Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (EDF)

Ο τομέας της άμυνας είναι νέος και άγνωστος. Εν τούτοις, φαίνεται ότι αναπτύσσεται γρήγορα και μπορεί να ειπωθεί ότι θεωρείται ως ένας πολλά υποσχόμενος τομέας, κυρίως για τον ιδιωτικό τομέα. Ο κεντρικός ρόλος ανήκει στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (EDF).

Το ταμείο αυτό έχει δυο άξονες δράσης, που στοχεύουν στις μη ερευνητικές δραστηριότητες και την ανάπτυξη ικανοτήτων, αλλά και στην έρευνα. Ο τομέας της άμυνας συμπληρώνεται με τη Στρατιωτική κινητικότητα και το Ενωσιακό πρόγραμμα ασφαλούς συνδεσιμότητας.

Το σύνολο των προβλεπόμενων δαπανών για τις δυο δράσεις του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας ανέρχεται για το 2023 σε 923 εκατ. €, εκ των οποίων διπλάσιο ποσό για την ανάπτυξη ικανοτήτων και το υπόλοιπο 1/3 για την έρευνα στον τομέα της άμυνας, όπως φαίνεται στον ακόλουθο πίνακα:

Όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (EDF) - Μη ερευνητικές δραστηριότητες - Ανάπτυξη ικανοτήτων, παρά τη δέσμευση άνω των 600 εκ. € μόλις 170 εκατ. € πρόκειται να αποτελέσουν το τίμημα πληρωμής για το 2023. Σε κάθε περίπτωση, οι δαπάνες αυτές προορίζονται για την κάλυψη δαπανών επιχειρησιακού χαρακτήρα, όπως συνεργατικά έργα, που συνδέονται άμεσα με την υλοποίηση των στόχων του προγράμματος «Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας» (EDF) και του προηγούμενου προγράμματος, δηλαδή του ευρωπαϊκού προγράμματος βιομηχανικής ανάπτυξης στον τομέα της άμυνας (EDIDP). Με επίκεντρο την αναπτυξιακή φάση νέων προϊόντων και τεχνολογιών ή της αναβάθμισης υφιστάμενων – στον τομέα της άμυνας. Οι ιθύνοντες θεωρούν ότι έτσι θα προωθηθεί η ανταγωνιστικότητας και η καινοτομία της τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης της ευρωπαϊκής άμυνας με απώτερο στόχο τη συμβολή στη στρατηγική αυτονομία της Ένωσης.

Όσον αφορά την έρευνα στον τομέα της άμυνας, οι πιστώσεις μπορούν να καλύψουν δαπάνες επιχειρησιακού χαρακτήρα, όπως σχεδίων συνεργατικής έρευνας, ερευνητικών δραστηριοτήτων σε ανατρεπτικές τεχνολογίες στον τομέα της άμυνας και δράσεων υποστήριξης της έρευνας στον τομέα της άμυνας. Εδώ ο στόχος είναι η μεγιστοποίηση της καινοτομίας και η εισαγωγή νέων αμυντικών προϊόντων και τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένων των ανατρεπτικών και την αποτελεσματικότερη χρήση των δαπανών για την έρευνα στον τομέα της άμυνας στην Ευρώπη.

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/697 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2021, για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας, είναι η θεσμική βάση λειτουργίας του οργάνου αυτού.

Για την ανάπτυξη ικανοτήτων, αλλά και για την έρευνα, τονίζεται ότι αφορά συνεργατικά έργα ανάπτυξης αμυντικών προϊόντων και τεχνολογιών που συμβαδίζουν με τις προτεραιότητες αμυντικών ικανοτήτων που έχουν συμφωνηθεί από κοινού από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, ώστε να βοηθήσουν στην αύξηση της αποδοτικότητας των αμυντικών δαπανών εντός της Ένωσης, στην επίτευξη υψηλότερων οικονομιών κλίμακας, στη μείωση του κινδύνου άσκοπης επανάληψης εργασιών και, συνεπώς, στη μείωση του κατακερματισμού των αμυντικών προϊόντων και τεχνολογιών σε ολόκληρη την Ένωση.

Οι επιλέξιμες δράσεις αφορούν μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες δραστηριότητες:

• δραστηριότητες που αποσκοπούν στη δημιουργία, τη στήριξη και τη βελτίωση γνώσεων, προϊόντων και τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένων ανατρεπτικών τεχνολογιών, που μπορούν να προσφέρουν σημαντικά αποτελέσματα στον τομέα της άμυνας,

• δραστηριότητες που αποσκοπούν στην αύξηση της διαλειτουργικότητας και της ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένης της ασφαλούς παραγωγής και ανταλλαγής δεδομένων, στην εκμάθηση κρίσιμων αμυντικών τεχνολογιών, στην ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού ή στην απόκτηση της δυνατότητας αποτελεσματικής αξιοποίησης των αποτελεσμάτων για αμυντικά προϊόντα και τεχνολογίες,

• μελέτες, όπως μελέτες σκοπιμότητας για να διερευνηθεί κατά πόσον είναι εφικτές νέες ή βελτιωμένες τεχνολογίες, προϊόντα, διεργασίες, υπηρεσίες και λύσεις,

• σχεδιασμό ενός αμυντικού προϊόντος, υλικού ή άυλου στοιχείου ή τεχνολογίας, και προσδιορισμός των τεχνικών προδιαγραφών σύμφωνα με τις οποίες έχει αναπτυχθεί ο σχεδιασμός αυτός, οι οποίες μπορούν να περιλαμβάνουν την εκτέλεση τμηματικών δοκιμών για τη μείωση των κινδύνων σε βιομηχανικό ή αντιπροσωπευτικό περιβάλλον, ανάπτυξη μοντέλου αμυντικού προϊόντος, υλικού ή άυλου στοιχείου ή τεχνολογίας που μπορεί να καταδείξει τις επιδόσεις του αντικειμένου σε επιχειρησιακό περιβάλλον (πρωτότυπο συστήματος),

• εκτέλεση δοκιμών για ένα αμυντικό προϊόν, υλικό ή άυλο στοιχείο ή τεχνολογία, αξιολόγηση αμυντικού προϊόντος, υλικού ή άυλου στοιχείου ή τεχνολογίας, πιστοποίηση αμυντικού προϊόντος, υλικού ή άυλου στοιχείου ή τεχνολογίας,

• ανάπτυξη τεχνολογιών ή υλικού που αυξάνουν την αποδοτικότητα σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής αμυντικών προϊόντων και τεχνολογιών.

Το κονδύλι για τη στρατιωτική κινητικότητα καλύπτει δαπάνες που αποσκοπούν στην προσαρμογή του δικτύου μεταφορών στις απαιτήσεις της στρατιωτικής κινητικότητας. Οι κανονισμοί βάσης που καλύπτουν το θεσμικό πλαίσιο αυτό είναι:

- Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1315/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, περί των προσανατολισμών της Ένωσης για την ανάπτυξη του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών και

- Κανονισμός (EE) 2021/1153 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Ιουλίου 2021 για τη σύσταση του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη».

Όσον αφορά το Ενωσιακό πρόγραμμα ασφαλούς συνδεσιμότητας ο γενικός στόχος του είναι να διασφαλίσει παγκόσμια πρόσβαση σε ασφαλείς υπηρεσίες κυβερνητικών δορυφορικών επικοινωνιών για την προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας, την επιτήρηση, τις εξωτερικές δράσεις και τη διαχείριση κρίσεων. Στόχος του είναι επίσης να καταστήσει δυνατή την παροχή εμπορικών υπηρεσιών από τον ιδιωτικό τομέα, ώστε να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα ευρυζωνικής και αδιάλειπτης συνδεσιμότητας υψηλής ταχύτητας σε όλη την Ευρώπη, εξαλείφοντας τις νεκρές ζώνες.

Για την ώρα υπάρχει πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση ενωσιακού προγράμματος ασφαλούς συνδεσιμότητας για την περίοδο 2023-2027 [COM(2022) 57] και η προίκα της δράσης είναι ένα αποθεματικό ύψους 30 εκτ.€. Έχει προβλεφθεί να μπορεί να λάβει πρόσθετες χρηματοδοτικές συνεισφορές ή συνεισφορές σε είδος, το πρόγραμμα αυτό, μεταξύ άλλων και από οργανισμούς και φορείς της Ένωσης.