλοκή με τον ΕΜΦΙΑ, καθώς δεν έχει προχωρήσει η απαλλαγή σε πολλά άτομα που είχαν κάποια λαθάκια στην καταχώριση των στοιχείων τους όταν έγινε ο έλεγχος στις ιδιοκτησίες τους, με αποτέλεσμα να μην έχουν εξαιρεθεί από τη χρέωση.

Λίλιαν Δαφερμάκη